شهرستان اراک
شهرستان اراک، موقعیت:
شهرستان اراک از شمال به تفرش، از مغرب به همدان و ملایر، از مشرق به شهرستان محلات و از جنوب به شهرستان خمین و شازند محدود میشود.
اراک بعد از شهرستان ساوه، از نظر وسعت دومین شهرستان استان مرکزی میباشد. اراک در میان رشته کوههای زاگرس واقع شده است و از معدود شهرهای کشور است که در منطقه کم خطر از لحاظ زمینلرزه قرار دارد
اراک بعد از شهرستان ساوه، از نظر وسعت دومین شهرستان استان مرکزی میباشد. اراک در میان رشته کوههای زاگرس واقع شده است و از معدود شهرهای کشور است که در منطقه کم خطر از لحاظ زمینلرزه قرار دارد
شهرستان اراک، وسعت:
حدود 6053 کیلومتر مربع وسعت دارد.
شهرستان اراک، تقسیمات کشوری:
تا سال 1316 خورشیدی از شهرستانهای استان شمال محسوب میشد. بعد از آن همراه با شهرستان زنجان جزء استان یکم قرار گرفت. شهر اراک در سال ۱۳۲۶ خورشیدی یکی از شهرستانهای استان تهران شد. اما در سال 1366 خورشیدی با جدا شدن از استان تهران بهعنوان مرکز استان مرکزی معرفی شد. شهرستان اراک دارای سه بخش: مرکزی، ساروق و معصومیه و ده دهستان است.
شهرستان اراک، دین و مذهب:
مردم شهرستان اراک عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.
شهرستان اراک، زبان گفتاری:
مردم این شهرستان عمدتاً به فارسی و در بخشهایی به گویش وفسی سخن میکنند
شهرستان اراک، آب و هوا:
آب و هوای شهرستان اراک بهدلیل قرار گرفتن در مجاورت با تالاب میقات، کوه زاگرس و دشت فراهان دارای نوسانات است. دارای تابستان گرم و خشک و زمستان سرد و مرطوب است.
شهرستان اراک، کوهها:
مهمترین کوههای آن عبارتند از: کوه راسوند، کوه سفیدخانی و کوه هفتاقله
شهرستان اراک، رودها:
رودخانه شراء: این رودخانه در غرب شهرستان اراک در منطقه خنداب با رودخانه قره چای که از کوههای سربند همدان سرچشمه میگیرد یکی شده و پس از عبور از شرق ساوه به قم رود میریزد.
رود قرهکهریز: این رودخانه از کوههای قرهکهریز سرچشمه میگیرد. تنها رودی است که از داخل شهر اراک عبور میکند. این رود فصلی است و در تابستان خشک میشود.
رود قرهکهریز: این رودخانه از کوههای قرهکهریز سرچشمه میگیرد. تنها رودی است که از داخل شهر اراک عبور میکند. این رود فصلی است و در تابستان خشک میشود.
شهرستان اراک، چشمه ها:
چشمه کیخسرو (سراب حک)، چشمه چپقلی، چشمه دوروزن آب روستای چناس، چشمه سراب چناس، چشمه دره چناس، چشمه آب رضا آباد، چشمه آب عمارت، اصلیترین چشمههای شهرستان اراک بحساب میآیند. از این میان، چشمههای دره چناس و چشمه آب عمارت در تمام فصول سال آب دارند. سایر چشمهها فصلی وعموماً در تابستان خشک میشوند. سرچشمه اصلی رودخانههای اراک همین چشمهها میباشند.
شهرستان اراک، غارها:
معروفترین این غارها عبارتند از:
1- غار قلعه جوق و مقبره اسرارآمیز آن
2- غار سفید خانی
3- غار انجدان
4- غار آسیلی
5- ایوان غار کل چناس
6- غار برآفتاب روستای چناس این غار در بالای کوه برآفتاب قرار دارد.
7- غار کل چناس، این غار تا اوایل بهار آب دارد.
1- غار قلعه جوق و مقبره اسرارآمیز آن
2- غار سفید خانی
3- غار انجدان
4- غار آسیلی
5- ایوان غار کل چناس
6- غار برآفتاب روستای چناس این غار در بالای کوه برآفتاب قرار دارد.
7- غار کل چناس، این غار تا اوایل بهار آب دارد.
شهرستان اراک، آثار تاریخی:
آثار باستانی باقیمانده در این شهر با توجه به قدمت شهر عموماً مربوط به دوره قاجار است. مجموعه تاریخی بازار اراک، مدرسه سپهداری، حمام چهار فصل، ارگ حکومتی اراک، کاروانسرای شاهعباسی، کلیسای مسروپ مقدس یکی از دو کلیسای ارمنیان شهر اراک که در دوره قاجار و توسط ارمنیان شهر ساخته شد همراه با بقعه پیر مرادآباد در روستای مرادآباد که از بناهای دوره سلجوقی است از جمله آثار تاریخی این شهر میباشند.
شهرستان اراک، اقتصاد:
اراک با داشتن بزرگترین کارخانههای تولیدکننده آلومینیوم، کارخانه ماشینسازی اراک و معادن غنی سدیم سولفات و وجود صنایع مختلف، شهری صنعتی بهشمار میآید.
صنایع دستی: اصلیترین صنعت دستی آن فرش ساروق است.
کشاورزی و دامپروری:
عمدهترین محصولات کشاورزی آن میتوان به گندم، جو، علوفه دام، چغندر قند، سیب زمینی، انگور، هلو، سیب، گردو و بادام اشاره کرد.
صنایع دستی: اصلیترین صنعت دستی آن فرش ساروق است.
کشاورزی و دامپروری:
عمدهترین محصولات کشاورزی آن میتوان به گندم، جو، علوفه دام، چغندر قند، سیب زمینی، انگور، هلو، سیب، گردو و بادام اشاره کرد.
شهرستان اراک، پیشینه تاریخی:
از قرن دوم اسلامی مناطق میان همدان، ری و اصفهان عراق عجم نامیده شد. شهر اراک حدود 2 قرن قدمت دارد و ابتداء قلعه سلطانآباد نام داشت، سپس به سلطانآباد عراق و نهایتاً در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد.
پیش از ساخت شهر در زمان قاجاریه، شهر اراک شامل هشت یا ده قلعه به نامهای خان باباخان، حصار، دهکهنه، مرادآباد، آقاسمیع، سلیم، نو و قادر بود. درگیری میان این قلعهها سبب شد فردی بهنام یوسفخان گرجی شرح حالی از نا آرامیهای موجود در این منطقه را برای فتحعلی شاه قاجار بنویسد که نتیجه آن منجر به ویران کردن قلعهها و ساخت شهر اراک شد. هدف از احداث این شهر در ابتدا ایجاد پایگاه نظامی واحدی بود تا بتواند در حفظ ناحیه مؤثر باشد. به همین جهت شهر بهصورت قلعهای که چهار دروازه داشت بنا شد. دروازه شهرجرد در مشرق، دروازه رازان در شمال، دروازه حاج علینقی در غرب و دروازه قبله در جنوب.
محل شهر اراک میان دو طایفه نیرومند آن زمان در بخش فراهان و بخش زالیان انتخاب شد چرا که هر کدام از این طایفه در نظر داشتند شهر در محدوده طایفه آنها احداث شود که یوسف خان کرجی شهر را در محل کنونی که واپسین نقطه قلمرو فراهان و نخستین نقطه قلمرو کزاز بود بنا نهد تا از بروز اختلاف و درگیری جلوگیری شود. یوسف خان بر اساس مشاهدات خود در شهرهای گرجستان و قفقاز، بازار شهر را در میان شهر بنا نمود تا مورد استفاده عموم مردم قرار گیرد.
ارگ حکومتی در شمال شهر مبنای شهر شد و ادارات و مدارس، مساجد و سایر تأسیسات اصلی شهر پیرامون آن بنا شد. بنای شهر مطابق سنگ نوشته سر در بازار و مدرسه سپهدار آن در سال 1231 قمری بپایان رسید.
شهر اراک بواسطه ضعف حکومت مرکزی در جنگ جهانی اول در سال 1293 خورشیدی به تسخیر قوای روس و انگلیس درآمد. محصول این اشغال، قحطی و گرانی کالا بود که نهایتاً منجر به شورش مردم شد.
پیش از ساخت شهر در زمان قاجاریه، شهر اراک شامل هشت یا ده قلعه به نامهای خان باباخان، حصار، دهکهنه، مرادآباد، آقاسمیع، سلیم، نو و قادر بود. درگیری میان این قلعهها سبب شد فردی بهنام یوسفخان گرجی شرح حالی از نا آرامیهای موجود در این منطقه را برای فتحعلی شاه قاجار بنویسد که نتیجه آن منجر به ویران کردن قلعهها و ساخت شهر اراک شد. هدف از احداث این شهر در ابتدا ایجاد پایگاه نظامی واحدی بود تا بتواند در حفظ ناحیه مؤثر باشد. به همین جهت شهر بهصورت قلعهای که چهار دروازه داشت بنا شد. دروازه شهرجرد در مشرق، دروازه رازان در شمال، دروازه حاج علینقی در غرب و دروازه قبله در جنوب.
محل شهر اراک میان دو طایفه نیرومند آن زمان در بخش فراهان و بخش زالیان انتخاب شد چرا که هر کدام از این طایفه در نظر داشتند شهر در محدوده طایفه آنها احداث شود که یوسف خان کرجی شهر را در محل کنونی که واپسین نقطه قلمرو فراهان و نخستین نقطه قلمرو کزاز بود بنا نهد تا از بروز اختلاف و درگیری جلوگیری شود. یوسف خان بر اساس مشاهدات خود در شهرهای گرجستان و قفقاز، بازار شهر را در میان شهر بنا نمود تا مورد استفاده عموم مردم قرار گیرد.
ارگ حکومتی در شمال شهر مبنای شهر شد و ادارات و مدارس، مساجد و سایر تأسیسات اصلی شهر پیرامون آن بنا شد. بنای شهر مطابق سنگ نوشته سر در بازار و مدرسه سپهدار آن در سال 1231 قمری بپایان رسید.
شهر اراک بواسطه ضعف حکومت مرکزی در جنگ جهانی اول در سال 1293 خورشیدی به تسخیر قوای روس و انگلیس درآمد. محصول این اشغال، قحطی و گرانی کالا بود که نهایتاً منجر به شورش مردم شد.
شهرستان ساوه:
شهرستان ساوه، موقعیت:
از شمال به کرج و قزوین از مشرق به تهران و قم از مغرب به همدان و از جنوب به تفرش و قم محدود میشود. ساوه در 140 کیلومتری جنوب باختر تهران قرار دارد.
شهرستان ساوه، وسعت:
حدود 9708 کیلومتر مربع وسعت دارد.
شهرستان ساوه، آب وهوا:
دامنه نوسانات گرما و سرما در این شهرستان زیاد و میزان بارندگی آن نیز متغیر است. ساوه بهدلیل وزش بادهای خشک و گرم تابستان گرمی دارد و مدت آن به چهار ماه میرسد. زمستان آن سرد و توأم با بارندگی است. ارتفاع شهر ساوه از سطح دریا 995 متر میباشد
شهرستان ساوه، کوهها:
ارتفاعات شهرستان ساوه در بخش خرقان و نوبران در غرب ساوه قرار دارد.
شهرستان ساوه، رودها:
رودخانه قرهسو (قره چای) و شعبههای مختلف آن از منطقه ساوه عبور میکند.
شهرستان ساوه، اقتصاد:
موقعیت طبیعی شهرستان ساوه ایجاب میکند از بهترین مناطق کشاورزی و دامداری ایران باشد. حدود 60هزار هکتار از اراضی استان به باغات میوه اختصاص دارد و انار عمدهترین محصول آن میباشد. سایر محصولات آن شامل گندم، جو، علوفه، پنبه، صیفی جات و طالبی میباشد.
شهرک صنعتی کاوه در 10کیلومتری شهر ساوه در سال 1352 در شمال شرقی شهر ایجاد شده است.
شهرک صنعتی کاوه در 10کیلومتری شهر ساوه در سال 1352 در شمال شرقی شهر ایجاد شده است.
شهرستان ساوه، آثار تاریخی
:
ساوه یکی از شهرستانهای باستانی است و آثار باستانی نسبتاً زیادی داشت تا اینکه در حمله مغول و بعد به دست سپاهیان تیمور اکثر آنها منهدم گردید. آنچه امروز از این آثار بهجا مانده عبارتند از:
مسجد جامع که در دوره سلجوقی ساخته شد، زمانی در مرکز شهر قدیم بوده، ولی در حال حاضر خارج شهر جدید مشاهده میشود و رو به خرابی رفته است.
مسجد میدان بزرگ که مطابق کتیبه سردر آن به سال 924 ه.ق.به امر شاه اسماعیل بهادرخان بهوسیله خواجه شمسالدین محمد بنا شده است.
بازار ساوه: در دوره صفویه ساخته شد.
گنبد چهار سوق: در دوره صفویه ساخته شد.
و همچنین بنایهای امامزاده شاهزاده اسحاق، شاهزاده حسین، امامزاده یحیی، سید ابورضا، سید بشیر، نسبتاً قدیمی است و از جمله آثار باستانی ساوه محسوب میشوند.
ساوه یکی از شهرستانهای باستانی است و آثار باستانی نسبتاً زیادی داشت تا اینکه در حمله مغول و بعد به دست سپاهیان تیمور اکثر آنها منهدم گردید. آنچه امروز از این آثار بهجا مانده عبارتند از:
مسجد جامع که در دوره سلجوقی ساخته شد، زمانی در مرکز شهر قدیم بوده، ولی در حال حاضر خارج شهر جدید مشاهده میشود و رو به خرابی رفته است.
مسجد میدان بزرگ که مطابق کتیبه سردر آن به سال 924 ه.ق.به امر شاه اسماعیل بهادرخان بهوسیله خواجه شمسالدین محمد بنا شده است.
بازار ساوه: در دوره صفویه ساخته شد.
گنبد چهار سوق: در دوره صفویه ساخته شد.
و همچنین بنایهای امامزاده شاهزاده اسحاق، شاهزاده حسین، امامزاده یحیی، سید ابورضا، سید بشیر، نسبتاً قدیمی است و از جمله آثار باستانی ساوه محسوب میشوند.
شهرستان ساوه، پیشینه تاریخی:
ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی از دوره ساسانی است. این شهر در دوران گذشته راههای کاروانی میان ری باستان، همدان، اصفهان، قزوین، زنجان، قم و کاشان قرار داشته و در سده هفتم پیش از میلاد، یکی از دژهای سرزمین ماد بهشمار میرفت.
ساوه نخست از توابع میدان بوده و بعد بخشی از ری بزرگ شد. بعد از ساسانیان حکومت سامانیان و آل بویه و سپس سلجوقی بر شهر ساوه حکومت کردند.
در جریان حمله مغول در قرن هفتم هجری شهر ساوه ویران شد. گویند که در این شهر دریاچهای بود که شهر از این دریاچه استفاده میکرد ولی در شب ولادت رسول اکرم آب آن خشک شد.
ساوه نخست از توابع میدان بوده و بعد بخشی از ری بزرگ شد. بعد از ساسانیان حکومت سامانیان و آل بویه و سپس سلجوقی بر شهر ساوه حکومت کردند.
در جریان حمله مغول در قرن هفتم هجری شهر ساوه ویران شد. گویند که در این شهر دریاچهای بود که شهر از این دریاچه استفاده میکرد ولی در شب ولادت رسول اکرم آب آن خشک شد.
شهرستان خمین:
شهرستان خمین، موقعیت:
از شمال به اراک و شازند از مشرق به محلات از جنوب به گلپایگان و از مغرب به الیگودرز محدود است. مرکز آن شهر خمین است.
شهرستان خمین، وسعت:
وسعت آن 2022 کیلومتر مربع میباشد.
شهرستان خمین، آب و هوا:
آب و هوای خمین معتدل کوهستانی و نیمه صحرایی است. زمستانهای آن سرد و تابستانهای آن معتدل است. ارتفاع خمین از سطح دریا 1815 متر است.
شهرستان خمین، کوهها و رودها:
اطراف خمین را کوههایی مانند الوند لکان و دز در برگرفته است که رودخانههای متعددی از آن سرچشمه میگیرد و به قمرود میپیوندد.
شهرستان خمین، پیشینه تاریخی:
خمین در گذشته کمره نامیده میشد. حدود 200سال پیش خمین بهعنوان مرکز کمره، نامگذاری شد. در تاریخ قم نوشته جلالالدین تهرانی خمین بهصورت واژه خمیهن آمده و بنا به گفته او شهربانو نامی که دختر موبد موبدان بوده است این شهر را بنا کرده است.
شهرستان محلات:
شهرستان محلات، موقعیت:
درجنوب شرقی استان مرکزی و در دامنه کوه سرچشمه واقع است.
شهرستان محلات، تقسیمات کشوری:
محلات در گذشته مرکز بخش و تابع شهرستان گلپایگان بود. در سال 1326 ه.ش.تبدیل به شهرستان شد. بهدلیل نزدیک بودن به منابع آبگرم معدنی پذیرای میهمانان زیادی بهخصوص در فصل تابستان است.
شهرستان محلات، آب و هوا:
بدلیل قرار گرفتن در میان کوه، از تغییرات ناگهانی دما مصون و نوعی آب و هوای کوهپایهای دارد که تابستانهای معتدل و زمستانهای آن سرد میباشد. ارتفاع آن از سطح دریا 1780 متر میباشد.
شهرستان محلات، آثار باستانی:
الف: محراب امامزاده یحیی که تاریخ بنای آن، سال 709 ه.ق.ثبت شده است.
ب: بنای دو امامزاده جنب یکدیگر، یکی در پایین به نام شاهزاده موسی و دیگری عبدالله که از بناهای دوره صفویه است.
ج: قلعه معروف آقاخان محلاتی واقع در شمال محلات، مساحت داخل قلعه در حدود یکصدهزار متر مربع و دارای باغ و ساختمانها است.
ب: بنای دو امامزاده جنب یکدیگر، یکی در پایین به نام شاهزاده موسی و دیگری عبدالله که از بناهای دوره صفویه است.
ج: قلعه معروف آقاخان محلاتی واقع در شمال محلات، مساحت داخل قلعه در حدود یکصدهزار متر مربع و دارای باغ و ساختمانها است.
شهرستان محلات، پیشینه تاریخی:
شهرستان محلات از محلههای مختلف که با یکدیگر تجانس نداشتهاند، تشکیل شده است.
دلیل شهر شدن آن وجود آب چشمهای طبیعی که جهت کشاورزی مورد استفاده قرار میگرفت، میباشد. در کتاب بستان السیاحه حاجی شیروانی درباره آن آمده است: قصبهای است جنت آباد و آن دو محله است که با مسافت یک میل، محله سفلی در دشت و محله علیا در میان کوه واقع شدند. شهر محلات مدتی مرکز فرقه اسماعیلیه بوده است.
دلیل شهر شدن آن وجود آب چشمهای طبیعی که جهت کشاورزی مورد استفاده قرار میگرفت، میباشد. در کتاب بستان السیاحه حاجی شیروانی درباره آن آمده است: قصبهای است جنت آباد و آن دو محله است که با مسافت یک میل، محله سفلی در دشت و محله علیا در میان کوه واقع شدند. شهر محلات مدتی مرکز فرقه اسماعیلیه بوده است.
شهرستان شازند:
شهرستان شازند، موقعیت
نام دیگر آن، سربند میباشد که در جنوب غربی اراک قرار دارد.
شهرستان شازند، مساحت:
3028 کیلومتر مربع مساحت دارد.
شهرستان شازند، آب و هوا:
بدلیل وجود کوهستانهای بلند دارای تابستان خنک و زمستان سرد است. سردترین شهرستان استان مرکزی است و ارتفاع آن از سطح دریا 1920 متر میباشد.
شهرستان شازند، کوهها و رودها:
بدلیل وجود ارتفاعات شازند کوههای آن در اکثر فصول سال پوشیده از برف است. همین عامل باعث بهوجود آمدن چشمههای متعدد در آن میشود. سرچشمه رودخانه قره چای از آب این چشمهها تأمین میشود.
شهرستان شازند، زبان گفتاری:
زبان مردم عموماً فارسی است اما در بعضی از روستاهای اطراف آن از زبان ترکی و زبان ارامنه صحبت میکنند.
شهرستان شازند، اقتصاد:
شغل اصلی مردم شهر، کشاورزی است. محصولات آن شامل گندم، جو و فرآوردهایی از این نوع میباشد. علاوه بر کشاورزی دامپروری نیز در این منطقه رایج است.
شهرستان شازند، پیشینه تاریخی:
نام اولیه آن ادریس آباد بوده است. بهدلیل مجاورت آن با کوه به شازند تغییر نام داد. در طول تاریخ چندین بار مورد هجوم واقع شده که آثار باقی مانده در نزدیک آستانه به جا مانده است. آستانه در 6 کیلومتری غرب شازند و از قدیمیترین مراکز این منطقه بحساب میآید. در نزدیکی شهر شازند شهری بود به نام کرج ابو دولف که جزء شهر اصفهان بحساب میآمده است. این شهر در حمله مغولان ویران گردید و به همت عیسی ابن ادریس و پسرش ابودولف بازسازی شد و در زمان صفویه مجدداً نوسازی و تعمیر شد.
شهرستان تفرش:
شهرستان تفرش موقعیت:
این شهر در جنوب غرب ساوه واقع شده است.
شهرستان تفرش، مساحت:
مساحت آن، 2911 کیلومتر مربع وسعت دارد.
شهرستان تفرش، تقسیمات کشوری:
تفرش تا قبل از سال ۱۳۳۶ نام یکی از دهستانهای اراک در استان یکم (مرکزی) بود. و در سال ۱۳۳۶ قسمتی از بخش فراهان به نام «فراهان بالا» از توابع شهرستان اراک و قسمتی از بخش خلجستان از توابع شهرستان قم، شهرستان تفرش را تشکیل دادند. و در ۱۳۳۷ دهستان آشتیان یکی از بخشهای شهرستان تفرش شد.
در سال ۱۳۵۶ آشتیان شهرستانی مستقل و تفرش شامل بخشهای حومه و فراهان و دهستان رودبار در استان مرکزی شد. در سال ۱۳۵۸ ده آبادی از بخش فراهان تفرش جدا و جزو بخش مرکزی شهرستان آشتیان گردید. و در سال ۱۳۶۶ در شهرستان تفرش چهار دهستان (بازرجان، فشک، رودبار، فرمهین) ایجاد شد. مجدداً در سال ۱۳۶۹ این شهرستان مشتمل بود بر بخش مرکزی به مرکزیت شهر تفرش شامل دهستانهای بازرجان و رودبار، و بخش فراهان به مرکزیت آبادی فرمهین شامل دهستانهای فرمهین و فشک. تا اینکه در تقسیمات کشوری سال ۱۳۷۴ دهستانهای خرازان و کوه پناه نیز جزو این شهرستان ذکر شدند و تا کنون به همین صورت در تقسیمات کشوری باقی ماندهاند.
در سال ۱۳۵۶ آشتیان شهرستانی مستقل و تفرش شامل بخشهای حومه و فراهان و دهستان رودبار در استان مرکزی شد. در سال ۱۳۵۸ ده آبادی از بخش فراهان تفرش جدا و جزو بخش مرکزی شهرستان آشتیان گردید. و در سال ۱۳۶۶ در شهرستان تفرش چهار دهستان (بازرجان، فشک، رودبار، فرمهین) ایجاد شد. مجدداً در سال ۱۳۶۹ این شهرستان مشتمل بود بر بخش مرکزی به مرکزیت شهر تفرش شامل دهستانهای بازرجان و رودبار، و بخش فراهان به مرکزیت آبادی فرمهین شامل دهستانهای فرمهین و فشک. تا اینکه در تقسیمات کشوری سال ۱۳۷۴ دهستانهای خرازان و کوه پناه نیز جزو این شهرستان ذکر شدند و تا کنون به همین صورت در تقسیمات کشوری باقی ماندهاند.
شهرستان تفرش، آب و هوا:
بدلیل وجود ارتفاعات اطراف آن، تابستانهای معتدل و زمستانهای سرد دارد.
شهرستان تفرش، کوهها:
از کوههای مهم آن عبارتند از: کوه گوجه به ارتفاع 3141 متر، کوه دوقلو دو برادران به ارتفاع 2921 متر، کوه قره گوزیل قرلان به ارتفاع 2420 متر،
علاوه بر آن، کوه قشلاق به ارتفاع 2362، کوه گندم کوه به ارتفاع 2156 متر از شمال و کوه منار به ارتفاع 2237 متر و کوه نقره کمر به ارتفاع 3379 متر از جنوب شهر را احاطه میکنند.
علاوه بر آن، کوه قشلاق به ارتفاع 2362، کوه گندم کوه به ارتفاع 2156 متر از شمال و کوه منار به ارتفاع 2237 متر و کوه نقره کمر به ارتفاع 3379 متر از جنوب شهر را احاطه میکنند.
شهرستان تفرش، صنایع دستی:
صنایع دستی آن شامل: قالیبافی، گلیم بافی، تفرشی دوزی منبت کاری، مسگری و سفیدگری
شهرستان تفرش، کشاورزی:
محصول مهم این شهرستان، گندم و جو و حبوبات، بادام، گردو، سیب و انگور و کلابی است.
شهرستان تفرش، زبان:
مردم تفرش به زبان فارسی صحبت میکنند. اما برخی از روستاها به زبان تاتی که در گذشته زبان اصلی منطقه بوده صحبت میکنند.
شهرستان تفرش، مذهب:
آیین مردم این منطقه اسلام و اهل باطن اسماعیلیان میباشند.
شهرستان تفرش، پیشینه تاریخی:
در گذشته با نام طبرس یا گبرش معروف بوده است.
محدوده فعلی تفرش جز متصرفات مادها، هخامنشیان و اشکانیان بوده و بعد از آن در زمان طاهریان و صفاریان و سامانیان و آل بویه و غزنویان نیز با وجود عدم وجود آثار، جزو متصرفات آن بهشمار میرفته و در دوره سلجوقیان نام تفرش بهصورت طبرس رواج پیدا کرد.
در دوره خوارزمشاه تفرش در محدوده اقلیم عراق عجم (اراک) بودهاست و در فاصله سالهای ۷۴۰-۸۳۸ در حدود متصرفات آل جلایر محسوب میشده است. در اوایل دوره صفویه تفرش از شکارگاههای سلطنتی شاهان صفوی شمرده میشده است. در زمان حکومت شاه عباس اول عدهیی از سادات تفرش به دربار صفوی راه یافتند.
تفرش در روزگار صفویه بهویژه پادشاهی شاه عباس بزرگ رو به آبادانی نهاده است تفرش در ایام سلطنت افشاریان تا سال ۱۲۱۸ جزو متصرفات ایشان بودهاست. تختگاه زندیان شیراز و خاک تفرش در آن روزگار جزء متصرفات آنان بودهاست.
محدوده فعلی تفرش جز متصرفات مادها، هخامنشیان و اشکانیان بوده و بعد از آن در زمان طاهریان و صفاریان و سامانیان و آل بویه و غزنویان نیز با وجود عدم وجود آثار، جزو متصرفات آن بهشمار میرفته و در دوره سلجوقیان نام تفرش بهصورت طبرس رواج پیدا کرد.
در دوره خوارزمشاه تفرش در محدوده اقلیم عراق عجم (اراک) بودهاست و در فاصله سالهای ۷۴۰-۸۳۸ در حدود متصرفات آل جلایر محسوب میشده است. در اوایل دوره صفویه تفرش از شکارگاههای سلطنتی شاهان صفوی شمرده میشده است. در زمان حکومت شاه عباس اول عدهیی از سادات تفرش به دربار صفوی راه یافتند.
تفرش در روزگار صفویه بهویژه پادشاهی شاه عباس بزرگ رو به آبادانی نهاده است تفرش در ایام سلطنت افشاریان تا سال ۱۲۱۸ جزو متصرفات ایشان بودهاست. تختگاه زندیان شیراز و خاک تفرش در آن روزگار جزء متصرفات آنان بودهاست.
شهرستان دلیجان:
شهرستان دلیجان، موقعیت:
دلیجان یکی از شهرهای استان مرکزی و مرکز شهرستان دلیجان است که در جنوب شرقی استان قرار گرفته است
شهرستان دلیجان، مساحت:
مساحت آن، 1670 کیلومتر مربع وسعت دارد.
شهرستان دلیجان، تقسیمات کشوری:
در زمان پهلوی، ابتدا جزو استان مرکز به مرکزیت شهر تهران و تابع شهر قم بوده است و در سال ۱۳۲۵ از قم جدا گردید و یکی از بخشهای شهرستان محلات شد. در سال ۱۳۵۶ به تابعیت استان مرکزی با مرکزیت اراک درآمد. در سال ۱۳۵۷ بنا بر تصویب شورای انقلاب به شهرستان با مرکزیت شهر دلیجان تبدیل شد و تا کنون جزو استان مرکزی است.
شهرستان دلیجان، آب و هوا:
این شهرستان با ارتفاع 1530 متر از سطح دریا دارای زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً گرم میباشد.
شهرستان دلیجان، زبان گفتاری:
ریشه زبان مردم دلیجان پهلوی دری است که در اصطلاح به آن راجی میگویند و بزبان کردی شباهت دارد.
شهرستان دلیجان، پیشینه تاریخی:
دلیجان قدیم با چهار دروازه در چهار طرف بود که به دروازههای قلیان، آتشکده، شاه ولی و کاه گندم معروف بودهاند. از آثار بهجا مانده نشان میدهد که این یک شهر بزرگ بوده است.
شهر دلیجان در طول تاریخ همیشه در مرکزیت قرار داشته و نزدیکی آن با شهرهای بزرگ و مهم ایران باعث شده که در سده چهارم هجری جزو قم و یکی از مناطق مهم آن دانسته شود، تا آن که به روزگار عباسیان جزیی از اصفهان میگردد.
شهر دلیجان در طول تاریخ همیشه در مرکزیت قرار داشته و نزدیکی آن با شهرهای بزرگ و مهم ایران باعث شده که در سده چهارم هجری جزو قم و یکی از مناطق مهم آن دانسته شود، تا آن که به روزگار عباسیان جزیی از اصفهان میگردد.
شهرستان آشتیان:
شهرستان آشتیان، موقعیت:
این شهرستان، در شرق استان مرکزی و در شمال شهرستان اراک و در دامنه کوههای استان مرکزی واقع میباشد و از جنوب به دشت فراهان و کویر میغان منتهی میشود.
شهرستان آشتیان، مساحت:
مساحت آن، ۱۱۹۲ کیلومتر مربع وسعت دارد.
شهرستان آشتیان، تقسیمات کشوری:
در شرق استان مرکزی واقع شده است و مرکز آن هم شهر آشتیان است که در مجموع ۹/۳٪ مساحت کل استان را در بر میگیرد. این شهرستان دارای یک بخش، ۳ دهستان و ۳۷ روستا میباشد. اسامی آنها شامل: بخش مرکزی، دهستان گرکان، دهستان سیاوشان و دهستان مزرعه نو میباشد.
شهرستان آشتیان، آب و هوا:
شهرستان آشتیان در منطقهیی سردسیر در حاشیه کوههای تفرش و مشرف به ارتفاعات زاگرس از طرف غرب واقع گشته و با ارتفاع ۱۷۹۱ متر از سطح دریا دارای زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل میباشد.
شهرستان آشتیان، کوهها و رودها:
در دامنه کوههای مرکزی استان قرار دارد. معروفترین ارتفاع آن کوه رف قاسم کش میراب و دومیل را میتوان نام برد.
رودخانه آشتیان که از شمال آشتیان از ارتفاعات کوه کلاء به ارتفاع 3086 متر سرچشمه میگیرد. این رودخانه، فصلی است و از میان کوههای تفرش و آشتیان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از شهر آشتیان در دشت پایین دست، پخش میشود
رودخانه آشتیان که از شمال آشتیان از ارتفاعات کوه کلاء به ارتفاع 3086 متر سرچشمه میگیرد. این رودخانه، فصلی است و از میان کوههای تفرش و آشتیان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از شهر آشتیان در دشت پایین دست، پخش میشود
شهرستان آشتیان، پیشینه تاریخی:
آشتیان از شهرهای تاریخی ایران است چنان که نام این شهر در کتاب تاریخ قم، ابراشتجان، اشتجان، استجان و سیجان آمده است. که بر اثر زلزله، ابرشتیجان کاملاً تخریب و بعد از آن، آبادی مجددی بنا شده است و نام آن را به آشتیجان تغییر دادهاند و چون مردم حرف (ج) را در گویش محلی بهصورت خیلی خفیف به کار میبردند با گذشت زمان این محل به نام آشتیان مشهور شده است.
آشتیان در گذشته جزء ”ماد سفلی“ یا ”ماد بزرگ“ بوده است و آثار و دژهای فراوانی از دوران ماد در این منطقه به چشم میخورد. پس از اسلام، این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال و یا عراق عجم آمده است.
آشتیان در گذشته جزء ”ماد سفلی“ یا ”ماد بزرگ“ بوده است و آثار و دژهای فراوانی از دوران ماد در این منطقه به چشم میخورد. پس از اسلام، این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال و یا عراق عجم آمده است.
شهرستان فراهان:
شهرستان فراهان، موقعیت:
از شمال به شهر اراک و از جنوب به کویر نمک میغان راه میبرد. روستاهای نزدیک آن به واسطه مجاورت با کویر دارای هوای ناسالم و آب شورند.
شهرستان فراهان، تقسیمات کشوری:
شهرستان فراهان دارای دو بخش:
1ـ بخش مرکزی شامل: فرمهین و دهستان هشک
2 ـ بخش خنجین شامل: دهستان خنجین و دهستان تلخاب
1ـ بخش مرکزی شامل: فرمهین و دهستان هشک
2 ـ بخش خنجین شامل: دهستان خنجین و دهستان تلخاب
شهرستان فراهان، آب و هوا:
هوای آن سرد و معتدل است.
شهرستان فراهان، زبان:
مردم شهرستان فراهان به فارسی سخن میگویند.
شهرستان فراهان، اقتصاد:
گلهداری و در کنار آن کشاورزی کار عمده سکنه آن میباشد. محصولات کشاورزی آن غلات و حبوبات میباشد. صنایع دستی فراهان، قالی و قالیچه بافی است. قالیچههای شهرستان ساروق در نوع خود مرغوب و معروفند.
شهرستان فراهان، پیشینه تاریخی:
یونانیان آن را مدیا مینامیدند. گویند که فراهان را طهمورث بنا کرد و برخی آن را به فراهان پسر همدان نسبت میدهند. تاریخ قم کهنترین سندی است که در آن نامی از فراهان برده شده که این سند مربوط به سال 378 هـ . ق که در آن زمان روستای فراهان جزء شهرستان قم بود میباشد.
فراهان مولد مردان بزرگی مانند امیرکبیر، میرزا بزرگ فراهانی و میرزا ابوالقاسم قائممقام است
فراهان مولد مردان بزرگی مانند امیرکبیر، میرزا بزرگ فراهانی و میرزا ابوالقاسم قائممقام است
شهرستان کمیجان:
شهرستان کمیجان، موقعیت:
شهرستان کمیجان در شمال غربی استان مرکزی واقع شدهاست که از شمال با شهرستان ساوه - از شرق با شهرستان تفرش- از جنوب با شهرستان اراک و از غرب با استان همدان هممرز است.
شهرستان کمیجان، مساحت:
شهرستان کمیجان 1625 کیلومتر مربع مساحت دارد.
شهرستان کمیجان، آب وهوا:
شهرستان کمیجان با 1741 متر ارتفاع از سطح دریا که بلندترین نقطه این شهرستان قله «قلنجه» با 2696 متر ارتفاع میباشد قرار دارد و در گردنه «وفس» واقع شده. این شهرستان در جنوب و غرب از منطقه سرد همدان تأثیر گرفته و در جنوب به جهت وجود دشتهای هموار صفحه از هوای خنکتری بهرهمند است. آب و هوای کمیجان بهطور کلی معتدل و خشک است
شهرستان کمیجان، زبان گفتاری:
زبان مردم شهرستان کمیجان آذری بوده و به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند.
شهرستان کمیجان، آثار باستانی:
از آثار باستانی باقیمانده:
حمام محله سراب: این حمام در محله سراب کنار مسجد زین العابدپن (ع) بود که خراب شد.
حمام محله گل ایچه: این حمام در نزدیکی مسجد جامع کمیجان میباشد یک بار بازسازی شد و بعد از مدتی بدون استفاده ماند و متروکه شده است
حمام محله انار: این حمام نیز یک بار مورد مرمت قرار گرفت و بعد ار مدتی متروکه شد.
حمام محله عیسی آباد: این حمام بدون استفاده و متروکه شده است.
حمام محله سراب: این حمام در محله سراب کنار مسجد زین العابدپن (ع) بود که خراب شد.
حمام محله گل ایچه: این حمام در نزدیکی مسجد جامع کمیجان میباشد یک بار بازسازی شد و بعد از مدتی بدون استفاده ماند و متروکه شده است
حمام محله انار: این حمام نیز یک بار مورد مرمت قرار گرفت و بعد ار مدتی متروکه شد.
حمام محله عیسی آباد: این حمام بدون استفاده و متروکه شده است.