توافق هسته‌یی: گامی در راستای توقف جاه‌طلبیهای رژیم یا فرصتی برای ادامه آن؟

در حالی‌که کشورهای 5 به‌علاوه یک و به‌خصوص آمریکا از توافق هسته‌یی با رژیم ایران دفاع می‌کنند، در چهار سوی جهان، سیاست‌مداران و کارشناسان مختلف، طیف گسترده‌یی از نقطه‌نظرات متفاوت را ارائه می‌دهند. آیا این میزان عقب‌نشینی موقت رژیم آخوندی برای مهار جاه‌طلبیهای هسته‌یی آن در دورهٴ شش ماهه کافی است یا باید اقدامات بیشتری صورت می‌گرفت؟

جان بولتون سفیر پیشین آمریکا در ملل‌متحد معتقد است که رژیم ایران هم‌چنان به فریبکاری ادامه خواهد داد:
«(این توافق) به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه می‌دهد از (تأسیساتی) که (رژیم) ایران پیشاپیش آنها را اعلام کرده، بازرسی کند... . آنها جایی که آژانس از آن بازرسی می‌کند، تقلب نخواهند کرد. بلکه در مناطقی دست به تقلب خواهند زد که آژانس و احتمالاً آمریکا و اسراییل حتی از آن خبری هم ندارند».

تلویزیون سی.ان.ان.گزارش داد: «کاخ سفید با هیاهو (از این توافق) به‌عنوان یک تحول یاد کرد؛ اما در واشینگتن حتی برخی از دموکراتها متقاعد نیستند.
چارلز شومر عضو سنای آمریکا از حزب دموکرات گفت: «من از مواد توافق بین (رژیم) ایران و کشورهای پنج به‌علاوه یک سرخورده شدم؛ چون به‌نظر نمی‌رسد که متوازن باشد. (رژیم) ایران فقط توانایی‌های هسته‌یی‌اش را منجمد می‌کند، در حالی‌که ما تحریمها را کاهش می‌دهیم. این یک توافق متوازن نیست».
جان مک‌کین سناتور جمهوریخواه نیز گفت: «نگرانم این توافق بتواند گام خطرناکی باشد که بدون اقدامات اثبات‌ پذیر از سوی (رژیم) ایران برای پایان دادن به تلاشش برای دستیابی به توانایی تسلیحات هسته‌یی، فشار ما را روی این رژیم کاهش می‌دهد».

مایک راجرز رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا پیش‌بینی می‌کند که این توافق نتیجه معکوس خواهد داشت.
مایک راجرز رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا نیز گفت: «ما به یک رفتار بسیار بد و خطرناک پاداش دادیم. می‌توانم این‌را با درجه بالایی از اطمینان به شما بگویم که آنها در توسعهٴ برنامه تسلیحات هسته‌یی‌شان هیچ تغییری نداده‌اند».

رابرت آینهورن که تا مدتی پیش مشاور وزارت‌خارجه آمریکا در امر منع تکثیر بود، نظر متفاوتی دارد؛ او در مصاحبه با بی.بی.سی.جهانی تصریح کرد که این توافق اجازه نخواهد داد برنامه هسته‌یی رژیم ایران پیشرفت کند: «(این توافق) به‌روشنی گامی در راستای منع تکثیر است. این فقط یک گام اولیه به‌شمار می‌رود. وقتی توافق نهایی شاید تا یک سال دیگر به‌دست بیاید، ابعاد کامل این قرارداد را در خواهیم یافت. اما کاری که از هم‌اکنون انجام می‌دهد توقف هر گونه حرکت رو به جلو در برنامه هسته‌یی (رژیم) ایران است. پیش از این هرگز چنین توافقی وجود نداشته است. بدون این توافق (رژیم) ایران می‌توانست طی چند ماه آینده گامهای اساسی برای رسیدن به آستانهٴ هسته‌یی شدن بردارد. این (توافق) تضمین می‌کند که آنها طی دورهٴ شش ماهه‌یی که مذاکرات بر سر یک قرارداد نهایی در جریان است چنین کاری را انجام ندهند».

ژنرال مایکل هیدن مدیر سابق سازمان اطلاعات مرکزی نظر خود را این طور بیان کرد: «شاید که ما داریم هم از نظر استقبال از این توافق بیش از حد پیش می‌رویم و هم از نظر انتقاد کردن به آن. این در بهترین حالت یک توافق موقت است... ما به‌طور واقع در شش ماه آینده خواهیم فهمید که آیا این (توافق) مهم است یا خیر، نه الآن».
خبرگزاری فرانسه طی گزارشی فضایی را از کشورهای خلیج فارس ارائه کرد و نوشت، این کشورها «نگرانند که توافق (هسته‌یی) جاه‌طلبیهای منطقه‌یی (رژیم) ایران را تقویت خواهد کرد».

جمال خاشوجی تحلیلگر از عربستان سعودی به این خبرگزاری، گفت: «... توافق ژنو مسألهٴ (رژیم) ایران را فقط از نظر هسته‌یی کاهش داده؛ این در حالی است که نگرانی کلیدی کشورهای (منطقهٴ خلیج فارس)، دخالتهای منطقه‌یی (این رژیم) است».
رئیس مرکز خاورمیانه برای مطالعات استراتژیک و حقوقی در جدّه با اشاره به دسترسی رژیم ایران به هفت میلیارد دلار در ازای محدود کردن برنامه هسته‌یی‌اش، گفت: «ما نگرانیم... باید بدانیم که رژیم ایران این پول‌ها را برای مردم خودش استفاده خواهد کرد یا بحرانهای منطقه را بیش از پیش تأمین مالی خواهد نمود».
به عقیده عبدالخالق عبدالله تحلیلگر اماراتی، آمریکا بیش از حد مشتاق دستیابی به یک توافق سریع با روحانی بود. «اما (کشورهای خلیج فارس) هم‌چنان به سایر متحدانشان، (یعنی) فرانسه و آلمان، اعتماد دارند».
او گفت: «از این نظر که این قرارداد بین (رژیم) ایران و جامعه بین‌المللی توافق شده و نه بین (رژیم) ایران و آمریکا، توافق خوبی است».