نگاهی به قاچاق عتیقه توسط سران نظام اسلامی
امروزه در بررسی تاریخ و فرهنگ ملل گوناگون، نقش آثار باستانی و میراث کهن کشورها نقش پر اهمیتی در بازخوانی پیشرفتها و سیر تأثیرگذاری تمدن جوامع مختلف بر دستاوردهای مختلف بشری دارد که در این میان علم تاریخ و باستانشناسی با کاوش در دیرینهٴ اجتماعی جوامع، وظیفه شناسایی و انتقال بسیاری از این داشته‌های با ارزش را به نسلهای نوین داراست. متأسفانه مدیریت این مسأله خود نیازمند ساختارهای پیچیده و مدرن علمی و تحقیقاتی است که در پیوند با سیاست گذاریهای مناسب حکومتی می‌تواند در ارتقاء فرهنگی جوامع سهم مهمی را ایفاء کند که ایران ما علاوه بر فقدان مدیریت مطلوب، به کانون بزرگی در راستای قاچاق اشیاء باستانی و حتی تخریب میراث بر جای مانده از گذشتگان مبدل شده است.
مقاله کوتاه زیر بر پایه مشاهدات مستقیم نگارنده و همچنین استفاده از نظرات کارشناسی یکی از اساتید مطرح دانشگاهی در این حوزه مهم نگاشته شده که امید است انعکاس آن، باعث هوشیاری مردم و در راستای پاسداشت میراث تمدنی ایران‌زمین و ارتقاء سطح آگاهیها از ثروتهای ملی تاریخی شود.
دیرینه تاریخی بسیار کهن فلات ایران زمین:
این مسأله بر هیچ کسی پوشیده نیست که جای جای خاک سرزمین ایران در ادوار مختلف تاریخی کانون پیدایش تمدنها و به‌ویژه حکومتهای مختلفی بوده است که گاه عظمت و شکوه تاریخی آنها در دنیای کهن بسیار فراتر از نواحی تمدنی دیگر بوده است. با توجه به اهمیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و نقش راهبردی آن در اتصال شرق به غرب و همچنین شمال به جنوب، لذا ایران از حیث اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی منطقه‌یی با اهمیت بوده که در برخی مقاطع طولانی تاریخی پیشتاز در تمامی عرصه‌ها بوده است.
وجود حکومتهای مقتدر در ایران و همچنین شهرها، و مناطق ثروتمند ایرانی در کنار شاهراههای بزرگ عاملی بس مهم بوده است که ایران همیشه دارای رونق تجاری و حتی سیاسی باشد، به این سبب امروزه در اکثر نواحی ایران شاهد اماکن باستانی پرتعداد می‌باشیم که هر یک تاریخی با اهمیت را در سینه خود ثبت نموده‌اند.
ارزش اینگونه بناها، تأسیسات و حتی زیرساختهای باستانی بحدی است که حفظ و حراست از آنها نیازمند مدیریتی سنگین و گاه بین‌المللی است که هر یک تاریخ کهنی را که هنوز کشف نشده است بهمراه دارند. وجود دهها شهر باستانی و مناطق تاریخی مختلف که دیرینه باستانی آنها هنوز مورد کاوش و بررسی قرار نگرفته است بر اهمیت موضوع می‌افزاید لیکن امروزه به‌دلیل سوء مدیریتها و فساد کلان حکومتی که ناشی از بی‌برنامگی و شاید برنامه‌ریزی هدفمند در راستای منافع شخصی و گروهی باشد این مسأله را از اولویتها خارج کرده و فضا بحد کافی برای سوء استفاده و فساد بزرگ اقتصادی در این زمینه باز است.
پدیده قاچاق عتیقه و میراث باستانی:
متأسفانه یکی از پر درآمدترین فعالیتهای منفی اقتصادی که امروزه در ایران با شدتی عجیب در حال رواج است پدیده قاچاق اشیاء باستانی از نواحی مختلف کشور در اثر کاوشهای غیرقانونی افراد و گروه‌های مرتبط است که در نواحی گوناگون کشور در جریان است. این مسأله بحدی افزایش یافته است که علائم و مشخصات خاص مرتبط با آن را در زندگی افراد و خانواده‌های قاچاقچی عتیقه می‌توان به‌وضوح دریافت. کسانی هستند که یک شبه ره صدساله را پیموده و گاها چنان تحولاتی در زندگی فردی و اجتماعی آنها روی می‌دهد که خود نشان از اینگونه اتهامات به‌جا و حقیقی است. در ایران پدیده قاچاق اشیاء عتیقه دارای سازوکارهای بسیار پیچیده و گاه مافیایی است که در بندهای بعدی به چند مورد از این مافیاهای آشکار و پرتوان اشاره می‌شود.
تخریب میراث باستانی کشور در خلال قاچاق اشیاء باستانی:
شما اگر به مستندات تصویری باستان شناسی که به‌صورت فیلمهای علمی در رسانه‌ها پخش می‌شوند به‌خوبی بنگرید ملاحظه می‌شود که گروه‌های باستان شناسی گاه برای مطالعه در مورد یک قطعهٴ کوچک سفالی بی‌ارزش که زیر خاک مدفون است هم‌چون پزشک جراحی که روی مغز بیمار برای خارج ساختن یک تومور حساس در حال تمرکز است، با ابزارهای دقیق و بسیار ظریف در بدترین شرایط ممکنه مشغول به کارند. این مهم بدان خاطر است که گاه تاریخ یک تمدن و هر آنچه که میراث یک ملت است در همین اشیاء و روح نهفته در آنها پنهان است که بعدها باید کتاب و مقاله شود و برای استفاده عموم عرضه گردند اما متأسفانه در جریان کاوشهای غیرقانونی گاها شنیده‌ایم که گروه‌های مافیایی بعضاً برای رسیدن به عمق مورد نظر در دل خاک، از ابزارهایی چون بیل مکانیکی، یا انفجار با دینامیت و... استفاده می‌کنند که ضمن نابودی کامل محیط و حواشی پر معنا و تاریخی اماکن باستانی، نهایتاً جویندگان گنج را به لایة موردنظر که احتمالاً همان کالاهای عتیقه با ارزش باشند رسانده و در این بین صدمات بسیاری بر محیط باستانی و آنگاه به تاریخ و تمدن یک ملت وارد می‌آید.
در شهر سوختة زابل در استان سیستان و بلوچستان، به‌دلیل بی‌کفایتی مسئولان در مدیریت این محوطه بزرگ باستانی چنان شرایط اسفناکی پیش آمده بود که کاوشگران گنج با بیل و کلنگ و همچنین در برخی ایام با بیل مکانیکی این منطقه را که بخش اعظمی از تاریخ ناشناخته و مخفی ایران‌زمین بود زیر و زبر کرده و چه بسا برای یافتن طلا و جواهر و... طلا و جواهر تمدنی ایران را با خاک یکسان نمودند.
مناطق پراهمیت در راستای قاچاق و کاوشهای غیرقانونی
ایران دارای اقلیم بسیار پهناوری در حوزه آثار باستانی است اما در این میان برخی استانها به‌دلیل قدمت بیشتر و جایگاه مهمتر در تاریخ باستان کانون توجه گروه‌های مافیایی برای قاچاق اشیاء عتیقه هستند. در این استانهای لرستان، ایلام، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان جنوبی و در مرحله بعد تمامی استانهای دیگر کانونهای اصلی این پدیدهٴ تلخ‌اند. متأسفانه در استانهای محرومی چون لرستان و ایلام که در طول یک قرن گذشته از توسعه اقتصادی و به‌ویژه راههای ارتباطی بی‌بهره بوده‌اند، زمینه لازم برای کاوشهای تاریخی اصلاً فراهم نبوده و مفهوم توریسم در این مناطق هرگز جایی نداشته است، لذا بسیاری از این امکان حساس همین طور به امان خدا رها شده‌اند تا فرصتها کماکان برای قاچاق اشیاء باستانی فراهم باشد.
گسترش پدیدهٴ حفاری غیرقانونی به مکانهای مقدسه و قبور امامزادگان و مساجد قدیمی:
پدیدهٴ تلخی که در دو سه سال اخیر بسیار زننده است مدل جدیدی از کاوشهای غیرقانونی آن هم در اماکنی چون: قبور امامزادگان، مساجد قدیمی، قبرستانها، و نواحی معنوی در سراسر ایران است. در یک مورد خاص که به شخصه اطلاع دارم، گروهی از اهالی یک روستا که یکی از امام زادگان منسوب به امام موسی کاظم در آنجا دفن هستند، شبانه به صحن و سرای امامزاده وارد شده و با حفاری در مجاورت قبر ایشان و کاوش توسط دستگاه گنج یاب، نبش‌قبر کرده بودند که علاوه بر یافتن مقداری ظروف بی‌ارزش فلزی و... به‌دلیل ترس از اطلاع مردم و یا پلیس، صحنه جنایت را همان‌طور رها کرده بودند که روز بعد با ورود مردم و پلیس مشخص می‌شود که این امامزاده شبیه حالت بمباران شدید حفاری شده و حتی قبر منتسب به امامزاده از جای کنده شده و سنگهای روی جسد نیز جابه‌جا شده‌اند. در یک مورد دیگر، یکی از مساجد قدیمی در یکی از شهرهای استان همدان توسط عده‌یی به‌اصطلاح خیر مورد تعمیر و مرمت قرار می‌گیرد که بعدها معلوم می‌شود این افراد خیر به قصد حفاری در یکی از قسمتهای صحن مسجد و کاوش عتیقه در حال کار بوده‌اند و اتفاقاً تعداد زیادی سکه طلا مربوط به دوران تیموریان را استخراج نموده‌اند. متأسفانه در میان مردم باورهای غلطی در مورد قبرستانهای قدیمی وجود دارد که اینگونه اماکن پر از عتیقه و یا اموال اموات و... هستند. به همین خاطر در برخی مناطق که اینگونه قبرستانهای قدیمی وجود دارد گزارشهای بسیاری واصل شده است که لاشهٴ اموات و بقایای آنها از دل زمین استخراج شده و به‌صورتی نامحترمانه بر زمین رها شده‌اند. یکی از همکاران که استاد باستان شناسی است در جریان بازدید از یکی از قبرستانهای کهنهٴ استان لرستان که قدمتی طولانی دارد از حفاریهای بسیار زیاد آن هم با ادوات مکانیکی خبر می‌دهند که کاوشگران به‌خاطر دستیابی به گنج آن را زیر و رو کرده‌اند. این در حالی است که نبش‌قبر در شریعت اسلام از گناهان کبیره است.
بازارهای مقصد قاچاق اشیاء عتیقة ایران
معمولا کالاهای عتیقة ایرانی در سراسر جهان دارای علاقمندان بسیار زیادی است. به‌ویژه صاحبان موزه در کشورهای اروپایی که سالانه میلیونها نفر بازدیدکننده و توریست را جلب خود می‌نمایند. اما در این میان باندهای قاچاق بین‌المللی بزرگی در ایران وجود دارد که بیشتر از طریق مرز ترکیه، کردستان عراق، و همچنین دبی در امارات متحده، در تعامل با گروه‌های قاچاق در این کشورها امر ترانزیت را بر عهده دارند و خود نیز درآمدهای کلان میلیاردی به جیب می‌زنند. مطابق با اظهارات استاد مذکور در دانشگاه ما، گاهاً در حراجیهای مشهور غربی در اروپا و آمریکا برای یک دانه سکة طلای دوران هخامنشی در ایران، ارقامی به مزایده گذاشته می‌شود که باور آنها ناممکن است. در یک مزایدهٴ بزرگ در شهر رم ایتالیا که سال 2007 انجام شده است، یک مجسمه طلایی با نقش یک آهو که در شهر باستانی درهشهر ایلام کشف شده است، مبلغ 20 میلیون دلار توسط یک موزه‌دار معروف ایتالیایی ارائه می‌شود در حالی که یابندهٴ این مجسمه آن را تنها با مبلغ 200 میلیون تومان که معادل 53هزار دلار آمریکاست به یک دلال عتیقة عرب در اهواز فروخته بود.
مافیای بزرگ حکومتی در امر قاچاق عتیقه:
سالهاست که مردم در استانهای ایلام، لرستان، خوزستان و همدان از مسافرتهای طولانی و ارتباطات وسیع (یاسر هاشمی رفسنجانی) فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور سابق ایران به این مناطق خبر می‌دهند که با سازماندهی و تشکیلاتی خاص برای خریداری و کاوش اشیاء عتیقه به این مناطق مسافرت می‌کند. در این میان رقیب دیگری از خانوادهٴ ناطق نوری به اسم علیرضا ناطق نوری نیز مدتهاست وارد این چرخه شده و حتی از خانواده‌های دیگر سران نظام اسلامی هم‌چون فرزندان علی لاریجانی، فرزندان محسن رضایی و... نیز اسامی بسیاری بر سر زبانهاست که با سازماندهی عجیب و غریب برای خریداری اشیاء باستانی و همچنین کاوش اختصاصی در مناطق باستانی به نواحی مذکور تردد دارند.
سلطان مافیایی عتیقه در ایران قطعاً شخص یاسر رفسنجانی است که بارها خود شخصاً برای نظارت بر حفاریهای غیرمجاز وارد این مناطق شده و مردم علناً و آشکارا او را دیده‌اند که چگونه پس از کاوش اشیاء مذکور بلافاصله با همان تشکیلات خاص همراه خود اشیاء موردنظر را سریعاً از منطقه خارج کرده و برای فروش یا استفاده با خود برده‌اند. به گزارش یکی از دوستان و همکاران خودم که استاد برجستهٴ باستان شناسی است، یاسر رفسنجانی در قالب یک موزة بزرگ در شهر رفسنجان استان کرمان در زمان ریاست‌جمهوری پدرش مجوز تأسیس یک مرکز توریستی بزرگ را دریافت نموده که محوریت آن این موزه بزرگ است. در واقع این تأسیسات موزه نیستند، بلکه نمایشگاه بزرگی از کالاهای عتیقه سراسر ایران هستند که تجار و مجموعه‌داران بزرگ غربی در آمریکا و اروپا مشتریان آن بوده و گاهاً با سودهای سرشار و رقمهای نجومی این اشیاء را از وی خریداری کرده و قانون نیز عملاً در برابر اینگونه رفتارها بدان خاطر که از چند و چون اکتشافات باستان شناسی وی مطلع نیستند کاری از دستشان برنمی‌آید.
بر اساس اظهارات این استاد دانشگاهی نود درصد اشیاء باستانی شهر سوخته زابل توسط خانواده رفسنجانی جمع‌آوری شده و عمدتاً در قالب قاچاق رسمی در بازار سیاه اروپا و آمریکا و همچنین خلیج فارس به فروش رفته‌اند. کارخانهٴ بزرگ خودروسازی کرمان موتور که مونتاژکننده و ارائه دهنده گارانتی خودروهای لوکس هیوندای و لگزوز در ایران است از طریق ثروت کثیف ناشی از قاچاق عتیقه توسط یاسر رفسنجانی و مافیای بزرگ او دایر شده که خود ثروت هنگفتی را نصیب این آقا زاده و سایر آقازادگان نموده است.
ضعفهای جدی حکومت و سازمان میراث فرهنگی:
طبق قانون، سازمان میراث فرهنگی موظف به صیانت از حریم باستانی و میراث تمدنی کشور است اما متأسفانه همین نهاد خود کانون فساد و یکی از مافیاهای بزرگ کشور است. استاد و همکار باستانشناس من در همین رابطه گفت سابقاً چند نفر از کارشناسان زبده این سازمان که در امر شناسایی محوطه‌های تاریخی استاد بوده‌اند و همه راههای زد و بند هم می‌دانستند، پس از بازنشستگی خود اقدام به حفاریهای غیرمجاز در سطح کشور نموده و از این طریق ثروتهای کلانی به دست آورده‌اند.
متأسفانه سازمان میراث فرهنگی هیچ انگیزه و اراده و صلاحیتی در صیانت از تاریخ باستانی ایران ندارد و نهادهای اطلاعاتی کشور هم که آلت دست سران حکومت بوده و از هر امکانی برای سودجویی استفاده می‌کنند هیچ تلاشی برای حفظ و نگهداری آثار با ارزش فرهنگی و تاریخ باستانی ایران ندارند.
حکومت جمهوری اسلامی بر علیه تاریخ و تمدن ایران
متأسفانه در لابلای صحبتها و فرمایشات «امام امت» تا سران ریز و درشت نظام اسلامی صحبتهای ناسالمی از بی‌حرمتی به تاریخ ایران باستان شنیده می‌شود که نشان از عدم علاقمندی نظام به احیای تاریخ گذشته و آشنایی ملت با آن ادوار است. بگذریم از اعزام لودر و بولدوزر به قصد تخریب تخت جمشید و... این اشخاص از هویت تاریخی ایران واهمه دارند و لذا خود علاقمندی یا تمایلی برای حفاظت و پاسداشت این دیرینه کهن نداشته و بیشتر علاقمندند تا این ادوار مهم باستانی از ذهن و روحیه مردم حذف شود. لذا وقتی که بحث صیانت از میراث گذشته می‌شود این بدان معناست که حکومت باید آموزشهای بسیار عمیق تاریخی و فرهنگی را به مردم ارائه دهد تا آنها با احساس مسئولیت و علاقمندی خود به حافظان میراث باستانی مبدل شوند در حالی که این حادثه همان چیزی است که حکومت به‌شدت از آن واهمه دارد.
از سوی دیگر احیای مراکز باستان، ترمیم و مرمت آنها، ایجاد مناطق توریستی و حفاظتی و... باز یک تیر خلاص بر پیکره حکومت خواهد بود زیرا این موضوع با ارزشهای ولایت‌فقیه کاملاً در تضاد بوده، و آنها اینگونه نمی‌خواهند.
تجربه 38 سال گذشته به خوبی نشان داده است که نظام اسلامی هرگز به کاوشهای باستانی و کشف تاریخ و زوایای پنهان تاریخ ایران توجهی ندارد، زیرا ابعاد بسیاری از تاریخ ایران حتی در دوران اسلامی با ایدئولوژی امروزی حکومت ولایت فقیه آشکارا در تضاد است. از اینرو ترجیح می‌دهند این مراکز روز به روز بیشتر تخریب شوند.
بله! در نگاه حاکمان چه بهتر که با ساختن سد سیوند، تاریخ باستانی ایران در استان فارس به زیر آب رود. چه اشکالی دارد که با ساختن سد بر روی کرخه و سیمره، تاریخ شکوهمند ایران در آن نواحی محو شود.
بنابراین مشکل حکومت اسلامی با پدیدهٴ مذکور ریشه‌یی و ساختاری است و لذا امیدواری به این‌که جمهوری اسلامی حافظ تاریخ و میراث تاریخی ایران باشد یک اشتباه بزرگ و خیالی کودکانه است. رودخانهٴ زاینده رود را خشک کرده‌اند تا زیبایی‌های سی و سه پل به حاشیه رود اما از آنسو برای حرم خمینی در جنوب تهران تاکنون نزدیک به 6 میلیارد دلار خرج کرده‌اند تا این مکان نامقدس برای آیندگان به جلوه تاریخی و تمدنی ایران مبدل شود حال آن که نمی‌دانند همین امروز هم بسیار در آرزوی ویرانی این بتخانهٴ شیطانی هستند.
هنگامی که در موزه‌های آمریکا و کهنترین میراث تمدنی آمریکا که اسلحه‌های سرپر سربازان انگلیسی با قدمت 200 ساله را در نبرد با نیروهای پرتغالی و فرانسوی مشاهده میکنی، یک لحظه خنده، شما را فرا می‌گیرد که ما میراث ده‌هزار سال تمدن انسانی و شهرنشینی رسمی در ایران را به باد فراموشی و ظلم سپرده‌ایم. البته باید به جای حیرت و خنده از غیرت دیگران در حفظ آثار و میراث 200 ساله بهتر است لختی بیاندیشیم و در افکار و مدل انتخابمان تجدیدنظر کنیم. لحظه‌ای درنگ کنیم و ببینیم که زمام امورات ایران را با دیرپاترین تمدن باستانی به دست چه کسانی داده‌ایم.
آیا شایسته است مشتی آخوند ضد تمدن و جانوران وحشی بر ما _با این تاریخچه و قدمت و میراث درخشان فرهنگی_ حکومت کنند؟
جلال از تهران.
امروزه در بررسی تاریخ و فرهنگ ملل گوناگون، نقش آثار باستانی و میراث کهن کشورها نقش پر اهمیتی در بازخوانی پیشرفتها و سیر تأثیرگذاری تمدن جوامع مختلف بر دستاوردهای مختلف بشری دارد که در این میان علم تاریخ و باستانشناسی با کاوش در دیرینهٴ اجتماعی جوامع، وظیفه شناسایی و انتقال بسیاری از این داشته‌های با ارزش را به نسلهای نوین داراست. متأسفانه مدیریت این مسأله خود نیازمند ساختارهای پیچیده و مدرن علمی و تحقیقاتی است که در پیوند با سیاست گذاریهای مناسب حکومتی می‌تواند در ارتقاء فرهنگی جوامع سهم مهمی را ایفاء کند که ایران ما علاوه بر فقدان مدیریت مطلوب، به کانون بزرگی در راستای قاچاق اشیاء باستانی و حتی تخریب میراث بر جای مانده از گذشتگان مبدل شده است.
مقاله کوتاه زیر بر پایه مشاهدات مستقیم نگارنده و همچنین استفاده از نظرات کارشناسی یکی از اساتید مطرح دانشگاهی در این حوزه مهم نگاشته شده که امید است انعکاس آن، باعث هوشیاری مردم و در راستای پاسداشت میراث تمدنی ایران‌زمین و ارتقاء سطح آگاهیها از ثروتهای ملی تاریخی شود.
دیرینه تاریخی بسیار کهن فلات ایران زمین:
این مسأله بر هیچ کسی پوشیده نیست که جای جای خاک سرزمین ایران در ادوار مختلف تاریخی کانون پیدایش تمدنها و به‌ویژه حکومتهای مختلفی بوده است که گاه عظمت و شکوه تاریخی آنها در دنیای کهن بسیار فراتر از نواحی تمدنی دیگر بوده است. با توجه به اهمیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و نقش راهبردی آن در اتصال شرق به غرب و همچنین شمال به جنوب، لذا ایران از حیث اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی منطقه‌یی با اهمیت بوده که در برخی مقاطع طولانی تاریخی پیشتاز در تمامی عرصه‌ها بوده است.
وجود حکومتهای مقتدر در ایران و همچنین شهرها، و مناطق ثروتمند ایرانی در کنار شاهراههای بزرگ عاملی بس مهم بوده است که ایران همیشه دارای رونق تجاری و حتی سیاسی باشد، به این سبب امروزه در اکثر نواحی ایران شاهد اماکن باستانی پرتعداد می‌باشیم که هر یک تاریخی با اهمیت را در سینه خود ثبت نموده‌اند.
ارزش اینگونه بناها، تأسیسات و حتی زیرساختهای باستانی بحدی است که حفظ و حراست از آنها نیازمند مدیریتی سنگین و گاه بین‌المللی است که هر یک تاریخ کهنی را که هنوز کشف نشده است بهمراه دارند. وجود دهها شهر باستانی و مناطق تاریخی مختلف که دیرینه باستانی آنها هنوز مورد کاوش و بررسی قرار نگرفته است بر اهمیت موضوع می‌افزاید لیکن امروزه به‌دلیل سوء مدیریتها و فساد کلان حکومتی که ناشی از بی‌برنامگی و شاید برنامه‌ریزی هدفمند در راستای منافع شخصی و گروهی باشد این مسأله را از اولویتها خارج کرده و فضا بحد کافی برای سوء استفاده و فساد بزرگ اقتصادی در این زمینه باز است.
پدیده قاچاق عتیقه و میراث باستانی:
متأسفانه یکی از پر درآمدترین فعالیتهای منفی اقتصادی که امروزه در ایران با شدتی عجیب در حال رواج است پدیده قاچاق اشیاء باستانی از نواحی مختلف کشور در اثر کاوشهای غیرقانونی افراد و گروه‌های مرتبط است که در نواحی گوناگون کشور در جریان است. این مسأله بحدی افزایش یافته است که علائم و مشخصات خاص مرتبط با آن را در زندگی افراد و خانواده‌های قاچاقچی عتیقه می‌توان به‌وضوح دریافت. کسانی هستند که یک شبه ره صدساله را پیموده و گاها چنان تحولاتی در زندگی فردی و اجتماعی آنها روی می‌دهد که خود نشان از اینگونه اتهامات به‌جا و حقیقی است. در ایران پدیده قاچاق اشیاء عتیقه دارای سازوکارهای بسیار پیچیده و گاه مافیایی است که در بندهای بعدی به چند مورد از این مافیاهای آشکار و پرتوان اشاره می‌شود.
تخریب میراث باستانی کشور در خلال قاچاق اشیاء باستانی:
شما اگر به مستندات تصویری باستان شناسی که به‌صورت فیلمهای علمی در رسانه‌ها پخش می‌شوند به‌خوبی بنگرید ملاحظه می‌شود که گروه‌های باستان شناسی گاه برای مطالعه در مورد یک قطعهٴ کوچک سفالی بی‌ارزش که زیر خاک مدفون است هم‌چون پزشک جراحی که روی مغز بیمار برای خارج ساختن یک تومور حساس در حال تمرکز است، با ابزارهای دقیق و بسیار ظریف در بدترین شرایط ممکنه مشغول به کارند. این مهم بدان خاطر است که گاه تاریخ یک تمدن و هر آنچه که میراث یک ملت است در همین اشیاء و روح نهفته در آنها پنهان است که بعدها باید کتاب و مقاله شود و برای استفاده عموم عرضه گردند اما متأسفانه در جریان کاوشهای غیرقانونی گاها شنیده‌ایم که گروه‌های مافیایی بعضاً برای رسیدن به عمق مورد نظر در دل خاک، از ابزارهایی چون بیل مکانیکی، یا انفجار با دینامیت و... استفاده می‌کنند که ضمن نابودی کامل محیط و حواشی پر معنا و تاریخی اماکن باستانی، نهایتاً جویندگان گنج را به لایة موردنظر که احتمالاً همان کالاهای عتیقه با ارزش باشند رسانده و در این بین صدمات بسیاری بر محیط باستانی و آنگاه به تاریخ و تمدن یک ملت وارد می‌آید.
در شهر سوختة زابل در استان سیستان و بلوچستان، به‌دلیل بی‌کفایتی مسئولان در مدیریت این محوطه بزرگ باستانی چنان شرایط اسفناکی پیش آمده بود که کاوشگران گنج با بیل و کلنگ و همچنین در برخی ایام با بیل مکانیکی این منطقه را که بخش اعظمی از تاریخ ناشناخته و مخفی ایران‌زمین بود زیر و زبر کرده و چه بسا برای یافتن طلا و جواهر و... طلا و جواهر تمدنی ایران را با خاک یکسان نمودند.
مناطق پراهمیت در راستای قاچاق و کاوشهای غیرقانونی
ایران دارای اقلیم بسیار پهناوری در حوزه آثار باستانی است اما در این میان برخی استانها به‌دلیل قدمت بیشتر و جایگاه مهمتر در تاریخ باستان کانون توجه گروه‌های مافیایی برای قاچاق اشیاء عتیقه هستند. در این استانهای لرستان، ایلام، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان جنوبی و در مرحله بعد تمامی استانهای دیگر کانونهای اصلی این پدیدهٴ تلخ‌اند. متأسفانه در استانهای محرومی چون لرستان و ایلام که در طول یک قرن گذشته از توسعه اقتصادی و به‌ویژه راههای ارتباطی بی‌بهره بوده‌اند، زمینه لازم برای کاوشهای تاریخی اصلاً فراهم نبوده و مفهوم توریسم در این مناطق هرگز جایی نداشته است، لذا بسیاری از این امکان حساس همین طور به امان خدا رها شده‌اند تا فرصتها کماکان برای قاچاق اشیاء باستانی فراهم باشد.
گسترش پدیدهٴ حفاری غیرقانونی به مکانهای مقدسه و قبور امامزادگان و مساجد قدیمی:
پدیدهٴ تلخی که در دو سه سال اخیر بسیار زننده است مدل جدیدی از کاوشهای غیرقانونی آن هم در اماکنی چون: قبور امامزادگان، مساجد قدیمی، قبرستانها، و نواحی معنوی در سراسر ایران است. در یک مورد خاص که به شخصه اطلاع دارم، گروهی از اهالی یک روستا که یکی از امام زادگان منسوب به امام موسی کاظم در آنجا دفن هستند، شبانه به صحن و سرای امامزاده وارد شده و با حفاری در مجاورت قبر ایشان و کاوش توسط دستگاه گنج یاب، نبش‌قبر کرده بودند که علاوه بر یافتن مقداری ظروف بی‌ارزش فلزی و... به‌دلیل ترس از اطلاع مردم و یا پلیس، صحنه جنایت را همان‌طور رها کرده بودند که روز بعد با ورود مردم و پلیس مشخص می‌شود که این امامزاده شبیه حالت بمباران شدید حفاری شده و حتی قبر منتسب به امامزاده از جای کنده شده و سنگهای روی جسد نیز جابه‌جا شده‌اند. در یک مورد دیگر، یکی از مساجد قدیمی در یکی از شهرهای استان همدان توسط عده‌یی به‌اصطلاح خیر مورد تعمیر و مرمت قرار می‌گیرد که بعدها معلوم می‌شود این افراد خیر به قصد حفاری در یکی از قسمتهای صحن مسجد و کاوش عتیقه در حال کار بوده‌اند و اتفاقاً تعداد زیادی سکه طلا مربوط به دوران تیموریان را استخراج نموده‌اند. متأسفانه در میان مردم باورهای غلطی در مورد قبرستانهای قدیمی وجود دارد که اینگونه اماکن پر از عتیقه و یا اموال اموات و... هستند. به همین خاطر در برخی مناطق که اینگونه قبرستانهای قدیمی وجود دارد گزارشهای بسیاری واصل شده است که لاشهٴ اموات و بقایای آنها از دل زمین استخراج شده و به‌صورتی نامحترمانه بر زمین رها شده‌اند. یکی از همکاران که استاد باستان شناسی است در جریان بازدید از یکی از قبرستانهای کهنهٴ استان لرستان که قدمتی طولانی دارد از حفاریهای بسیار زیاد آن هم با ادوات مکانیکی خبر می‌دهند که کاوشگران به‌خاطر دستیابی به گنج آن را زیر و رو کرده‌اند. این در حالی است که نبش‌قبر در شریعت اسلام از گناهان کبیره است.
بازارهای مقصد قاچاق اشیاء عتیقة ایران
معمولا کالاهای عتیقة ایرانی در سراسر جهان دارای علاقمندان بسیار زیادی است. به‌ویژه صاحبان موزه در کشورهای اروپایی که سالانه میلیونها نفر بازدیدکننده و توریست را جلب خود می‌نمایند. اما در این میان باندهای قاچاق بین‌المللی بزرگی در ایران وجود دارد که بیشتر از طریق مرز ترکیه، کردستان عراق، و همچنین دبی در امارات متحده، در تعامل با گروه‌های قاچاق در این کشورها امر ترانزیت را بر عهده دارند و خود نیز درآمدهای کلان میلیاردی به جیب می‌زنند. مطابق با اظهارات استاد مذکور در دانشگاه ما، گاهاً در حراجیهای مشهور غربی در اروپا و آمریکا برای یک دانه سکة طلای دوران هخامنشی در ایران، ارقامی به مزایده گذاشته می‌شود که باور آنها ناممکن است. در یک مزایدهٴ بزرگ در شهر رم ایتالیا که سال 2007 انجام شده است، یک مجسمه طلایی با نقش یک آهو که در شهر باستانی درهشهر ایلام کشف شده است، مبلغ 20 میلیون دلار توسط یک موزه‌دار معروف ایتالیایی ارائه می‌شود در حالی که یابندهٴ این مجسمه آن را تنها با مبلغ 200 میلیون تومان که معادل 53هزار دلار آمریکاست به یک دلال عتیقة عرب در اهواز فروخته بود.
مافیای بزرگ حکومتی در امر قاچاق عتیقه:
سالهاست که مردم در استانهای ایلام، لرستان، خوزستان و همدان از مسافرتهای طولانی و ارتباطات وسیع (یاسر هاشمی رفسنجانی) فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور سابق ایران به این مناطق خبر می‌دهند که با سازماندهی و تشکیلاتی خاص برای خریداری و کاوش اشیاء عتیقه به این مناطق مسافرت می‌کند. در این میان رقیب دیگری از خانوادهٴ ناطق نوری به اسم علیرضا ناطق نوری نیز مدتهاست وارد این چرخه شده و حتی از خانواده‌های دیگر سران نظام اسلامی هم‌چون فرزندان علی لاریجانی، فرزندان محسن رضایی و... نیز اسامی بسیاری بر سر زبانهاست که با سازماندهی عجیب و غریب برای خریداری اشیاء باستانی و همچنین کاوش اختصاصی در مناطق باستانی به نواحی مذکور تردد دارند.
سلطان مافیایی عتیقه در ایران قطعاً شخص یاسر رفسنجانی است که بارها خود شخصاً برای نظارت بر حفاریهای غیرمجاز وارد این مناطق شده و مردم علناً و آشکارا او را دیده‌اند که چگونه پس از کاوش اشیاء مذکور بلافاصله با همان تشکیلات خاص همراه خود اشیاء موردنظر را سریعاً از منطقه خارج کرده و برای فروش یا استفاده با خود برده‌اند. به گزارش یکی از دوستان و همکاران خودم که استاد برجستهٴ باستان شناسی است، یاسر رفسنجانی در قالب یک موزة بزرگ در شهر رفسنجان استان کرمان در زمان ریاست‌جمهوری پدرش مجوز تأسیس یک مرکز توریستی بزرگ را دریافت نموده که محوریت آن این موزه بزرگ است. در واقع این تأسیسات موزه نیستند، بلکه نمایشگاه بزرگی از کالاهای عتیقه سراسر ایران هستند که تجار و مجموعه‌داران بزرگ غربی در آمریکا و اروپا مشتریان آن بوده و گاهاً با سودهای سرشار و رقمهای نجومی این اشیاء را از وی خریداری کرده و قانون نیز عملاً در برابر اینگونه رفتارها بدان خاطر که از چند و چون اکتشافات باستان شناسی وی مطلع نیستند کاری از دستشان برنمی‌آید.
بر اساس اظهارات این استاد دانشگاهی نود درصد اشیاء باستانی شهر سوخته زابل توسط خانواده رفسنجانی جمع‌آوری شده و عمدتاً در قالب قاچاق رسمی در بازار سیاه اروپا و آمریکا و همچنین خلیج فارس به فروش رفته‌اند. کارخانهٴ بزرگ خودروسازی کرمان موتور که مونتاژکننده و ارائه دهنده گارانتی خودروهای لوکس هیوندای و لگزوز در ایران است از طریق ثروت کثیف ناشی از قاچاق عتیقه توسط یاسر رفسنجانی و مافیای بزرگ او دایر شده که خود ثروت هنگفتی را نصیب این آقا زاده و سایر آقازادگان نموده است.
ضعفهای جدی حکومت و سازمان میراث فرهنگی:
طبق قانون، سازمان میراث فرهنگی موظف به صیانت از حریم باستانی و میراث تمدنی کشور است اما متأسفانه همین نهاد خود کانون فساد و یکی از مافیاهای بزرگ کشور است. استاد و همکار باستانشناس من در همین رابطه گفت سابقاً چند نفر از کارشناسان زبده این سازمان که در امر شناسایی محوطه‌های تاریخی استاد بوده‌اند و همه راههای زد و بند هم می‌دانستند، پس از بازنشستگی خود اقدام به حفاریهای غیرمجاز در سطح کشور نموده و از این طریق ثروتهای کلانی به دست آورده‌اند.
متأسفانه سازمان میراث فرهنگی هیچ انگیزه و اراده و صلاحیتی در صیانت از تاریخ باستانی ایران ندارد و نهادهای اطلاعاتی کشور هم که آلت دست سران حکومت بوده و از هر امکانی برای سودجویی استفاده می‌کنند هیچ تلاشی برای حفظ و نگهداری آثار با ارزش فرهنگی و تاریخ باستانی ایران ندارند.
حکومت جمهوری اسلامی بر علیه تاریخ و تمدن ایران
متأسفانه در لابلای صحبتها و فرمایشات «امام امت» تا سران ریز و درشت نظام اسلامی صحبتهای ناسالمی از بی‌حرمتی به تاریخ ایران باستان شنیده می‌شود که نشان از عدم علاقمندی نظام به احیای تاریخ گذشته و آشنایی ملت با آن ادوار است. بگذریم از اعزام لودر و بولدوزر به قصد تخریب تخت جمشید و... این اشخاص از هویت تاریخی ایران واهمه دارند و لذا خود علاقمندی یا تمایلی برای حفاظت و پاسداشت این دیرینه کهن نداشته و بیشتر علاقمندند تا این ادوار مهم باستانی از ذهن و روحیه مردم حذف شود. لذا وقتی که بحث صیانت از میراث گذشته می‌شود این بدان معناست که حکومت باید آموزشهای بسیار عمیق تاریخی و فرهنگی را به مردم ارائه دهد تا آنها با احساس مسئولیت و علاقمندی خود به حافظان میراث باستانی مبدل شوند در حالی که این حادثه همان چیزی است که حکومت به‌شدت از آن واهمه دارد.
از سوی دیگر احیای مراکز باستان، ترمیم و مرمت آنها، ایجاد مناطق توریستی و حفاظتی و... باز یک تیر خلاص بر پیکره حکومت خواهد بود زیرا این موضوع با ارزشهای ولایت‌فقیه کاملاً در تضاد بوده، و آنها اینگونه نمی‌خواهند.
تجربه 38 سال گذشته به خوبی نشان داده است که نظام اسلامی هرگز به کاوشهای باستانی و کشف تاریخ و زوایای پنهان تاریخ ایران توجهی ندارد، زیرا ابعاد بسیاری از تاریخ ایران حتی در دوران اسلامی با ایدئولوژی امروزی حکومت ولایت فقیه آشکارا در تضاد است. از اینرو ترجیح می‌دهند این مراکز روز به روز بیشتر تخریب شوند.
بله! در نگاه حاکمان چه بهتر که با ساختن سد سیوند، تاریخ باستانی ایران در استان فارس به زیر آب رود. چه اشکالی دارد که با ساختن سد بر روی کرخه و سیمره، تاریخ شکوهمند ایران در آن نواحی محو شود.
بنابراین مشکل حکومت اسلامی با پدیدهٴ مذکور ریشه‌یی و ساختاری است و لذا امیدواری به این‌که جمهوری اسلامی حافظ تاریخ و میراث تاریخی ایران باشد یک اشتباه بزرگ و خیالی کودکانه است. رودخانهٴ زاینده رود را خشک کرده‌اند تا زیبایی‌های سی و سه پل به حاشیه رود اما از آنسو برای حرم خمینی در جنوب تهران تاکنون نزدیک به 6 میلیارد دلار خرج کرده‌اند تا این مکان نامقدس برای آیندگان به جلوه تاریخی و تمدنی ایران مبدل شود حال آن که نمی‌دانند همین امروز هم بسیار در آرزوی ویرانی این بتخانهٴ شیطانی هستند.
هنگامی که در موزه‌های آمریکا و کهنترین میراث تمدنی آمریکا که اسلحه‌های سرپر سربازان انگلیسی با قدمت 200 ساله را در نبرد با نیروهای پرتغالی و فرانسوی مشاهده میکنی، یک لحظه خنده، شما را فرا می‌گیرد که ما میراث ده‌هزار سال تمدن انسانی و شهرنشینی رسمی در ایران را به باد فراموشی و ظلم سپرده‌ایم. البته باید به جای حیرت و خنده از غیرت دیگران در حفظ آثار و میراث 200 ساله بهتر است لختی بیاندیشیم و در افکار و مدل انتخابمان تجدیدنظر کنیم. لحظه‌ای درنگ کنیم و ببینیم که زمام امورات ایران را با دیرپاترین تمدن باستانی به دست چه کسانی داده‌ایم.
آیا شایسته است مشتی آخوند ضد تمدن و جانوران وحشی بر ما _با این تاریخچه و قدمت و میراث درخشان فرهنگی_ حکومت کنند؟
جلال از تهران.
