کوچ اجباری در سوریه بعد از جنگی هفت‌ساله در این کشور در حال تعیین‌تکلیف شدن است. جنگی که به جان باختن صدها هزار نفر و آوارگی نیمی از مردم این کشور در داخل و خارج سوریه انجامیده است.
کوچ اجباری از هر منطقه‌ای در داخل سوریه آخرین مرحله از تهاجمات خشونت‌بار نیروهای نظامی اسد است که از بمباران و محاصره شروع می‌شود و تا جنایات نظامیان و شبه‌‌نظامیان او ادامه می‌یابد و در آخرین مرحله به کوچاندن اجباری خاتمه پیدا می‌کند.
کوچ اجباری در سوریه در طول جنگ هفت‌ساله سوریه باعث شده است که ترکیب اجتماعی بعضی شهرها و شهرکها کاملاً تغییر کند.
جابه‌جایی ساکنان مناطق یا همان کوچ اجباری همیشه تحت نظارت روسیه بوده و طرفهای دیگری مانند رژیم ایران و ترکیه و قطر نیز در آن حضور داشته‌اند.
در این میان ساکنان مناطقی که تحت محاصره نظامیان اسد بوده‌اند به استان ادلب در شمال سوریه به‌عنوان منطقه مخالفان رژیم اسد نقل مکان کرده‌اند. این استان به‌خاطر پذیرش صدها هزار پناهنده و آواره و رانده شده شاهد تراکمی انفجاری شده است.
اولین توافق بر سر انتقال سوریها که تحت نظارت سازمان ملل‌متحد انجام شد در سال ۲۰۱۴ در شهر حمص قدیم بود که به‌عنوان توافق آتش‌بس حمص نامیده شد.
در این توافق رژیم ایران به‌عنوان پشتیبان رژیم اسد و سازمان ملل‌متحد حضور داشت.
بر اساس این توافق گروه‌های مسلح و خانواده‌های آنها به همراه ۳هزار تن از غیرنظامیان ساکن مناطق سنی‌نشین به حومه شمالی حمص منتقل شدند.
حومه دمشق
استان ریف دمشق در مجاورت پایتخت سوریه یکی از جبهه‌های اصلی جنگ بحساب می‌آمد. این استان پس از استان درعا در جنوب سوریه وارد روند تظاهرات ضددولتی شد و از آنجا که رژیم اسد قصد داشت تا هسته هر گونه مخالفتی را در کنار پایتخت از بین ببرد، کوچ اجباری ساکنان این استان برای او به یک ضرورت تبدیل شد.
در ۲۷اوت سال ۲۰۱۶ پس از توافقی که میان گروه‌های مسلح و رژیم اسد برقرار شد، کوچاندن ساکنان شهر داریا تکمیل شد. گروه‌های مسلح و خانواده‌های آنها به استان ادلب رفتند و غیرنظامیان نیز به مرکزی در حومه دمشق منتقل شدند.
به‌دنبال آن هزار تن از اهالی شهرک‌های قدسیه و هامه که در محاصره شدید رژیم اسد بودند به ادلب منتقل شدند.
در ۱۹اکتبر ۲۰۱۶ عملیات کوچ اجباری ۳۰۰۰تن از ساکنان معظمیه شام انجام شد و پس از آن اهالی خان‌الشیخ در غرب دمشق که به حدود ۵۰۰۰نفر می‌رسیدند به استان ادلب منتقل شدند. همچنین دوهزار تن از ساکنان شهر التل در حومه دمشق نیز در سال ۲۰۱۶ به استان ادلب کوچانده شدند.
حلب سوریه
در پی محاصره طولانی مناطق شرقی حلب توسط نظامیان اسد و بعد از عملیات خونینی که در آن هواپیماهای روسی و شبه‌‌نظامیان وابسته به رژیم ایران شرکت داشتند، ۴۵هزار رزمنده سوری و غیرنظامیان ساکن شرق حلب به حومه استان ادلب منتقل شدند. این منطقه چهل روز دیگر هم بمباران شد و در محاصره قرار داشت تا سرانجام دوهزار نفر از رزمندگانی که حاضر به انتقال نشده بودند به استان ادلب رفتند.
مناطق شرقی دمشق و باقیمانده حمص
توافق بر سر کوچ اجباری مناطق شرق دمشق در هشتم ماه مه سال ۲۰۱۷ ادامه یافت و به‌دنبال آن گروه‌های مخالف و غیرنظامیان از محله برزه خارج شدند. پس از خروج آنها از محله برزه دمشق اهالی محله القابون و تشرین نیز خارج شدند و در مجموع ۷هزار نظامی و غیرنظامی از این مناطق به استان ادلب نقل مکان کردند.
در مارس۲۰۱۷ رژیم اسد و گروه‌های مسلح تحت نظارت روسیه توافق کردند که از محله الوعر واقع در شهر حمص خارج شوند و این عملیات با خارج شدن ۲۵هزار غیرنظامی یعنی نیمی از ساکنان این محله در ماه مه همان سال پایان یافت.
غوطه شرقی در حومه دمشق
در فوریه ۲۰۱۸ کوچاندن مردم از شهر حرستا شروع شد و به مناطق زملکا و عربین و سپس دوما کشیده شد. عملیات جابه‌جایی تحت نظارت روسیه انجام شد و ساکنان مناطق فوق‌الذکر به سوی استان ادلب و شهر جرابلس در شمال حلب منتقل شدند.
جنوب دمشق
در ماه مه سال ۲۰۱۸ توافق میان رژیم اسد و گروه داعش در مناطق جنوبی دمشق شامل حجر الاسود، تضامن و اردوگاه الیرموک صورت گرفت.
درعا
در ژوئیه ۲۰۱۸بعد از توافق بر سر حومه شرقی استان درعا میان گروه‌های رزمنده و ارتش روسیه، این گروهها با خانواده‌هایشان به سوی استان ادلب کوچ کردند.
صورت بندی جدید
بدین ترتیب استان ادلب به منطقه سکونت گروه‌های مختلف مسلح، خانواده‌های آنها و رانده شدگان دیگر سایر استانها تبدیل شد. در جنوب سوریه نیز بعضی مناطق همجوار با اردن یا تحت تصرف نیروهای ائتلاف ضدداعش است و یا گروه‌های وابسته به این ائتلاف در آنها مستقر هستند.
اسناد مرتبط:
سوریه – کوچ اجباری صدها شهروند و رزمنده از جنوب غوطه شرقی به ادلب
