تلسکوپ فضایی جیمز وب، عکسهای جدید و پرجزئیاتی از ۱۹کهکشان مارپیچی در فاصله نسبتاً نزدیکی به کهکشان راه شیری را منتشر کرد. این تصاویر با وضوح بالا برای کیهانشناسانی که از دههها پیش این کهکشانها را بررسی کردهاند از اهمیت بسیاری برخوردار است.
این تصاویر سرنخهای جدیدی از شکلگیری ستارگان و همچنین ساختار و تکامل کهکشانی در اختیار دانشمندان میگذارد.
این عکسها را تیمی از ستارهشناسان که در چندین رصدخانه بزرگ نجومی و در پروژهیی تحت عنوان «فیزیک با وضوح زاویهیی بالا در کهکشانهای نزدیک» (PHANGS) فعالیت میکنند، منتشر کردهاند.
نزدیکترین کهکشان از میان ۱۹کهکشان ثبتشده اصطلاحا «انجیسی۵۹۶۸» (NGC۵۰۶۸) نام دارد که در فاصله حدود ۱۵میلیون سال نوری از زمین قرار گرفته است. دورترین کهکشان نیز که با نام «انجیسی۱۳۶۵» (NGC۱۳۶۵) شناخته میشود حدود ۶۰میلیون سال نوری از ما فاصله دارد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب در سال ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شد و در سال ۲۰۲۲ شروع به جمعآوری دادهها کرد. دانشمندان میگویند تصاویر شگفتانگیز این تلسکوپ از کیهان، درک بشر از جهان اولیه را تغییر داده است.
تلسکوپ فضایی هابل که در سال ۱۹۹۰ به فضا پرتاب شد و هنوز فعال است، جهان را عمدتاً در طول موجهای مرئی و فرابنفش بررسی میکند. این در حالی است که رصدخانه چرخان جیمز وب عمدتاً با دوربینهای فروسرخ خود به جهان نگاه میکند و به همین خاطر میتواند تصاویری را ثبت کند که از عهده هابل خارج است.
کهکشانهای مارپیچی، یکی از سه نوع اصلی کهکشانها هستند و ظاهرشان به چرخهای بزرگ شباهت دارد. کهکشان راه شیری ما یکی از این کهکشانهای مارپیچی موجود در کیهان است.
تصاویر جدید با استفاده از دو دوربین تلسکوپ جیمز وب موسوم به ابزار فروسرخ نزدیک (NIRCam) و ابزار فروسرخ میانی (MIRI) به دست آمدهاند. آنها تقریباً ۱۰۰هزار خوشه ستارهای و میلیونها یا شاید تریلیونها ستاره مجزا را نشان میدهند.
توماس ویلیامز، اخترشناس در دانشگاه آکسفورد که هدایت پردازش دادههای تیم بر روی تصاویر را برعهده داشت، در این باره گفت: «این دادهها مهم هستند زیرا دیدگاه جدیدی در مورد اولین مراحل تشکیل ستارهها در اختیار ما میگذارند».
ستارهها در دل ابرهای غبارآلود متولد میشوند. این غبارها در بسیاری موارد بهطور کامل نور را در طول موجهای مرئی مسدود میکنند و نمیگذارند تلسکوپهایی نظیر هابل بتوانند ستارهها را مشاهده کنند. با این حال تلسکوپ جیمز وب بهدلیل برخورداری از دوربینهای مخصوص فروسرخ میتواند آنها را رصد کند.
اریک روسولوفسکی، ستارهشناس در دانشگاه آلبرتا، در این باره میگوید: «با استفاده از هابل، ما نور ستارهها در کهکشانها را میدیدیم اما مقداری از آن نور توسط غبارهای کهکشانی مسدود میشد. این محدودیت، درک بخشهایی از عملکرد یک کهکشان بهعنوان یک سامانه واحد را دشوار میکرد اما اکنون با دید جیمز وب در محدوده فروسرخ ما میتوانیم ستارههای پوشیده در هالهای از غبار را ببینیم».