موقعیت عراق: در خاورمیانه، جنوب غربی آسیا.
عراق در گذشته به‌دلیل قرار داشتن بین دو رود دجله و فرات، بین النّهرین نامیده می‌شد.همسایگان عراق:
شمال: ترکیه شرق و شمال شرقی: ایرانجنوب: کویت و عربستان سعودی
غرب: اردن و سوریه
در جنوب مرز آبی کوچک عراق با خلیج فارس نقطهٴ پیوستن اروند رود (شط العرب) به خلیج فارس است. اروند رود از پیوستن دو رود مشهور دجله و فرات با رود کارون، تشکیل می‌گردد.
پایتخت عراق: بغداد.
بغداد بزرگترین شهر عراق، در مرکز این کشور و در کنار رود دجله قرار دارد.وسعت عراق: ۴۳۸، ۳۱۷ کیلومتر مربع است.
آب و هوای عراق: به‌دلیل پست و هموار بودن بیشتر خاک عراق، آب و هوای آن در اکثر نقاط گرمسیری است.
در شرق، عراق به‌دلیل ارتفاعات کوهها، دارای جلگه‌های حاصلخیز است.
شمال شرقی عراق، بخشهایی از کردستان عراق، کوهستانی و سردسیر است.
غرب و جنوب عراق آب و هوا، کویری است.
عراق: تراکم جمعیت: مطابق آمار (2009 م) جمعیت عراق حدود ۳۱ میلیون نفر است.
عراق: ساختار جمعیت بر اساس اقوام و مذاهب: حدود 65 درصد مردم عراق شیعه هستند. که عمدتاً در استانهای جنوبی به‌خصوص نجف و کربلا مستقر هستند.
۳2درصد از مردم عراق سنی و ۳ درصد دیگر مسیحی و پیروان سایر ادیان هستند.
ساکنان کشور عراق شامل عرب، کرد، ترکمن، آشوری و کلدانی می‌باشند. اعراب نزدیک به 80% جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، و کردها 15% و 5% باقیمانده را ترکما‌نان، آشوریان و اقوام دیگر مانند کلدانی، مندایی و صائبین تشکیل می‌دهند.
کردهای عراق در نواحی شمال و شمال شرقی که به کردستان عراق مشهور است زندگی می‌کنند. فرهنگ و زبان و پوشش متفاوت آنان، شاخصهای این قوم است.
زبان مردم عراق: عربی و کردی زبانهای رسمی عراق است. علاوه بر این، زبانهای ترکی و آرامی در مناطق خاصی از عراق، مناسب با فرهنگ شان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
واحد پول عراق: دینار
اقتصاد عراق: نفت: پایه اصلی اقتصاد عراق بر نفت متکی است. عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابع نفت می‌باشد. این کشور ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تأیید شده نفتی دارد.گردشگری: منبع دیگر درآمد زایی عراق:
وجود اماکن مهم مذهبی شیعیان (مقبره 6تن از امامان)، نقش قابل توجهی را در اقتصاد عراق برعهده دارد. هر ساله بیش از یک میلیون و دویست هزار ایرانی، از طریق مرز زمینی و هوایی برای زیارت اماکن مذهبی به کشور عراق وارد می‌شوند.تقسیمات کشوری:
عراق به ۱۸ استان تقسیم شده است:1- بغداد 2- دهوک 3- اربیل 4- کرکوک 5- سلیمانیه6- صلاح‌الدین 7- دیاله 8- واسط9- میسان 10- بصره 11- ذیقار 12- مثنی 13- قادسیه 14- بابل 15- کربلا 16- نجف 17- انبار 18- نینوا
شهرهای مهم عراق:
بغداد از معروفترین شهرهای تاریخی و فرهنگی در جهان عرب و خاورمیانه است. بغداد در سال (۷۶۲ م) کنار رود دجله توسط منصور خلیفه عباسیان بنا و پایتخت عباسیان شد. در گذشته منطقه کوچکی در نزدیکی تیسفون پایتخت ساسانیان نام بغداد داشت. شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا به‌دلیل محل زندگی و مرگ 6 امام شیعه زیارتگاه شیعیان جهان است.سایر شهرهای مهم عراق: اربیل، موصل، کرکوک در شمال عراق و بصره در جنوب.
تاریخ عراق:
1-تاریخ باستان: قدمتی نزدیک به ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد دارد. حدود ۲۰۰۰ قبل از میلاد، تمدنهای اکد، سومر، آشور و بابل در این منطقه شکل گرفته‌اند. از پادشاهان نامدار این دوره حمورابی است. پایتخت حمورابی شهر بابل بود که بزرگترین و آبادترین شهر دنیای باستان به‌شمار می‌رفت. نخستین قانون مدون جهان منتصب به حمورابی است که به‌دلیل کارهایش در قانونگذاری، کشاورزی، و بازرگانی شهرت بسیاری داشت.در سال ۵۳۹ قبل از میلاد، کوروش بزرگ با شکست پادشاه بابل، بین النهرین را به تصرف درآورد و به مدت بیش از ۱۱ قرن تا ۵۶۵ میلادی این منطقه بخشی از قلمرو حاکمان ایرانی شد. پس از هخامنشیان حکومتهای سلوکیان، اشکانیان، و ساسانیان بر عراق حکومت کردند. در دوره ساسانی عراق اهمیت بسیاری یافت و پایتخت ایران، تیسفون در نزدیکی بغداد امروزی قرار گرفت. ایوان مداین از آثار این دوره است.
2-دوران میانی: در اوایل سده یکم هجری (میانه سده هفتم میلادی) در زمان عمر خلیفه دوم، اعراب مسلمان حکومت ساسانی را از بین بردند و عراق جزیی از قلمرو اسلامی شد. بعد از فراگیر شدن اسلام در این ناحیه، در زمان حضرت علی بن ابی طالب پایتخت قلمرو اسلام از مدینه به عراق منتقل و این منطقه مرکز دنیای اسلام شد. حاکمیت مسلمانان بر این منطقه شامل دو دوره خلافت امویان و عباسیان می‌شود:
الف- خلافت امویان:
از سال ۴۱ تا ۱۳۲ هجری خورشیدی در عراق ادامه داشت. اولین خلیفه امویان معاویه نام داشت و پایتخت او در شام (سوریه) قرار داشت. معاویه ترتیبی داد تا برخلاف سنت پیامبر فرزندش یزید جانشین او شود. بعد از مرگ معاویه یزید با تهدید و ارعاب و خریدن مخالفان به قدرت رسید. امام حسین سومین راهبر عقیدتی شیعیان تن به حاکمیت یزید نداد و در دهم محرم سال ۶۱ هجری در واقعه معروف به عاشورا در کربلا به دست سپاه یزید پس از یک رزم حماسی همراه 72تن از یاران و افراد خانواده‌اش به‌شهادت رسید.ب- خلافت عباسیان تا حمله مغول:
در سال ۱۳۲ هجری، عباسیان با سرنگونی امویان به خلافت رسیدند. خلافت عباسیان سبب انتقال مجدد پایتخت از شام به عراق (شهر بغداد) شد. بغداد در۳۰ ژوئیه سال (۷۶۲ م) مطابق با 145 هجری در کرانه غربی رود دجله توسط منصورخلیفه عباسیان بنا شد و پایتخت عباسی به این شهر نو بنیاد انتقال داده شد. از آن پس بغداد مهمترین شهر اسلامی و مرکز دانش و فرهنگ و علوم و نمونه‌ای برای سرزمینهای اسلامی شد. اوج شکوفایی خلافت عباسی در عصر هارون الرشید (اواخر سده دوم هجری) بود.از آغاز خلافت عباسی تا اوایل سده سوم هجری (۹۴۵ میلادی) قمری ایرانیان نفوذ زیادی در حکومت عباسی داشتند.
در سال ۹۴۵ میلادی با تصرف بغداد توسط آل بویه، بخش اعظم این منطقه، قلمرو آل بویه گشت و عضدالدوله دیلمی، حاکم بین النهرین شد. پس از آل بویه، این سرزمین از سال ۴۹۶ تا ۵۷۲ هجری خورشیدی (1117م) به دست شاهان سلجوقی افتاد. و بعد از آن نوبت به خوارزم شاهیان رسید.
تصرف بغداد توسط مغولان
بغداد در سال ۶۵۶ هجری خورشیدی (1258م) به تصرف هلاکوخان درآمد. مغول‌ها حدود ۸۰۰۰۰۰ نفر از ساکنان شهر از جمله خلیفه عباسی المعتصم را قتل‌عام و بخش وسیعی از شهر را نابود کردند بین النهرین تا ۷۳۶ هجری خورشیدی (1338م) قسمتی از امپراتوران مغول حاکم بر ایران بود که ایلخانیان نامیده می‌شدند. در سال ۱۴۰۱میلادی بغداد توسط تیمور لنگ مورد تهاجم و غارتگری قرار گرفت. از این زمان به بعد این شهر به‌عنوان مرکز استانی تحت کنترل حکومت پادشاهان سلسله جلایری (۱۴۰۰؛ ۱۴۱۱)، قره‌قویونلو (۱۴۱۱؛ ۱۴۶۹)، آق‌قویونلو (۱۴۶۹، ۱۵۰۸) و صفویه (۱۵۰۸؛ ۱۵۳۴) درآمد. در سال ۱۵۳۴، بغداد از ترک‌های عثمانی شکست خورد و به دوران افول خود نزدیک شد. بغداد تا زمان جنگ جهانی اول بخشی از امپراطوری عثمانی بود.3-دوره معاصر
پس از جنگ جهانی اول و شکست امپراطوری عثمانی، طبق موافقت‌نامه سایکس-پیکوت که به‌طور محرمانه و در سال ۱۹۱۶ به امضا رسید عراق جزیی از قلمرو اشغالی بریتانیا و تحت نظارت آن اداره می‌شد. در سال ۱۹۲۰ (۱۲۹۹ هجری) با حمایت بریتانیا از پیوستن سه منطقه بین النهرین، یعنی بصره، بغداد و موصل کشور عراق تشکیل شد. در سال ۱۹۳۲ قیمومیت انگلستان به پایان رسید و این کشور رسماً به استقلال دست یافتیک سال بعد از تشکیل کشور عراق، فیصل اول با حمایت بریتانیا و با رأی‌گیری عمومی به پادشاهی عراق انتخاب شد بعد از مرگ فیصل اول غازی اول فرزند ش به پادشاهی عراق رسید. فیصل دوم فرزند غازی اول نیز بعد از مرگ پدرتا سال ۱۹۵۸به پادشاهی ادامه داد.
با کودتای ضدسلطنتی ۱۴ ژوئیه ۱۹۵۸ توسط عبدالکریم قاسم که تمایلات چپ‌گرایانه داشت حکومت پادشاهی عراق به پایان رسید و حکومت جمهوری برقرار شد. در فاصله سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸عبدالسلام عارف حکومت عراق را به دست گرفت. سرانجام در سال ۱۹۶۸ (۱۳۴۷ هجری) حزب بعث در یک کودتای بدون خونریزی، دولت عارف را سرنگون کرد و حسن البکر با تشکیل شورای فرماندهی انقلاب، قدرت را به دست گرفت و تا سال ۱۹۷۹ به حکومت ادامه داد. با استعفای حسن البکر، صدام حسین رئیس‌جمهور عراق گردید.
حمله آمریکا و اشغال عراق
به‌دنبال تهاجم ارتش عراق به کویت در سال ۱۹۹۱ و اشغال کویت توسط عراق جنگ خلیج فارس به‌وقوع پیوست که سبب تحریم عراق توسط جامعه جهانی شد ولی نهایتاً با حمله آمریکا و متحدان آن در نهایت عراق تسلیم خواسته آنان شد. در اثر جنگ اول خلیج فارس وحملات متحدان خسارات سنگینی به بغداد و به سایر شهرهای عراق، خصوصاً بخش‌های حمل ونقل، برق و زیرساختهای اقتصادی و بهداشتی آن وارد شد. با پایان جنگ اول خلیج، عراق هم‌چنان با تحریمهای اقتصادی روبه‌رو بود و قسمت شمالی و جنوبی آن، منطقه پروازممنوع اعلام شد. در دوران تحریم حدود ۱ میلیون عراقی جان خود را از دست دادند. هنگامی که تحریمها به سمت تبدیل شدن به فاجعه بشری پیش می‌رفت سازمان ملل برنامه نفت در برابر غذا را به اجرا گذاشت. طی این برنامه حدود ۶۵ میلیارد دلار نفت عراق با بشکه‌ای به میانگین زیر ۲۰ دلار به فروش می‌رسید.در این دوران هر چند عراق دست از بسیاری از برنامه‌های تسلیحاتی خود برداشت اما در سال ۱۹۹۸ آمریکا لغو تحریمها، را مشروط به کنار رفتن صدام حسین کردکه مورد قبول دولت عراق واقع نشد.
نهایتاً ایالات متحده آمریکا و همپیمانانش در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳ میلادی)، بغداد را تحت شدیدترین بمبارانها قرار دادند و حکومت صدام حسین سرنگون شد.
گفتنی است که از زمان اشغال عراق توسط آمریکا و همپیمانانش، بیش از یک میلیون تن عراقی در پی خشونتهای فرقه‌ای، و حملات اشغال‌گران کشته شده‌اند. و چند میلیون نیز آوارهٴ کشورهای دیگر شده‌اند.
