دیدبان حقوق‌بشر روز ۲۲دی ۱۴۰۱ در گزارش سالانه از وقایع سال ۲۰۲۲ در ایران نوشت: مقامات در سال۲۰۲۲ اعتراضات گسترده برای مطالبه حقوق بنیادین را با بی‌رحمی سرکوب کردند و نیروهای امنیتی به شکل غیرقانونی نیروی قهریه کشنده و بیش از حد علیه معترضان به کار بردند.
گزیده‌ای از گزارش دیدبان حقوق بشر درباره نقض حقوق بشر در ایران در سال ۲۰۲۲:
حکومت ایران دهها فعال مسالمت‌آمیز حقوق‌بشر را بنا به اتهامات مبهم امنیت ملی دستگیر و محکوم کرد، و گزارشهای نقض حقوق و شکنجه به دست پلیس و مأموران امنیتی را مورد تحقیق و تفحص قرار نداد.
نهادهای امنیتی اقلیت‌های قومی و مذهبی را هدف گرفتند و قوانین پوشش تبعیض‌آمیز علیه زنان را با خشونت اعمال کردند... .
آزادی انجمن و بیان، حق مشارکت در اجرای امور عمومی
مقامات ایران آزادی انجمن و بیان را به شدت محدود کرده‌اند. طی سال گذشته مأموران امنیتی اعتراضات گسترده را با نیروی قهریه بیش از حد و کشنده پاسخ دادند و هزاران معترض را دستگیر کردند
دیده‌بان حقوق بشر استفاده نیروهای امنیتی از شات‌گان، تفنگ جنگی، و هفت‌تیر علیه معترضان را در موقعیت‌هایی عمدتاً مسالمت‌آمیز و اغلب پر از جمعیت ثبت کرده است. در ۳۰ سپتامبر نیروهای امنیتی به روی تظاهراتی در شهر زاهدان (استان سیستان و بلوچستان) آتش گشودند و دهها نفر را به قتل رسانده یا زخمی کردند. تا ۱۴ نوامبر گروه‌های حقوق بشری در حال تحقیق روی مرگ گزارش‌شده ۳۴۱ معترض از جمله ۵۲ کودک بودند.
مقامات همچنین سرکوب علیه فعالان دانشجویی را افزایش داده‌اند. چندین نفر به حبس محکوم یا تهدید به ممنوعیت از ادامه تحصیل شدند؛ حکومت از ممنوع التحصیلی برای محدود کردن و مجازات فعالیت دانشجویی مسالمت‌آمیز استفاده می‌کند.
مقامات برای مقابله با جنبش‌های اعتراضی در دسترسی به اینترنت و ارتباطات اختلال ایجاد کردند. در ماه مه، همزمان با اعتراضات خیابانی گزارش‌شده علیه افزایش احتمالی قیمت نان، مقامات قطعی تقریباً کامل موبایل و اینترنت خانگی را در بعضی شهرهای استان خوزستان به اجرا در آوردند.
مقامات همچنین پس از آغاز اعتراضات سراسری در سپتامبر پس از فوت امینی، دسترسی به اینترنت را در بخش‌های عمده‌ای از کشور دچار اختلال کردند و پلتفرم‌های پیام‌رسانی و شبکه‌های اجتماعی را فیلتر یا دسترسی به آنها را به شکل موقتی مختل کردند. مجلس ایران نیز به سمت تصویب طرح سختگیرانه «نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» رفت که مجموعه‌ای از حقوق بشر در ایران از جمله حق آزادی بیان و حریم خصوصی را نقض می‌کند.
حق دادرسی عادلانه، معیارهای محاکمه منصفانه، و شرایط زندان‌ها
دادگاه‌ها ایران، به ویژه دادگاه‌های انقلاب، مرتباً از انجام محاکمه‌های منصفانه خودداری می‌کنند و از اعترافاتی که احتمالاً تحت شکنجه گرفته شده‌اند به عنوان مدرک در دادگاه استفاده می‌کنند. مقامات ادعاهای متعدد شکنجه علیه بازداشت‌شدگان را مورد بررسی معنادار قرار نداده‌اند و به صورت مداوم دسترسی بازداشت‌شدگان به مشاوره حقوقی را، مخصوصاً در دوران بازپرسی، محدود می‌کنند. آنها بیش از ۱۰۰۰ کیفرخواست مرتبط با اعتراضات در ماه‌های سپتامبر و نوامبر صادر کرده‌اند. تا ۱۴ نوامبر، حداقل ۹نفر متهم به محاربه یا افساد فی الارض شده‌اند؛ هر دو این اتهامات می‌تواند منجر به صدور حکم اعدام شوند.
مقامات به طور مداوم جان فعالان و مدافعان حقوق بشر را با زندانی کردن آنها و ممانعت از دسترسی آنها به مراقبت پزشکی کافی و فوری به خطر می‌اندازند. در ژانویه آبتین بکتاش، نویسنده و شاعر، و عادل کیانپور، زندانی در اهواز، در شرایط نامشخصی فوت کردند. در آوریل، مهدی صالحی، زندانی در صف اعدام به خاطر نقشش در اعتراضات ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در زندان فوت کرد و خانواده‌اش برای دفن فوری او زیر فشار قرار گرفتند. عفو بین‌الملل گزارشی منتشر کرد که ممانعت تعمدی از دسترسی به مراقبت پزشکی برای بیش از ۹۰ زندانی در طول ده سال گذشته را مستند می‌کند.
