بنا به گزارش عفو بین‌الملل چهارشنبه ۹شهریور نیروهای امنیتی رژیم ایران مکرراً اقدام به تیراندازی مستقیم به سوی مردان، زنان و کودکان افغان کردهاند تا از ورود آنها به ایران جلوگیری کنند و آنها را به عقب برانند. تحقیقات عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که از آگوست ۲۰۲۱، دهها افغان از جمله کودکان بر اثر اصابت گلوله کشته شده و بسیاری دیگر مجروح شده‌اند.
مولوی انزلی، مسئول امور مرزی ولایت نیمروز، در ماه مارس ۲۰۲۲ به عفو بین‌الملل گفت که «به‌طور میانگین در هر ماه، بین ۲۵ تا ۳۰ مرگ بر اثر شلیک گلوله [در مرز ایران] رخ می‌دهد. آنها [نیروهای امنیتی ایران] به همه شلیک می‌کنند. گاهی اجساد زنان و کودکان را دریافت می‌کنیم، شاید حدود دو یا سه نفر. اما اکثریت قریب به اتفاق مردان هستند».
نیروهای امنیتی به افغانها در حالی که از دیوارهای مرزی بالا می‌رفتند، زیر حصارها خزیده بودند و یا پیاده و سواره در حال دور شدن از مرز و ورود به ایران بوده‌اند شلیک کردهاند.
عزیز، یک کارگر ساختمانی ۱۸ساله، به عفو بین‌الملل گفت: «نیروهای امنیتی ایران آمدند و به ما فرمان ایست دادند. ما از دیوار [در سمت ایران] پایین آمده بودیم. عمویم ۲۰ متر جلوتر از ما بود. سربازان بدون هیچ هشداری شروع به تیراندازی به سمت او کردند. آنها یک خشاب کامل را خالی کردند. دو گلوله به او اصابت کرد: یکی وارد کتف‌اش شد و از سینه‌اش خارج شد، گلوله دیگر وارد گوشش شد و از سرش خارج شد و او همان‌جا کشته شد... سه یا چهار سرباز کنار ما آمدند. داشتم گریه می‌کردم. سربازان گفتند ای کاش آن طرف مرز، طالبان شما را می‌کشتند».
فریده، مادر چهار فرزند که در زمان خروج خانواده از افغانستان هشت ماهه باردار بود، به عفو بین‌الملل گفت: «ماشین با سرعت پیش می‌رفت. یک‌دفعه روی ما آتش گشودند... راننده از ناحیه استخوان ترقوه مورد اصابت گلوله قرار گرفت. شوهرم مورد اصابت دو گلوله قرار گرفت، یکی به پایش، یکی بین تیغه‌های شانه‌اش. پسر نه ساله‌ام از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار گرفت. بیهوش شدم و چیز دیگری یادم نیست. وقتی بیدار شدم دیدم شوهرم فوت کرده است».
عفو بین‌الملل با بستگان شش مرد و یک نوجوان ۱۶ساله که بین آوریل ۲۰۲۱ تا ژانویه ۲۰۲۲ هنگام تلاش برای عبور از ایران توسط نیروهای امنیتی ایران کشته شده‌اند، صحبت کرده است. شاهدان عفو بین‌الملل را از قتل چهار کودک دیگر توسط نیروهای امنیتی ایران مطلع کردهاند. این سازمان با هفت مرد که هنگام تلاش برای عبور از مرز ایران با اصابت گلوله مجروح شده بودند و شاهدان زخمی شدن ۱۴مرد و یک زن دیگر هم مصاحبه کرده است.
کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان تخمین می‌زند که مقامات ایرانی ۶۵درصد از تمام افغانهای تازه وارد را به اجبار اخراج کردهاند. هیچ فرد افغانستانی نباید به افغانستان بازگردانده شود، زیرا می‌تواند در آنجا با خطر واقعی نقض حقوق‌بشر روبه‌رو باشد.
در تمام موارد بررسی شده توسط عفو بین‌الملل، به‌نظر نمی‌رسد که هیچ‌یک از افراد کشته یا مجروح شده تهدید قریب‌الوقوع مرگ یا جراحت جدی را متوجه نیروهای امنیتی کرده بودند. طبق قوانین و استانداردهای بین‌المللی، تنها در صورت وجود چنین تهدیدی، استفاده از سلاح گرم مجاز است. گشودن آتش در نبود چنین تهدید جانی قریب‌الوقوعی، نقض آشکار حق حیات است. قتل‌های ناشی از استفاده عمدی و غیرقانونی از سلاح گرم از سوی مأموران دولتی باید به‌عنوان اعدام‌های فراقضایی بالقوه مورد بررسی قرار گیرد.
در ایران، بحرانی ساختاری در رابطه با مصونیت عاملان و آمران شکنجه و اعدام‌های فراقضایی از مجازات وجود دارد. بنابراین عفو بین‌الملل مجدداً درخواست خود را از شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد مبنی برای ایجاد یک مکانیسم مستقل تحقیق و دادخواهی تکرار می‌کند. این سازوکار با جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شواهد مربوط به جدی‌ترین جنایات بین‌المللی ارتکاب یافته در ایران، از جمله علیه افغانها در جریان عملیات به عقب‌راندن‌ها، زمینه محاکمه‌های منصفانه در آینده را فراهم می‌سازد.
