خبرگزاری بلومبرگ در یادداشتی با اشاره به بنبست اخیر در مذاکرات احیای برجام با رژیم ایران و احتمال بهتأخیر افتادن ادامه این مذاکرات تا پایان انتخابات میاندورهای آمریکا در ماه نوامبر، تأخیر در مذاکرات را خطرناک ارزیابی کرد و با بررسی جوانب مختلف مینویسد که چه با توافق و چه بدون آن، واشنگتن باید مجموعهیی از اقدامهای مشابه را برای مهار تهدید رژیم ایران در پیش گیرد.
بلومبرگ در یادداشتی که روز دوشنبه ۲۱ شهریورماه نوشت: «مذاکرات پرپیچوخم برای احیای توافق هستهیی ۲۰۱۵ با ایران به بنبست دیگری رسیده است. هر چند ممکن است توافق هنوز بهطور کامل غیرممکن نشده باشد، اما ایالات متحده باید طوری رفتار کند که انگار دیگر توافقی در کار نخواهد بود».
مذاکرات چندین ماهه در اواخر ماه اوت، پیش از اینکه رژیم ایران برای امتیازهای لحظه آخری دوباره فشار بیاورد، نزدیک به توافق به نظر میرسید.
نویسندگان یادداشت معتقدند که این تلاش دوباره برای امتیازگیری شاید نتیجه حسابوکتاب در این زمینه باشد که با توجه به ناامیدی کشورهای غربی از توانایی افزودن منابع نفت بیشتر به بازار جهانی، رژیم ایران فکر میکند اهرم فشارش در زمستان پیش رو افزایش پیدا خواهد کرد.
بر اساس گزارشهای خبری، رژیم ایران درخواست خود برای پایان دادن به تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره فعالیتهای هستهیی گذشتهاش را بار دیگر بهمیان آورده است. اما در مقابل این درخواست، ایالات متحده بهدرستی از فشار بر آژانس بینالمللی انرژی اتمی خودداری کرده است. اکثر ناظران اکنون انتظار دارند که مذاکرات میان دو کشور برای احیای برجام، دستکم تا پس از انتخابات میاندورهای نوامبر در آمریکا ادامه یابد.
این در حالی است که بهنوشته بلومبرگ، تأخیر بیشتر در این مذاکرات، خطرناک است. آژانس بینالمللی انرژی اتمی تخمین میزند که ایران اکنون بیش از مقدار کافی اورانیوم غنیشده تا ۶۰درصد -تنها یک مرحله پایینتر از درجه تسلیحاتی (غنیسازی ۹۰درصدی) برای ساخت سلاح هستهیی دارد در اختیار دارد و میتواند با سرعت نسبتاً زیادی به میزان این ذخایر بیفزاید. علاوهبر این، رژیم ایران دسترسی آژانس به سازوکارهای نظارت بر تعداد سانتریفوژهای پیشرفتهای که در حال حاضر تولید میکند را مسدود کرده است. این موضوع بر اساس یادداشت بلومبرگ، احتمال این را بهمیان میآورد که ایران ممکن است دهها دستگاه سانتریفیوژ پیشرفته را دور از چشم همه بهکار اندازد و حتی در صورت احیای توافق برجام نیز بهطور مخفیانه به غنیسازی ادامه دهد.
آژانس در همین رابطه هشدار داده است که هر چه مدت قطع دسترسی بازرسانش به تأسیسات هستهیی ایران طولانیتر باشد، تأیید صلحآمیز بودن فعالیتهای هستهیی این کشور دشوارتر خواهد بود.
ذخایر اورانیوم غنیشده در سطح بالا
میزان ذخایر اورانیوم غنیشده تا سطح خلوص ۶۰درصد ایران، در جریان مذاکرات احیای برجام افزایش یافت.
این در حالی است که احیای برجام رژیم ایران را مجبور میکند تا بیشتر مواد شکافتپذیر خود را به خارج از کشور ارسال کند و همچنین پیشرفتهترین سانتریفوژهای خود را کنار بگذارد، اما بهنوشته بلومبرگ، «همهچیز را حل نمیکند». دانشی که دانشمندان ایرانی بهدست آوردهاند، به آنها این امکان را میدهد که با راهاندازی دوباره برنامه خود، مواد لازم برای ساخت یک بمب را بسیار سریعتر از گذشته تولید و جمعآوری کنند. در توافق جدید، برجام بههیچوجه تمدید یا تقویت نشده است: محدودیتهای کلیدی در عرض چند سال موعدشان بهسر میرسد (هر چند محدودیتهای مربوط به ذخایر مواد شکافتپذیر تا سال۲۰۳۰ ادامه دارد)، و در ضمن، این توافق به برنامههای موشکی و پهپادی در حال رشد رژیم ایران ایران یا حمایتش از گروههای نیابتی مانند حزبالله نمیپردازد.
با توجه به این موضوع، نویسندگان یادداشت معتقدند که «خواه توافق سال۲۰۱۵ احیا شود و خواه نشود، ایالات متحده احتمالاً باید مجموعهیی از اقدامهای مشابه را برای مهار تهدید رژیم ایران ایران در پیش گیرد».
تغییر موضع بهسمت «طرح ب» در هر صورت ضروری است
بهنوشته آنها در حال حاضر، تغییر موضع بهسمت آنچه در اصطلاح «طرح ب» (Plan B) خوانده میشود، ممکن است به متقاعد کردن رژیم ایران برای عقبنشینی از خواستههای بهشدت نامعقولش کمک کند - و اگر هم این عقبنشینی رخ ندهد، این اقدام ایالات متحده، آن را در موقعیت بهتری برای مقابله با عواقب مسأله قرار خواهد داد.
بنابراین، بهنوشته بلومبرگ، «دولت جو بایدن باید سختتر تلاش کند تا خلأهای تحریمی را که به ایران اجازه داده است به فروش میلیونها بشکه نفت، عمدتاً به چین، ادامه دهد، ببندد».
در ادامه یادداشت آمده است: «رهبران رژیم ایران بهوضوح به این موضوع امید بستهاند که مردم غرب نخواهند توانست سختی ناشی از هزینههای بالای انرژی را تحمل کنند؛ ایالات متحده و متحدان اروپایی این کشور باید آنها را از این تصور غلط دلسرد کنند».
در مرحله بعد، با توافق یا بدون توافق، چالش مقابله با فعالیتهای شریرانه ایران در سراسر خاورمیانه باقی خواهد بود. در این زمینه، دبیران بلومبرگ مینویسند: «وقتی نیروهای نیابتی رژیم ایران ایران، ایالات متحده را به چالش میکشند، باید با پاسخ محکمتر و سریعتر این کشور روبهرو شوند. آمریکا همچنین باید تلاشها برای اتصال شبکههای دفاع هوایی اسراییل و کشورهای دوست در خلیجفارس و هماهنگی اقدامها برای مقابله با حملات پهپادی رژیم ایران را تسریع کند. ایالات متحده نهتنها باید بر جلوگیری از ارسال محمولههای موشک و موشک تمرکز کند، بلکه، بهویژه اگر توافقی برای لغو تحریمها امضا شود، باید به ایرانیان نشان دهد که رژیم چقدر پول را بهجای خرجکردن برای شهروندانی که در داخل کشور مدتها رنج کشیدهاند، به شبهنظامیان خارج از کشور اختصاص میدهد».
در ادامه یادداشت تأکید شده است: «مهمتر از همه، ایالات متحده باید مطمئن شود رژیم ایران میداند که صبر آن کشور بیانتها نیست. باید بیسر و صدا خطوط قرمز بالقوهای ترسیم کند -مانند غنیسازی اورانیوم تا سطح تسلیحاتی- و گزینههای معتبری برای اعمال آنها ایجاد کند. کاخسفید باید با اقدامهایی نظیر تسریع در تحویل سامانههای کلیدی مانند هواپیماهای سوخترسان برای حملات هوایی دوربرد، از حق اسراییل برای دفاع از خود حمایت کند و همچنین باید به انجام تمرینهای مشترک بهمنظور آمادگی برای درگیری ادامه دهد».
جای تعجب نیست که ایران از این زمان [به تعویقافتادن مذاکرات] برای تقویت تواناییهای خود برای آینده استفاده میکند. بلومبرگ مینویسد که ایالات متحده و کشورهای متحدش نیز باید همین کار را انجام دهند.