تهران در بحبوحه فشارهای تازه از سوی ترامپ، با تغییرات استراتژیک در خاورمیانه روبهرو است.
والاستریت ژورنال، ۱۹ آذر ۱۴۰۳ - رژیم ایران پس از دههها سرمایهگذاری میلیاردی برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه، اکنون با بحرانهای جدی در محورهای نفوذی خود مواجه است. سقوط بشار اسد و کنارهگیری او از قدرت در سوریه، یکی از بزرگترین شکستهای استراتژیک تهران در دهههای اخیر محسوب میشود.
تحلیلگران میگویند که رژیم ایران اکنون بدون دسترسی مستقیم به حزبالله، دچار خلأ جدی در محور موسوم به مقاومت خواهد شد. سقوط رژیم اسد، همچنین سبب افزایش نارضایتی مردم سوریه از ایران شده است؛ در حالی که شورشیان پس از ورود به دمشق از سفارت روسیه چشمپوشی کردند، اما به سفارت رژیم ایران یورش بردند.
نورمن رول، مقام ارشد اطلاعاتی سابق آمریکا، این رویداد را «ضربهای استراتژیک با ابعاد تاریخی» برای رژیم ایران دانست و تأکید کرد که تهران در حفظ حکومت اسد در جنگ داخلی سوریه، متحمل هزینههای سنگینی شده است. او همچنین به نابودی شبکههای نظامی و فرماندهان کلیدی سپاه پاسداران و حزبالله در سوریه اشاره کرد که توسط اسراییل هدف قرار گرفتهاند.
در عینحال، گزارشهای اطلاعاتی از افزایش فعالیتهای هستهیی ایران حکایت دارند. آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که تهران به گسترش تولید اورانیوم با غنای بالا پرداخته و این مسأله ممکن است توانایی نظارتی بر برنامه هستهیی ایران را تضعیف کند.
در این میان، حزبالله نیز با کاهش قدرت اقتصادی مواجه است. حید حید، پژوهشگر مؤسسه چتم هاوس، تأکید کرد که سقوط رژیم اسد، علاوه بر آسیبهای سیاسی، از نظر اقتصادی نیز برای حزبالله هزینهساز خواهد بود، بهویژه با از دست رفتن تجارت قاچاق مواد مخدر در سوریه.
کارشناسان بر این باورند که مهار بازسازی شبکههای نیابتیهای رژیم نیازمند همکاری بینالمللی و منطقهیی است. بهگفته نورمن رول، تنها با مسدود کردن مسیرهای لجستیکی و آموزشی تهران، میتوان مانع از بازگشت آن به معادلات قدرت منطقه شد.