اخراج مهاجران افغان در سیستان و بلوچستان سبب اعتراض مردم و برخی از رهبران دینی این استان شد. با اخراج این مهاجران، برخی از شهروندان ایرانی مقیم این استان نیز، به‌دلیل نداشتن اسناد تابعیت ایرانی، دچار مشکل شدند.
در طول دو ماه بیش از ۸۰ هزار نفر مهاجر افغان از استان سیستان و بلوچستان اخراج شده‌اند. روزنامه‌های ایران نوشتند که بسیاری از مهاجران که حاضر به ترک داوطلبانه استان سیستان و بلوچستان نشده بودند، دستگیر و به کشورشان برگردانده شدند.
منابع خبری افغانستان گزارش دادند که این مهاجران در ولایت مرزی نیمروز جابجا شدند و تا کنون هیچ نهاد کمک‌رسانی به آنها کمک نکرده است. آنها با کمبود مواد خوراکی و آب آشامیدنی مواجه هستند.
نادر فرهاد، سخنگوی کمیسیون عالی سازمان ملل متحد در امور مهاجران افغان می‌گوید: کسانی که به کشور عودت داده شدند، افرادی هستند که در ایران به‌عنوان مهاجر ثبت نشده و مدرک قانونی در اختیار نداشتند و مهاجران اقتصادی هستند که به‌صورت غیرقانونی از مرز عبور کرده بودند.
این مقام افغانستان تأیید کرده است، کسانی که اسناد قانونی در اختیار نداشتند یعنی بدون گذرنامه، ویزا و یا توافق میان دو کشور به ایران رفته بودند، دستگیر و اخراج شده‌اند. اما وی هم‌چنین گفت که هیچکس نباید مورد شکنجه قرار گیرد و باید به حقوق انسانی این افراد احترام گذاشت.
یک کارشناس در مشهد می‌گوید که دولت ایران به‌دلیل وضعیت امنیتی منطقه مهاجرین افغان را اخراج کرد.
حسن حسینی، روزنامه‌نگارافغان مقیم مشهد که درباره مسائل مهاجران افغان تحقیق می‌کند، می‌گوید: ایران شرایط خاص خودش را برای ساماندهی مهاجران دارد. مهاجران افغانی در وضعیت کار و تحصیل مشکلاتی دارند. اما این مشکلات در سطح خیلی زیادی نیست. جمهوری اسلامی تا کلاس دوازدهم برای محصلان افغان شرایط را فراهم کرده که بتوانند تحصیل کنند. برای نمونه مهاجران افغان هیچ مالیاتی به دولت ایران نمی‌پردازند. اینها از یک وضعیت امنیت و آرامش برخوردار هستند. در این‌جا جنگ نیست. اما از جهت دیگر حدود ۲ میلیون افغان مهاجر ثبت شده و یا بدون مدرک شناسایی در این‌جا زندگی می‌کنند.
حسن حسینی، روزنامه‌نگار افغان مقیم مشهد در ادامه توضیحاتش به دلایل اخراج مهاجران افغان هم اشاره می‌کند: استان سیستان و بلوچستان برای خود ایران یک منطقه استراتژیک و ناامنی است که مواد مخدر هم قاچاق می‌شود. شرایطی ایجاد شده که در دیگر شهرهای بزرگ ایران مثل مشهد و تهران به‌وجود نیامده است و مهاجران افغان مجبور شدند به کشورشان برگردند.
گروههای مدافع حقوق‌بشر از وضعیت اردوگاههای ایرانی در استان سیستان و بلوچستان انتقاد کردند.
غلام دستگیر آزاد، والی ولایت نیمروز به رسانه‌های افغانستان گفته است که در حال حاضر کسی از مهاجران افغان در استان سیستان و بلوچستان ایران باقی نمانده و روزانه تعداد کمی از این مهاجران از مرز ایران اخراج می‌شوند.
روند بازگشت مهاجران سبب نارضایتی برخی از شهروندان افغانستان و دولتمردان این کشور شد.
حسن حسینی ضمن اشاره به این انتقادها چنین می‌گوید: مردم ایران مهمان‌نواز هستند. من ۲۰ سال در ایران به‌حالت یک مهاجر زندگی کردم. البته روند بازگشت مهاجران یا انتقال آنها مثل این نیست که دستگیر بکنند و از مرز خارج کنند. ممکن است از شهروندان خود ایران هم در این میان بوده باشند. مهاجران دستگیر می‌شوند و برای شناسایی دو روز در اردوگاه نگهداری می‌کنند و به آنها فرصت می‌دهند که از مرز خارج شوند.
اما در استان سیستان و بلوچستان و بسیاری دیگر از مناطق دوردست یا شهرستانها، طرح اخراج مهاجران افغان همراه با رعب و وحشت بوده است. در استان سیستان و بلوچستان این مسأله موجب اعتراض رهبران دینی از جمله مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان شد.
وی به‌نحوه دستگیری و به‌راه افتادن تفتیشهای خیابانی و جمع کردن مردم با کامیونها، ایجاد رعب و وحشت عمومی در بازارها و تعطیل شدن بازارها به‌شدت انتقاد کرده و گفته است: نیروهای انتظامی باید مایه امنیت و آرامش باشند، نه مایه ناامنی و خوف و هراس مردم.
آنچه خشم مردم و رهبران دینی را برانگیخته، جمع‌آوری برخی از شهروندان ایرانی استان سیستان و بلوچستان بوده که مدرک شناسایی نداشتند و ”مشکوک‌التابعیت“ تشخیص داده شدند.
این مسأله باعث نگرانی اهالی این استان شده است که مولانا عبدالحمید در خطبه نماز جمعه زاهدان در خصوص این مسأله چنین اظهارمی‌کند: تنها داشتن شناسنامه دلیل ایرانی بودن نیست، بلکه اصالت مطرح است. مردم ما ایرانی هستند و به طایفههای مختلف تعلق دارند. ما ایرانی هستیم، ما افغانی و پاکستانی نیستیم. ایران خاک ماست. اگر ما را از این خاک اخراج کنند، کجا برویم؟ یک فرد افغانی وقتی از کشور خارج می‌شود، به کشورش افغانستان میرود. یک فرد پاکستانی به پاکستان میرود، اما وقتی یک فرد ایرانی از دیارش خارج شود، او در کشورهای دیگر هیچ ملک و زمینی ندارد، او کجا میتواند برود؟
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که دولتهای ایران و افغانستان برای رسیدگی به وضعیت مهاجرین افغان در جمهوری اسلامی ایران کمیسیون مشترکی تشکیل دهند. آنها هم‌چنین بر این باور هستند که دولت برای تشخیص هویتها در استان سیستان و بلوچستان کمیسیونی متشکل از علمای منطقه و ریشسفیدان و بزرگان طوائف تشکیل دهد.
در طول دو ماه بیش از ۸۰ هزار نفر مهاجر افغان از استان سیستان و بلوچستان اخراج شده‌اند. روزنامه‌های ایران نوشتند که بسیاری از مهاجران که حاضر به ترک داوطلبانه استان سیستان و بلوچستان نشده بودند، دستگیر و به کشورشان برگردانده شدند.
منابع خبری افغانستان گزارش دادند که این مهاجران در ولایت مرزی نیمروز جابجا شدند و تا کنون هیچ نهاد کمک‌رسانی به آنها کمک نکرده است. آنها با کمبود مواد خوراکی و آب آشامیدنی مواجه هستند.
نادر فرهاد، سخنگوی کمیسیون عالی سازمان ملل متحد در امور مهاجران افغان می‌گوید: کسانی که به کشور عودت داده شدند، افرادی هستند که در ایران به‌عنوان مهاجر ثبت نشده و مدرک قانونی در اختیار نداشتند و مهاجران اقتصادی هستند که به‌صورت غیرقانونی از مرز عبور کرده بودند.
این مقام افغانستان تأیید کرده است، کسانی که اسناد قانونی در اختیار نداشتند یعنی بدون گذرنامه، ویزا و یا توافق میان دو کشور به ایران رفته بودند، دستگیر و اخراج شده‌اند. اما وی هم‌چنین گفت که هیچکس نباید مورد شکنجه قرار گیرد و باید به حقوق انسانی این افراد احترام گذاشت.
یک کارشناس در مشهد می‌گوید که دولت ایران به‌دلیل وضعیت امنیتی منطقه مهاجرین افغان را اخراج کرد.
حسن حسینی، روزنامه‌نگارافغان مقیم مشهد که درباره مسائل مهاجران افغان تحقیق می‌کند، می‌گوید: ایران شرایط خاص خودش را برای ساماندهی مهاجران دارد. مهاجران افغانی در وضعیت کار و تحصیل مشکلاتی دارند. اما این مشکلات در سطح خیلی زیادی نیست. جمهوری اسلامی تا کلاس دوازدهم برای محصلان افغان شرایط را فراهم کرده که بتوانند تحصیل کنند. برای نمونه مهاجران افغان هیچ مالیاتی به دولت ایران نمی‌پردازند. اینها از یک وضعیت امنیت و آرامش برخوردار هستند. در این‌جا جنگ نیست. اما از جهت دیگر حدود ۲ میلیون افغان مهاجر ثبت شده و یا بدون مدرک شناسایی در این‌جا زندگی می‌کنند.
حسن حسینی، روزنامه‌نگار افغان مقیم مشهد در ادامه توضیحاتش به دلایل اخراج مهاجران افغان هم اشاره می‌کند: استان سیستان و بلوچستان برای خود ایران یک منطقه استراتژیک و ناامنی است که مواد مخدر هم قاچاق می‌شود. شرایطی ایجاد شده که در دیگر شهرهای بزرگ ایران مثل مشهد و تهران به‌وجود نیامده است و مهاجران افغان مجبور شدند به کشورشان برگردند.
گروههای مدافع حقوق‌بشر از وضعیت اردوگاههای ایرانی در استان سیستان و بلوچستان انتقاد کردند.
غلام دستگیر آزاد، والی ولایت نیمروز به رسانه‌های افغانستان گفته است که در حال حاضر کسی از مهاجران افغان در استان سیستان و بلوچستان ایران باقی نمانده و روزانه تعداد کمی از این مهاجران از مرز ایران اخراج می‌شوند.
روند بازگشت مهاجران سبب نارضایتی برخی از شهروندان افغانستان و دولتمردان این کشور شد.
حسن حسینی ضمن اشاره به این انتقادها چنین می‌گوید: مردم ایران مهمان‌نواز هستند. من ۲۰ سال در ایران به‌حالت یک مهاجر زندگی کردم. البته روند بازگشت مهاجران یا انتقال آنها مثل این نیست که دستگیر بکنند و از مرز خارج کنند. ممکن است از شهروندان خود ایران هم در این میان بوده باشند. مهاجران دستگیر می‌شوند و برای شناسایی دو روز در اردوگاه نگهداری می‌کنند و به آنها فرصت می‌دهند که از مرز خارج شوند.
اما در استان سیستان و بلوچستان و بسیاری دیگر از مناطق دوردست یا شهرستانها، طرح اخراج مهاجران افغان همراه با رعب و وحشت بوده است. در استان سیستان و بلوچستان این مسأله موجب اعتراض رهبران دینی از جمله مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان شد.
وی به‌نحوه دستگیری و به‌راه افتادن تفتیشهای خیابانی و جمع کردن مردم با کامیونها، ایجاد رعب و وحشت عمومی در بازارها و تعطیل شدن بازارها به‌شدت انتقاد کرده و گفته است: نیروهای انتظامی باید مایه امنیت و آرامش باشند، نه مایه ناامنی و خوف و هراس مردم.
آنچه خشم مردم و رهبران دینی را برانگیخته، جمع‌آوری برخی از شهروندان ایرانی استان سیستان و بلوچستان بوده که مدرک شناسایی نداشتند و ”مشکوک‌التابعیت“ تشخیص داده شدند.
این مسأله باعث نگرانی اهالی این استان شده است که مولانا عبدالحمید در خطبه نماز جمعه زاهدان در خصوص این مسأله چنین اظهارمی‌کند: تنها داشتن شناسنامه دلیل ایرانی بودن نیست، بلکه اصالت مطرح است. مردم ما ایرانی هستند و به طایفههای مختلف تعلق دارند. ما ایرانی هستیم، ما افغانی و پاکستانی نیستیم. ایران خاک ماست. اگر ما را از این خاک اخراج کنند، کجا برویم؟ یک فرد افغانی وقتی از کشور خارج می‌شود، به کشورش افغانستان میرود. یک فرد پاکستانی به پاکستان میرود، اما وقتی یک فرد ایرانی از دیارش خارج شود، او در کشورهای دیگر هیچ ملک و زمینی ندارد، او کجا میتواند برود؟
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که دولتهای ایران و افغانستان برای رسیدگی به وضعیت مهاجرین افغان در جمهوری اسلامی ایران کمیسیون مشترکی تشکیل دهند. آنها هم‌چنین بر این باور هستند که دولت برای تشخیص هویتها در استان سیستان و بلوچستان کمیسیونی متشکل از علمای منطقه و ریشسفیدان و بزرگان طوائف تشکیل دهد.
