مذاکره با آمریکا ممنوع
خامنه‌ای در ۱۰مرداد۹۹ طی سخنانی در خصوص مذاکره با آمریکا گفت: «من علت مذاکره نکردن با آمریکایی‌ها را بارها گفته‌ام اما برخی یا متوجه نمی‌شوند و یا وانمود می‌کنند که متوجه نشده‌اند. … هدف اصلی آمریکایی‌ها از ادعای مذاکره، گرفتن تواناییهای حیاتی ملت ایران است».
خامنه‌ای تأکید کرد: «این‌که می‌گویم با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم دلیلش این است که مذاکره یعنی این‌که همه قدرت منطقه‌ای، صنعت هسته‌یی و بازدارندگی نظامی را کنار بگذاریم که اگر کنار نگذاریم هم همین آش و همین کاسه است و تحریم‌ها وضع می‌شود».
بنابراین سیاست‌گذار اصلی نظام، در مرداد ماه ۹۹ فرمان به عدم مذاکره می‌دهد. اما باید دید که در گرداب تحریم‌ها و فشار اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن خامنه‌ای چقدر دوام می‌آورد.
هم‌چنین آخوند روحانی در جلسهٔ هیأت دولت روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت بند را آب داد و مشخصاً گفت: «همهٔ کارهای ما با هدایت خامنه‌ای است. الآن هم دستور ایشان دربارهٔ مذاکرات وین هست. خامنه‌ای دستور را به من داد، من هم ابلاغ کردم».
بنابراین به رغم شاخ و شانه‌کشیدنهای علنی، خامنه‌ای فرمان شروع مذاکره را به روحانی داده است.
مذاکرات وین در یک نگاه
اولین دور مذاکرات در هیأت کمیسیون برجام در تاریخ ۱۳فروردین۱۳۹۹ آغاز شد.
۸ماه پس از فرمان مذاکره ممنوع خامنه‌ای دست آخر وزارت‌خارجه رژیم شرکت هیأتش در کمیسیون برجام را اعلام کرد. خامنه‌ای هنوز نگفته است که متوجه شروع این مذاکرات شده است یا خیر؟ اما دور اول مذاکرات بدون رسیدن به نتیجه‌یی در ۲۰فروردین بپایان رسید.
دور دوم گفتگوها در تاریخ ۲۷فروردین‌ماه آغاز شد و گفتگوهای غیررسمی با نماینده آمریکا به‌صورت غیرمستقیم انجام شد. این مذاکرات به‌رغم فرمان مذاکره ممنوع خامنه‌ای صورت گرفت و صدای شماری از باندهای درونی رژیم را هم درآورد.
روز ۲۸ فروردین‌ماه رویترز به‌نقل از عباس عراقچی گفت: در این مذاکرات، تفاهمی در حال پدیدار شدن است اما «اختلافات جدی» کماکان پابرجا هستند.
سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا ند پرایس هم در تاریخ ۳۱فروردین گفت: «منصفانه است که بگویم هیچ راهگشایی در این گفتگوها نبوده است».
آخوندها به‌دنبال انفجار در نطنز و وارفتگی نظام در برابر نفوذ به صنعت هسته‌ای و برای افزایش فشار در مذاکرات وین، از روز ۲۹فروردین اعلام کردند که غنی‌سازی ۶۰درصدی را راه‌اندازی می‌کنند.
دور سوم گفتگوها در تاریخ ۷ اردیبهشت‌ماه در وین آغاز شد و تا تاریخ ۱۱ اردیبهشت ادامه یافت. عباس عراقچی در مورد نتایج این دور از گفتگوها گفت: «می‌توانم بگویم که مباحث هم در حوزه‌های مورد اختلاف و هم در حوزه‌های مورد توافق به یک پختگی رسیده است».
اما خبرگزاری رویترز به‌نقل از یک منبع اروپایی پس از اتمام دور سوم گفتگوها اعلام کرد که هنوز تفاهمی درباره دشوارترین موضوعات به‌رغم کار زیاد و فرصت کم حاصل نشده است.
دور چهارم گفتگوها در وین در ۱۸ اردیبهشت ماه آغاز شد. خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشت: قدرتهای جهانی روز جمعه دور چهارم مذاکرات سطح بالا با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هسته‌یی با رژیم ایران را برگزار کردند و طرفین از تمایل به کار برای حل موانع اصلی خبر دادند.
در مورد نتایج این دور گفتگوها خبرگزاری رویترز روز جمعه نوشت: جو بایدن در پاسخ به سؤالی در رابطه با رژیم ایران که این رژیم چه میزان در مذاکرات جاری در وین جدیت دارد گفت: بله جدی است، اما میزان این جدیت و کارهایی که آنها برای آن آماده هستند انجام دهند، بحث دیگری است.
این در حالی است که آخوند روحانی روز ۱۵ اردیبهشت در جلسه هیأت دولت گفت: «من به‌عنوان رئیس دولت به مردم اعلام می‌کنم تحریم شکسته شده و اگر همه با هم متحد باشیم به‌زودی تحریم برداشته می‌شود».
هم‌چنین در پایان گفتگوهای دور چهارم وین آخوند روحانی گفت: «ما گام اصلی و بزرگ را برداشتیم توافق اصلی انجام شده...».
ضرب‌الاجل مذاکرات
۳۱ اردیبهشت ماه اولین ضرب‌الاجلی بود که برای گفتگوهای اتمی در وین در نظر گرفته شده بود. اما با پیشرفت مذاکرات روشن شد که در این محدوده زمانی دستیابی به یک توافق قابل حصول نیست.
ند پرایس سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت در کنفرانس مطبوعاتی خود درباره مذاکرات وین گفت: «ارزیابی ما این است که چالشهای قابل توجهی سر راه هست و شکاف بزرگی بین رژیم ایران و آنچه ما فکر می‌کنیم وجود دارد».
در اظهارات خوش‌بینانه‌تری میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمانهای بین‌المللی در وین حصول پیشرفت در مذاکرات برجام در وین را تا ضرب‌الاجل ۳۱ اردیبهشت امری دشوار اما انجام شدنی توصیف کرد.
آنچه روشن شده، این‌که تا امروز (۳۱ اردیبهشت) هیچ توافقی در وین به سرانجام نرسیده است.
علاوه بر این ضرب‌الاجل، از تاریخ ۳خرداد توافق صورت گرفته میان آژانس بین‌المللی اتمی با رژیم بر سر نظارت آژانس بر سایتهای اتمی رژیم ایران بپایان می‌رسد.
بر اساس این توافق دوربین‌ها و سایر تجهیزات دیده‌بانی و ارزیابی نصب شده در تأسیسات اتمی ایران داده‌های لازم را هم‌چون گذشته کسب و ضبط می‌کنند، اما بازرسان آژانس به‌صورت «آنی» به آنها دسترسی ندارند. اما با رسیدن به سرفصل ۳خردادماه هنوز روشن نیست که نظارت آژانس بر تأسیسات اتمی چگونه خواهد بود.
سایت حکومتی فرارو ۱۸ اردیبهشت نوشت: عراقچی معاون سیاسی وزارت‌خارجه و مذاکره‌کننده رژیم آخوندی در مذاکرات برجامی وین نوشت: «احتمال تمدید مهلت همکاری هسته‌یی تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر بازرسیها از تأسیسات هسته‌یی ایران وجود دارد».
آخوند ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت مجلس ارتجاع روز ۲۲ اردیبهشت اظهارات عراقچی درباره احتمال تمدید بازرسیهای آژانس را اشتباه دانست و گفت: این کار با نظر مجلس باید انجام شود یا در چارچوب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها با مداخله و صلاح دید شورای عالی امنیت ملی انجام شود.
دور پنجم گفتگوهای اتمی
بر اساس گفته‌های عباس عراقچی از ۷خرداد دور پنجم گفتگوها در وین آغاز خواهد شد. تلویزیون شبکه یک رژیم آخوندی۳۰ اردیبهشت۱۴۰۰ گفت:
عراقچی: امیدوار هستیم هفته آینده که مجدد گفتگوها آغاز خواهد شد هیئت‌هایی که می‌آیند تصمیمات خودشان را گرفته باشند برای رسیدن به یک توافق مواضع قطعی ما کاملاً روشن هست.
ادامه گزارش: رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران می‌گوید بعضی از موضوعات کلیدی کماکان مورد اختلاف هست و گفتگو در مورد آنها ادامه دارد در دو حوزه رفع تحریم‌ها و حوزه هسته‌یی توانسته‌ایم برخی از گره‌ها را باز کنیم و برخی از گره‌ها باقی مانده است.
تناقض اظهارات در نتیجه مذاکرات
بنابراین به‌رغم گذشت کمتر از ۲ماه از گفتگوهای اتمی هنوز چشم‌اندازی برای رسیدن به یک توافق جامع وجود ندارد. کافی است به اظهارات متناقض مقامات رژیم و مقامات اروپایی و آمریکایی دقت کنیم تا بیشتر به عمق موضوع پی ببریم.
آخوند روحانی ۳۰ اردیبهشت۱۴۰۰ در تلویزیون حکومتی گفت: «این‌که شما امروز می‌بینید در وین آمدند ایستادند دارند مذاکره می‌کنند و قبول دارند که تمام تحریم‌های اصلی را برخواهند داشت الآن ما بحثهایی که می‌کنیم روی جزئیات و ریز و موارد جزیی هست والا اون مسائل اصلی تحریم نفت و تحریم نمی‌دانم پتروشیمی و تحریم کشتیرانی و بیمه چی و چی بانک مرکزی و بانکها اینها همه قبول کردند تمام شد این چیزها یعنی ما گام اصلی و بزرگ را برداشتیم توافق اصلی انجام شده».
خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه ۳۰ اردیبهشت در گزارشی از پایان دور چهارم مذاکرات برجام در وین نوشت: سه کشور اروپایی در بیانیه‌یی ضمن اشاره به حصول "پیشرفت ملموس" در مذاکرات وین بیان کردند که تضمینی برای رسیدن به موفقیت وجود ندارد.
آلمان، انگلیس و فرانسه روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت در بیانیه‌یی اعلام کردند که مذاکرات هسته‌یی در خصوص برجام به پیشرفت‌های ملموسی رسیده‌اند اما رسیدن به موفقیت تضمینی نداشته و هم‌چنان مشکلات سختی باید حل شوند.
لورنس نورمن خبرنگار وال استریت ژورنال در توئیتهای خود از جمله نوشت: در مذاکرات وین پیشرفت بسیار کمی در موضوعات کانونی بوده است... یک مقام بلندپایه گفت در گفتگوها به‌طور واقعی اتفاقی در حال رخ دادن نیست... به سختی می‌توان احتمال توافقی قبل از ۳۱اردیبهشت، پایان توافقنامه رژیم و آژانس مشاهده کرد... مقام‌های آمریکایی می‌گویند هیچ کار واقعی در مورد این‌که توافق به چه شکلی خواهد بود انجام نشده است (وال استریت ژورنال۲۴ اردیبهشت).
ند پرایس سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت در کنفرانس مطبوعاتی خود درباره مذاکرات وین گفت: ارزیابی ما این است که چالشهای قابل توجهی سر راه هست و شکاف بزرگی بین رژیم ایران و آنچه ما فکر می‌کنیم وجود دارد.
اجرای توافق توسط رژیم ایران در صورتی است که آنها متابعت از برجام را از سر بگیرند. نقطه‌ای که ما قرار داریم فکر می‌کنم همان نقطه هفته گذشته است و شکاف قابل توجهی وجود دارد.
سرنوشت مذاکرات؟
به‌رغم نیاز شدید خامنه‌ای و روحانی به حصول یک توافق، ظاهراً ضرب‌الاجلهای تعیین شده به نتیجه نرسیده است.
از یک‌سو آخوندها برای شعبدهٔ انتخاباتشان و برای در بردن رژیم از زیر فشار تحریم‌ها نیازمند یک توافق هستند و از سوی دیگر به‌دلیل تغییر تعادل قوا، آمریکا حاضر به دادن امتیاز به آخوندها نیست. علاوه بر آمریکا کشورهای منطقه و به‌ویژه عربستان سعودی نیز بر ایجاد محدودیت در توان موشکی و دخالت‌های منطقه‌یی رژیم در مذاکرات اتمی تأکید کرده است.
حال باید دید که در روزهای آینده سرنوشت این مذاکرات به کجا می‌انجامد؟ آیا خامنه‌ای برای خلاص شدن از فشار تحریم‌ها حاضر به کوتاه‌آمدن از دخالت‌های منطقه‌یی‌اش هست یا مذاکرات در پیچ و خم فعلی باقی خواهد ماند و دورهای جدیدی از گفتگوها را تجربه می‌کند؟
