728 x 90

کشور سوریه

نقشه سوریه
نقشه سوریه
نام رسمی: جمهوری عربی سوریه

سوریه: موقعیت

سوریه کشوری در جنوب غرب آسیا و در کنار سواحل شرقی دریای مدیترانه است.
این کشور از شمال با ترکیه 845کیلومتر از شرق با عراق 596 کیلومتر، از غرب با لبنان 359 کیلومتر و دریای مدیترانه 356 کیلومتر و از جنوب با اردن 356 کیلومتر و در جنوب غربی با اسراییل 74 کیلومتر همسایه‌ است.

سوریه بین عرض ۳۲ و ۳۷ درجه شمالی و طول ۳۵ و ۴۲ درجه شرقی قرار دارد که باعث قرار گرفتن آن در نقطه اتصال سه قارهٔ آسیا، اروپا و آفریقا گردیده و سوریه را در میان اروپای صنعتی و خاورمیانه نفت خیز قرار داده‌است.
این موقعیت جغرافیایی سبب گردیده است که سوریه نقش مهم راهبردی از نظر بازرگانی و سیاسی به‌دست آورد و نقطه اتصال مراکز صنعتی و بازرگانی اروپا و مراکز تولید نفت در منطقه خلیج فارس باشد. صرف‌نظر از ملاحظات سیاسی این کشور می‌تواند محل عبور لوله‌های نفتی و گازی برای صادرات نفت و گاز ایران و عراق به اروپا از طریق دریای مدیترانه باشد.

جمعیت سوریه ۲۱٬۹۰۶٬۰۰۰ نفر
مساحت سوریه: ۱۸۵۱۸۰ کیلومتر مربع
مذهب رسمی: اسلام
۷۴ ٪مردم سوریه سنی مذهب و13٪شیعه، علوی و اسماعیلی می‌باشند. مسیحیان نیز حدود 10% جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند. 3 درصد باقی‌مانده شامل دروزیها و یزیدیان و تعداد بسیار اندکی یهودی می‌شود.


زبان رسمی سوریه: عربی
واحد پول لیره سوریه
گروه‌های قومی عرب ۹۰.۳ درصد، سایر اقوام (کرد، ترک‌ها، ارمنی و...) ۹.۷ درصد

کردها بزرگترین اقلیت قومی سوریه: حدود 2 میلیون نفر از جمعیت 23 میلیون نفری سوریه کرد هستند. که حدود 10 تا 15 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. بخشی از این کردها از تیره ”کرمانج“ هستند و بیش از آن که با اکراد شمال عراق نسبت داشته باشند، با کردهای اطراف دریاچه وان ترکیه قرابت دارند.


سوریه سیاست

کشور سوریه دارای بافتی از اقلیتهای شیعه‌مذهب علوی و مسیحی و اکثریتی سنی‌مذهب است. خاندان اسد از اقلیت علوی سوریه هستند. علوی‌ها، بالاترین سمتها را در دولت و سرویس‌های امنیتی و نظامی سوریه در اختیار داشته‌اند. در کشور سوریه بالاترین‌ مقام‌ رسمی رئیس‌جمهور است که توسط‌ مجلس‌ و بنا‌به‌ پیشنهاد دبیرکل‌ حزب‌ بعث‌ کاندیدا می‌شود و در یک رفراندوم توسط مردم برای یک‌ دوره‌ هفت‌ ساله‌ انتخاب‌ می‌شود.
بنا بر قانون‌ اساسی سوریه‌ ، نخست‌وزیر سومین‌ مقام‌ رسمی کشور پس‌ از رئیس‌جمهور و معاون‌ اول‌ او است. نخست‌ وزیر بر فعالیتهای وزرا نظارت‌ دارد.


سوریه تقسیمات کشوری

کشور سوریه دارای چهارده استان است که پایتخت این کشور نیز یکی از همین چهارده استان به‌شمار می‌آید.
حلب، دمشق، دوما، حمص، لاذقیه، حماه، طرطوس، رقه، دیرالزور، سویدا، حسکه، درعا، ادلب، قنیطره.
حلب یکی از شهرهای قدیمی جهان است و پایتخت اقتصادی و صنعتی سوریه شناخته می‌شود.

استان حلب: 10 ٪ مساحت سوریه را شامل می‌شود و طبق آخرین سرشماری در سال 2005 9/ 22 ٪ جمعیت سوریه را در خود جای داده است و در حال حاضر از دمشق نیز بزرگتر است. این استان در شمال سوریه واقع و رودخانه‌های فرات و عفرین از این استان می‌گذرد. فاصله شهر حلب با دمشق 355 کیلومتر و با مرز ترکیه در منطقه باب الهوی 45 کیلومتر است

استان لاذقیه: ساحلی است و بندر اصلی سوریه نیز در آن واقع است در 348 کیلومتری شمال غربی دمشق واقع شده و در ساحل شرقی مدیترانه قرار دارد.

استان حمص: این استان در وسط سوریه واقع و مرکز آن شهر حمص است. این استان با 41هزار کیلومتر وسعت بزرگترین استان سوریه از نظر مساحت می‌باشد و سومین استان سوریه از نظر جمعیت به حساب می‌آید. این استان از غرب با لبنان و از شرق با عراق و اردن همسایه است. اکثریت مردم این استان را اهل سنت تشکیل می‌دهند

استان درعا: مرکز این استان شهر درعا در 100 کیلومتری دمشق قرار دارد این استان با اردن هم‌مرز است

استان الرقه: این استان در شمال شرق سوریه قرار دارد و مرکز آن شهر رقه در کنار رود فرات است

جنگ صفین بین لشکر امام علی (ع) و معاویه در نزدیکی این شهر به‌وقوع پیوسته است. مرقد جناب عمار یاسر از صحابه گرانقدر پیامبر اسلام در این شهر است.

استان حماه
استان حسکه
استان دیرالزور
استان طرطوس
استان سویدا
استان قنیطره
استان ادلب



سوریه پراکندگی جغرافیایی جمعیت از نظر دینی

آنچه سوریه را از نظر جمعیت‌شناسی دینی متمایز می‌کند تمرکز گروه‌های دینی در مناطق مختلف جغرافیایی است به‌عنوان مثال مسیحیان این کشور عمدتاً در دمشق، حلب و شهرک‌هایی در لاذقیه، حمص و درعا و همچنین در حسکه در شمال شرق آن کشور ساکن می‌باشند در حالی که بیش از ۹۰ درصد علوی‌ها در استانهای لاذقیه و طرطوس زندگی می‌کنند. بیش از ۸۰ درصد از ساکنان مناطق روستایی استان لاذقیه را علویان تشکیل می‌دهند. سهم دروزیها از ساکنان منطقه جبل العرب در استان سویداء بیش از ۹۰ درصد است. دروزیها اکثریت مطلق را در ۱۲۰ روستای این استان در اختیار دارند. شیعیان جعفری در منطقه‌یی بین حمص و حلب متمرکز شده‌اند و ۱۵ درصد ساکنان استان حماه را تشکیل می‌دهند. اسماعیلی‌ها نیز در منطقه السلمیه در استان حماه سکنی گزیده‌اند، البته گروهی از اسماعیلیان نیز در استان لاذقیه زندگی می‌کنند. سایر شیعیان سوریه نیز در شهر حلب ساکن هستند.


اقتصاد سوریه

از ستونهای اقتصاد سوریه می‌توان به نفت اشاره نمود. این کشور سالانه 333هزار بشکه به ارزش تقریبی ۳ میلیارد یورو استخراج و از طریق خط لوله به حمص ارسال می‌کند از این مقدار 189هزار بشکه پالایش و مابقی از طریق بنادر سوریه در دریای مدیترانه صادر می‌شود. این کشور به دارا بودن نوع خاصی از نفت سبک. و همچنین استخراج فسفات معروف است. از دیگر صنایعی که برای آن آینده‌ای روشن پیش‌بینی می‌شود، گاز طبیعی است که چندی پیش میدانهای گازی عظیمی در مناطق مختلف و علی‌الخصوص در نزدیکی شهر دیرالزور کشف شد.
صنعت بخش مهمی از اقتصاد سوریه را تشکیل می‌دهد. از این صنایع می‌توان نساجی و انواع صنایع غذایی علی‌الخصوص شیرینی پزی اشاره کرد. همچنین صنایع تبدیلی و مونتاژی شامل ساخت لوازم خانگی و همچنین دستگاههای الکترونیکی مانند تلویزیون، سیستم‌های صوتی، تلفن، گیرنده‌های ماهواره‌یی (رسیور) و صنایع شیمیایی مانند تولید مواد شوینده و صنایع تولید کابل‌های فشار قوی و فشار متوسط و صنایع ماشین‌سازی و تراکتورسازی ساخت تجهیزات کشاورزی و راه‌سازی و صنایع پوشاک و کاغذسازی از آن جمله‌اند.


سوریه کشاورزی

کشاورزی یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد سوریه محسوب می‌شود. ۴۶ درصد از مردم سوریه برای زندگی وابسته به کشاورزی هستند. طبیعت متنوع و گسترده سوریه از جمله زمینهای ساحلی و حاصل‌خیز که منجر به ایجاد بخش‌های مختلف کشاورزی شده‌است، این بخش را یکی از مهم‌ترین ستونهای توسعه اقتصادی سوریه مبدل کرده‌ است.
میوه و دانه‌های خوراکی علی‌الخصوص گندم از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این کشور می‌باشند. در تولید پنبه نیز سوریه جایگاهی در خور توجهی دارد. این کشور تنها کشور عربی صادرکننده پنبه به کشورهای عربی و سایر کشورهای جهان می‌باشد و پنبه این کشور از مرغوب‌ترین پنبه‌های جهان محسوب می‌شود. در رده‌بندی جهانی نیز سوریه دارای رتبه دهم دنیا در کشت و تولید و رتبه ششم دنیا در صادرات این محصول می‌باشد.


سوریه تاریخچه

سوریه کنونی که در گذشته همراه با کشورهای اردن، لبنان، فلسطین، بخشی از سرزمین شام محسوب می‌شد، سابقه‌ای بس دراز در تاریخ دارد که مورخان، این قدمت را به حدود پنج هزار سال پیش می‌رسانند. آثار و نشانه‌هایی از این تمدن بر جای مانده است. قبل از تسلط مسلمانان بر این کشور، اقوام مختلفی از جمله: اقوام سامی، اموری، آرامی، مصری، آشوری، بابلی، یونانی، رومی و ایرانی که هر از چند گاهی این کشور را سکونت گاه خویش نموده و یا آن را در معرض تاخت و تاز قرار داده‌اند، نشانه‌هایی از تمدن خاص هر یک به جا مانده مانده است.


دمشق یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان

دمشق پایتخت سوریه، که آن را شام نیز می‌گویند است کهن‌ترین شهری است، که از قدیم به‌طور مداوم آباد بوده است. عده‌یی از تاریخ شناسان دمشق را قدیمی‌ترین پایتخت جهان و بعضی دیگر قدیمی‌ترین شهر جهان می‌شناسند. این شهر ابتدا محل سکونت آرامی‌ها بوده است و به‌طور متناوب تحت حاکمیت آشوریها، کلدانی‌ها و ایرانی‌ها قرار گرفته است و در سال 333 قبل از میلاد به دست اسکندر مقدونی سقوط کرده است. در سال 64 قبل از میلاد امپراطور روم آن را تصرف و این شهر در قرن اول میلادی مسیحی و یکی از مراکز مهم مسیحیان به حساب می‌آمده است نیروهای اسلام در سال 14 هجری (قرن 7 میلادی) این شهر را به تصرف خود درآوردند. از آن تاریخ، منطقه شام به قلمرو اسلام پیوست و از سال 40 هجری که معاویه پس از شهادت حضرت علی (ع) زمام امور مسلمانان را در دست گرفت تا سال 132 هجری قمری ”دمشق“ پایتخت بنی امیه بود. در این تاریخ با به قدرت رسیدن عباسیان شام اعتبار خود را از دست داد و بغداد به‌عنوان پایتخت و دارالخلافه انتخاب گردید. سرانجام ترکان عثمانی پس از استیلا بر این سرزمین، سیاست پیشگامان خود را تداوم بخشیده و ضمن حفاظت و بازسازی آن آثار اسلامی، به احداث بناهای دیگری نیز پرداختند.


سوریه تاریخ معاصر

سوریه از سال 1516 تا 1917تحت حاکمیت عثمانی بود، و تا پایان جنگ جهانی اول سوریه توسط امپراطوران عثمانی اداره می‌شد، پس از آن بر اساس موافقتنامه سایکس - پیکو نواحی ساحلی سوریه و لبنان در اختیار فرانسویان، منطق جنوبی زیر نظر انگلستان و تنها مناطق مرکزی شامل حلب - حمص حماة و دمشق در دست اعراب وزیر نظر ملک فیصل پسر حسین (شریف مکه) باقی ماند. پس از پایان جنگ جهانی اول یک دولت موقت فرانسوی در منطقه ساحل سوریه تشکیل شد و در بخش درونی کشور یک دولت عربی به سرپرستی امیرفیصل و ملی‌گرایان سوری در مارس 1920 سوریه را به یک پادشاهی مستقل (شامل لبنان و فلسطین) اعلام کردند.

فرانسه که در آوریل همان سال از سوی کنفرانس ”سن رمئو“ سرپرست تمام سوریه شده بود در ماه ژوئیه دمشق را اشغال کرد. به‌دنبال اعتراض مردم سوریه تلاش دولت فرانسه برای انعقاد یک دولت خود گردان ملی یک دهه بطول کشید، ملی‌گرایان با این‌که اقلیت مجلس را تشکیل می‌دادند اما بر آن چیرگی داشتند و می‌خواستند حضور نظامی فرانسویها را از نظر زمانی و مکانی محدود کنند در سال 1936 فرانسویها توافقنامه‌ای با سوریها به امضاء رساندند و اصول استقلال سوریه را به‌رسمیت شناختند ولی این توافقنامه عملی نشد.
در سال 1941 نارضایتی سوریها به شکل شورش علنی تجلی یافت، و استقلال سوریه در سپتامبر 1941 به‌رسمیت شناخته شد. و در سال 1943 انتخابات دولت ملی برپا شد و ”شکری القوتلی“ رئیس‌جمهور سوریه گردید.


سوریه حزب بعث

تئوریسینها و بنیانگذاران حزب بعث، میشل عفلق (مسیحی ارتدوکس) و صلاح بیطار (مسلمان سنی) در زمان قیمومت فرانسه بر سوریه در دانشگاه سوربون پاریس درس خوانده بودند.
هر دو آنها در 1932 پس از پایان تحصیلات در اروپا با آرمانهای ناسیونالیستی و آگاهیهای سوسیالیستی به سوریه برگشتند و با تدریس در دانشگاه به نشر افکار خود مشغول شدند. آنها در ابتدا در سال 1934 با مارکسیستهای سوری جمعیتی به‌نام ”جماعهٴ الإحیاء العربی“ تشکیل دادند که مجله ”الطلیعه“ به‌صورت غیررسمی ارگان آن بود. این حزب به فعالیتهای خود ادامه داد ولی در قدرت نقش چندانی نداشت.
در اواخر 1947 میشل عفلق، صلاح بیطار و دو نفر از همفکرانشان، به‌نام جلال سید و ذکی ارسوزی حزبی به نام (حزب البعث العربی) تشکیل دادند. آنها مجله‌ای به نام (بعث) نیز منتشر کردند.
در حزب بعث از همه طبقات اجتماعی حضور داشتند. دهقانان و رعایای خسته از ستم مالکان، خواهان توزیع و تقسیم زمین و ثروت در سوریه بودند و این خواسته که در شعارهای سوسیالیستی حزب بعث نیز برجسته بود، برای آنان جذابیت داشت.
در اساسنامه اولیه حزب بعث تأکیدی به‌رسمیت دین اسلام و اشاره به هیچیک از ادیان ابراهیمی نشده و از این باب یک حزب سکولار به‌شمار می‌رفت.
در سال 1953 (حزب البعث العربی) و (حزب العربی الاشتراکی) که آن را ”اکرم حورانی“ رهبری می‌کرد، در هم ادغام شدند و حزب واحدی را به‌نام (حزب البعث العربی الاشتراکی) تشکیل دادند.
در سال 1957 که حزب بعث قدرت را در دولت سوریه به دست گرفت، دورانی بود که حزب کمونیست با حمایت شوروی روز به روز در سوریه قدرت و نفوذ بیشتری می‌یافت. به‌نحوی که عفیف بذری رئیس ستاد ارتش سوریه عضو حزب کمونیست بود. سوریه در آن زمان تنها کشور عربی بود که حزب کمونیست نماینده‌ای در پارلمان داشت.
شکری القوتلی و اکرم حورانی رهبران بعثی سوریه احساس کردند که وحدت با مصر هم با ایده ”پان عربیسم“ سازگار است و هم این‌که با برپایی دولت و پارلمان مشترک و فرماندهی مشترک نظامی از حضور مارکسیستها در سطوح بالا ممانعت خواهند کرد، و مانع به قدرت رسیدن حزب کمونیست خواهند شد.


سوریه اتحاد با مصر

سوریه و مصر در سال 1958 به یکدیگر وحدت کردند و با ریاست‌جمهوری جمال عبدالناصر جمهوری متحده عربی را تشکیل دادند. اما این اتحاد آن گونه که رهبران سوریه امید داشتند ثمربخش نبود. همه سوریها با سیاستهای مورد حمایت حزب بعث موافق نبودند و درگیریهای محلی و نارضایتی‌هایی در میان کسانی که خواهان اصلاحات سوسیالیستی بودند و نیز بازرگانان ثروتمند شهری و زمین‌دارانی که خواستار حفظ قدرت خود بودند در می‌گرفت. و این اتحاد در سال 1961 پایان یافت. پس از فروپاشی اتحاد با مصر، افسران ارتش سوریه زمام امور را در دولت به دست گرفتند و ناظم القدسی رئیس‌جمهور شد. در اوایل دهه 60 میلادی رهبری در سوریه چندین بار تغییر یافت. و با آن که اعضای حزب بعث مقامهای مهمی را در دولت سوریه برعهده داشتند اما هنوز هم درباره چگونگی اداره کشور در میان اعضای حزب اختلاف نظر وجود داشت. برخی از اعضای حزب حامی شکل‌گیری اتحادیه عرب مانند اتحاد با مصر بودند، اما دیگران خواستار استقلال بیشتر سوریه بودند. برخی از آنان در راستای باورهای سوسیالیستی حزب از مالکیت بیشتر دولت در بخشهای صنعتی و کشاورزی حمایت می‌کردند. سرانجام اعضای جوان‌تر حزب که نسبت به همتایان محافظه‌کار خود بیشتر از خط مشی سوسیالیستی حمایت می‌کردند در سال 1966 قدرت را در دولت به دست گرفتند.
صلاح جدید به‌عنوان رهبر حزب سیاستهای دولت را رهبری می‌کرد و نورالدین الاتاسی نیز رئیس‌جمهور بود. وزیر دفاع در دولت جدید نیز سرلشکر حافظ اسد بود که در سالهای باقیمانده قرن بیستم در سیاستهای سوریه نقش ایفا کرد.

حافظ‌ اسد که از جوانی تحت‌تأثیر ملی‌گرایی عرب و اندیشه‌های سوسیالیستی داشت، در شانزده سالگی به حزب بعث پیوسته بود.
وی در 1960، همراه با دو افسر علوی (صلاح جدید و محمد عمران) و دو نظامی اسماعیلی (عبدالکریم الجندی و احمد المیر)، تشکیلاتی سرّی به‌نام کمیته نظامی پایه‌گذاری کرده بودند.
در 28سپتامبر 1961، گروهی از افسران سوری، به رهبری عبدالکریم نحلاوی، با کودتای نظامی به وحدت مصر و سوریه پایان دادند و قدرت را در سوریه به دست گرفتند.
ناآرامیها در سوریه پس از استقلال پیش‌ درآمد مناسبی برای چندین کودتا شد تا بالاخره در سال 1963 حزب بعث به قدرت رسید ولی به‌لحاظ اختلافات درون گروهی حزب بعث سوریه همواره شاهد مبارزات جناحهای مختلف حزب بود.
از همان ابتدای به قدرت رسیدن حزب بعث، اختلاف میان اعضای قدیمی و سنّتی آن (مانند میشل عفلق) و اعضای نظامی و جوان حزب (مانند حافظ اسد و صلاح جدید) آغاز شد. حافظ اسد و صلاح جدید به‌ تدریج، با بسیج حامیان خود در سوریه، به‌ قدرت اصلی حزب تبدیل شدند. آنان در 23فوریه 1966 دست به کودتایی نظامی زدند.
صلاح جدید در کنگره سراسری حزب بعث در اکتبر 1970 کوشید اسد را از وزارت دفاع برکنار نماید، اما حافظ اسد با کودتایی بدون خون‌ریزی در 16نوامبر 1970 کنترل اوضاع را به به‌دست گرفت. در نتیجه این کودتا، صلاح جدید و نورالدین آتاسی از نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری و نیز مناصب حزبی برکنار و زندانی شدند و دولت تازه‌یی به نخست‌وزیری حافظ اسد تشکیل شد. چهار ماه بعد، در 12مارس 1971، اسد به ریاست‌جمهوری سوریه انتخاب شد. او تمامی فعالیتهای سیاسی را از طریق فرماندهی منطقه‌یی حزب بعث در انحصار خود درآورد.

در سالهای 1982-1984 سنی مذهب‌های سوریه در شهرهای حماء، حمص و ادلیب سر به شورش بر داشتند. که حافظ اسد آنان را سرکوب کرد. گفته شد که 20تا 30هزارنفر در این وقایع توسط نیروهای حافظ اسد کشته شدند.
دیکتاتوری حافظ اسد، از سال 1970 تا سال 2000 در سوریه با سرکوبی هر نوع مخالفتی ادامه داشت. با مرگ حافظ اسد، پسرش بشار اسد جانشین او شد و در رأس مقامات حزبی، کشوری و لشکری سوریه قرار گرفت.


سوریه نیروهای مسلح سوریه

فرماندهان اصلی و ژنرال‌های ارتش، روسای سازمانهای امنیتی و زیر مجموعه آنان عموماً از علویها هستند. نیروهای مسلح سوریه از چهار واحد نیروهای زمینی، نیروی هوایی، نیروی دریایی و نیروی دفاع هوایی تشکیل می‌شود.
کل نیروهای مسلح سوریه ۴۰۴.۰۰۰ (1991) به علاوه‌ی ۴۰۰.۰۰۰ ذخیره و ۸.۰۰۰ ژاندارم شبه‌نظامی
اطلاعات نیروی هوایی، از سرویسهای امنیتی در کشور سوریه است.


سوریه توفان تغییر (جنگ داخلی)

در سال ۲۰۱۱ با بالا گرفتن اعتراضات مردمی در جهان عرب، تظاهراتهایی نیز در شهرهای مختلف سوریه نظیر حما، جبله، دمشق، لاذقیه، درعا و حمص به‌وقوع پیوست که با سرکوب ارتش سوریه مواجه شد. تظاهرات‌های پراکنده‌ای در شهرهای دیگر سوریه نیز به‌وقوع پیوست که در سه شهر حمص، درعا و حما شدیدتر بود.
بشار اسد در ابتدا در مورد این اعتراضات در رسانه‌های سوریه نظری نمی‌داد. اما پس از آن که سرکوبها توسط ارتش بالا گرفت و همچنین در برخی شهرها به‌خصوص در شهر حمص قیام مسلحانه توسط ارتش آزاد سوریه علیه حکومت وی رخ داد، به مصاحبه با رسانه‌های دولتی سوریه پرداخت و علت این اعتراضات در سوریه را اسراییل دانست، او اعلام کرد که با اقتدار در برابر این توطئه‌ها می‌ایستد. اتحادیه عرب پس از خیزش سوریه ۲۰۱۲-۲۰۱۱ و کشته شدن هزاران معترض سوری توسط دولت بشار اسد، عضویت دولت بشار اسد در اتحادیه عرب را به‌حالت تعلیق درآورد.


سوریه تحریمها

در تاریخ ۲۳ مه ۲۰۱۱ میلادی، وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، بشار اسد و ۹ شخصیت ارشد حکومت سوریه را به فهرست افراد تحریمی این کشور افزودند. اتحادیه اروپا حدود دو هفته قبل از آن در مورد بلوکه کردن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر ۱۳ مقام عالی‌رتبه سوری از جمله بشار اسد، که متهم به دست‌داشتن در کشتار و سرکوب معترضان سوری هستند، توافق کرده بودند.
										
											<iframe style="border:none" width="100%" scrolling="no" src="https://www.mojahedin.org/if/ada1e3fd-dc3b-40cf-a392-621e2cfaa643"></iframe>
										
									

گزیده ها

تازه‌ترین اخبار و مقالات