روزنامه والاستریت ژورنال روز ۱۸دی در گزارشی اعلام کرد که نیروهای رژیم ایران پس از سقوط رژیم بشار اسد، بهطور گسترده از سوریه خارج شدهاند. این اقدام ضربهای جدی به جاهطلبیهای منطقهیی خامنهای و سیاستهای توسعهطلبانه سپاه پاسداران در خاورمیانه محسوب میشود.
به گفته یک مقام ارشد آمریکایی، اعضای نیروی قدس سپاه پاسداران به ایران بازگشته و بسیاری از گروههای شبهنظامی وابسته به رژیم منحل شدهاند. این عقبنشینی، در حالی صورت گرفته که جمهوری اسلامی طی سالهای گذشته میلیاردها دلار برای حفظ رژیم اسد هزینه کرده بود.
رژیم ایران پس از قیامهای موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱، هزاران نیروی نظامی و شبهنظامی را برای تقویت رژیم بشار اسد به سوریه اعزام کرد. سوریه برای تهران، پل ارتباطی استراتژیک با حزبالله لبنان و سایر گروههای شبهنظامی موسوم به محور مقاومت محسوب میشد. اما سقوط رژیم اسد، این سیاست منطقهیی تهران را بهشدت متزلزل کرده است.
به گزارش والاستریت ژورنال، در پی حملات شورشیان سوری در نوامبر گذشته، رژیم ایران از اسد که در درگیریهای چندجانبه اخیر تهران با اسراییل بیطرف مانده بود، ناامید شد. در پی فروپاشی رژیم اسد، هزاران نیروی شبهنظامی وابسته به سپاه در مناطق مختلف سوریه از جمله دمشق، حلب و شرق سوریه باقی مانده بودند.
بسیاری از این نیروها، از جمله افسران سپاه پاسداران و شبهنظامیان افغانی، عراقی و لبنانی، به سمت شهر القائم در مرز عراق فرار کردند. برخی از نیروهای مستقر در دمشق نیز مستقیماً به تهران پرواز کردند، در حالی که اعضای حزبالله از طریق جادههای غرب سوریه به لبنان بازگشتند.
این عقبنشینی، بهگفته منابع غربی، با بر جا گذاشتن حجم زیادی از سلاحها و تجهیزات نظامی همراه بود. گزارشها حاکی است که این تجهیزات یا توسط جنگندههای اسراییلی منهدم شده یا به دست گروههای شورشی نظیر تحریرالشام افتاده است.
احمد الشرع، یکی از چهرههای مخالف رژیم اسد، در مصاحبهیی با روزنامه االشرقالأوسط گفت: "با حذف شبهنظامیان رژیم ایران از سوریه، ما به منافع منطقه کمک کردهایم و کاری را انجام دادهایم که دیپلماسی و فشارهای خارجی نتوانست محقق کند".
یک مقام ارشد آمریکایی نیز تأکید کرد که تحریرالشام که در حال حاضر بخشهایی از سوریه را تحت کنترل دارد، بعید است به سپاه پاسداران اجازه دهد حضور نظامی خود را در سوریه تجدید کند.
این گزارش همچنین به بحران داخلی رژیم ایران اشاره دارد. با تشدید بحران اقتصادی، افزایش تورم و گسترش اعتراضات داخلی، رژیم خامنهای با فشارهای فزایندهیی مواجه است. در همین حال، پیشبینی میشود دولت جدید ترامپ در آمریکا، با احیای سیاست فشار حداکثری، تحریمهای سختگیرانهتری علیه رژیم تهران وضع کند.
عقبنشینی از سوریه، شکست راهبردی بزرگی برای پروژه صدور تروریسم و نفوذ منطقهیی رژیم محسوب میشود. این تحول میتواند زمینهساز تغییرات مهمی در معادلات منطقهیی و تضعیف بیشازپیش محور موسوم به مقاومت تحت رهبری خامنهای باشد.