در یکشنبه ۱۶ آذر، اغلب رسانههای وابسته به دیکتاتوری دینی تصویری آشفته از سیاست، اقتصاد و دانشگاه ارائه کردند. همزمان با سالگرد روز دانشجو، مطبوعات از فرسایش امید اجتماعی، محدودیتهای فزاینده و خطر فروپاشی نهاد دانشگاه سخن میگویند، در حالیکه رسانههای حکومتی طبق معمول بر دفاع از دولت پزشکیانِ منصوب ولیفقیه ارتجاع و مقابله با هر نقد سیاسی تمرکز دارند.
گزیده رسانهها:
هممیهن: بحران «بیآرمانی» و فقدان افق در میان جریانهای سیاسی را برجسته میکند و دانشگاه را زیر فشار امنیتی، بیتصمیمی و مهاجرت گسترده توصیف میکند. از کاهش شدید کنشگری دانشجویی پس از خیزش ۱۴۰۱ مینویسد و میگوید دانشگاه به فضای کنترلشده بدل شده است.
آرمان ملی: از دولت پزشکیان دفاع کرده و «تضعیف دولت» را در خدمت مخالفان عنوان میکند. در تحلیل روابط تهران–واشنگتن نیز همچنان بر لزوم مدیریت تنش و عبور از دوره ترامپ تأکید کرده و بر پایبندی به حمایت از دولت مورد نظر خامنهای خط میکشد.
فرهیختگان: خط رسمی حاکمیت را تکرار کرده و اصلاحطلبان را متهم به حاشیهسازی علیه دولت میکند. تلاش دارد مجلس و دولت را در یک «پیمان» واحد زیر چتر ولیفقیه تصویر کند و هر نقد رسانهیی را اخلالگری بخواند.
کیهان: حمله سازمانیافته به روشنفکران منتقد و متهمکردن نزدیکان پزشکیان به «نفوذ» را ادامه میدهد. روایت تماس پزشکیان در نیویورک را به بهانهیی برای تهدید و تسویهحساب داخلی تبدیل کرده است.
جهان صنعت: دانشگاه را در «مثلث بحران تحصیل، اقتصاد و آزادی بیان» توصیف میکند؛ از مهاجرت گسترده، بیکاری سنگین فارغالتحصیلان، امنیتیسازی و فروپاشی امید اجتماعی مینویسد. همچنین بر ضرورت بازگشت به دموکراسی و آزادی مناظرهها تأکید میکند.
بهارنیوز: موجسازی حکومتی درباره حجاب در مسابقه دو کیش را نمونهیی از تسویهحساب سیاسی میداند. در گزارشهای اقتصادی، تداوم سرکوب مزدی، تورم بالای ۶۶درصدی خوراکیها، ساختار رانتی و فقیرتر شدن جامعه را برجسته میکند. همچنین از بحران آب، آلودگی ناشی از مازوت و سوءمدیریت محیطزیستی خبر میدهد.
ابتکار: ناکارآمدی یارانهها در برابر قیمتهای واقعی معیشت را بررسی کرده و ادامه سقوط قدرت خرید دهکهای پایین را هشدار میدهد. همچنین از تحلیلهایی درباره ضرورت اصلاحات اقتصادی همراه با مهار کسری بودجه مینویسد.
سیاست روز: نبود نهادههای دامی، سقوط تولید و بینظمی کامل بازار را نتیجه سیاستهای رهاسازی اقتصادی دولت معرفی میکند و از بحران در تأمین خوراک دام و کشتار اجباری گلهها گزارش میدهد.
دنیای اقتصاد: با انتشار نامه ۱۸۰ اقتصاددان به دولت، خواستار شفافسازی بودجه و حذف ردیفهای غیرعمومی شده است. همچنین از رشد نزدیک به صفر اقتصاد، رکود عمیق بخشهای مولد و دوری کامل از اهداف برنامه توسعه خبر میدهد.
کامل رسانهها
هم میهن: عصر تعلیق سیاست/ارزیابی فعالان اصلاحطلب از نقد اخیر سعید حجاریان بر جریانهای سیاسی
حجاریان: بهنظر میرسد جریانهای سیاسی کشور با وضعیت «بیآرمانی» مواجه شدهاند. بدین معنا که حسب شرایط کشور از آرمان تهی شده و در نتیجه، قطبنمای خویش را از دست دادهاند و نهایتاً «روششناسی» شان بهسطح «دشمنشناسی» تنزل کرده است…
حسین نورانینژاد: … ایران امروز جامعهیی با آیندههراسی بالا، با مسائل روزمره فشرده و با افقهای بسته است. … از «اندیشه راهبردی» رسیدهایم به «بقا در لحظه…
علی باقری فعال سیاسی: یکی از ویژگیهای جامعه امروز ایران، به نوعی فقدان انگیزه و امید است.
آرمان ملی: تضعیف دولت»؛ خطای راهبردی و خلاف منافع ملی
تضعیف دولت به نفع هیچ جریانی نیست مگر براندازان خارجی و تندروهای داخلی». برخی گروهها چه در اردوگاه مخالفان خارجی و چه در میان تندروهای داخلی تصور میکنند که با تضعیف دولت کنونی میتوانند مسیر را برای روی کار آمدن دولت مطلوب خود هموار کنند.
فرهیختگان: رؤیای بههم ریختن رئیسجمهور
شرایط حساس کشور، تعارفبردار نیست و به همین خاطر است که سران حکمرانی بر کمک به دولت و اجتناب از اختلافافکنیها و حاشیهسازیها بهمنظور عبور از بحرانها تأکید دارند؛ اما در این میان بخشی از رسانههای اصلاحطلب بهنوعی خلاف این جریان عمل میکنند، نهتنها راه را برای همراهی و همکاری سران قوا هموار نمیکنند؛ بلکه با طرح ابهامات و شائبههایی مثل آن که مجلس بهدنبال حذف دولت است، حاشیهسازی را به نوعی ادامه میدهند…
روح حاکم بر صحبتهای رئیس مجلس، مبتنی بر کمک به دولت برای حل مشکلات و اداره کشور در شرایط پرچالش کنونی است؛ اما بهنظر میرسد، برخی جریانهای و چهرههایی که در ظاهر حامی دولت هستند، بهجای درک اصل این پیمان و اثرات مثبت آن برای مجلس و دولت، برداشت دیگری را طرح میکنند…
کیهان: وقاحت دو عنصر معاند در تماس یواشکی با آقای پزشکیان در نیویورک
فصلنامه آگاهی نو به مدیریت محمد قوچانی (عضو حزب کارگزاران) اخیراً از دیدار پزشکیان با دکتر سروش و محسن کدیور خبر داد: …
اولاً دو فرد یاد شده دارای مواضع ضداسلامی و ضد شیعی صریح از جمله در انکار قداست وحی و انتساب قرآن به الهامات شاعرانه در قلب پیامبر (ص) و همچنین انکار مهدویت و امام عصر (عج) هستند و این علاوهبر حضور خیانتآمیز دو فرد مذکور در اتاق فکر فتنه سبز در لندن است، گروهکی که در کنار عناصری مثل مهاجرانی و بازرگان و. . نقش پادویی سرویسهای جاسوسی غربی و عبری را برای برپایی آشوب در سال ۱۳۸۸ ایفا میکرد. بر این اساس باید معلوم شود عناصر نفوذی در دفتر و همراهان رئیسجمهور چه کسانی بودند که واسطه دیدار و مکالمه با این دو عنصر معاند شدند؟…
ثانیاً واسطههای ملاقات که کاملاً به خیانت خود و حاشیهسازی ماجرا واقف بودهاند، ترجیح دادهاند تماس و دیدار را به شکل پنهانی (یواشکی) انجام دهند و اکنون ماجرا از سوی دو عنصر معاند درز پیدا میکند. این عناصر زاویهدار چه کسانی هستند که حتی شجاعت معرفی خود و ارائه گزارش شفاف و عذرخواهی از نظام و مردم را ندارند…
آرمان ملی: تحولات دیپلماسی رسانه تهران- واشنگتن را تحلیل میکند
توماس باراک، فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه و لبنان… مدعی شد رئیسجمهور آمریکا مایل به رسیدن توافق با ایران است، اما این امر تنها زمانی ممکن است که تهران اراده واقعی برای پیشبرد چنین فرایندی داشته باشد. … او در پاسخ به این سؤال که «آیا اکنون زمان آن نرسیده است که توافق صلح حاصل شود؟»، اظهار کرد: «موضع رئیسجمهور آمریکا مشخص است. ترامپ برای گفتگوهای واقعی آماده است، نه برای صحبتهای بیمعنی…
آنچه شکاف بین تهران- واشنگتن نامیده میشود عمیقتر از مذاکرات صرفاً هستهیی است ولی با این حال در دوطرف خبری از نرمش مذاکراتی و تغییرات موارد اعلامی بهچشم نمیخورد
آرمان ملی: شرایط را باید تا پایان دوره ترامپ مدیریت کنیم
احسان انصاری: بنابراین فعلاً همهچیز در تعلیق میماند. نه ما کوتاه میآییم و نه آنها. در این شرایط باید مدیریت تنش بشود تا قضیه به سمت تنش و نزاع بیشتر نرود. به نظر میرسد بهترین حالت آن باشد که با تدبیر و دوراندیشی دوره سه ساله باقیمانده ترامپ مدیریت شود تا بعد ببینیم تحولات سیاسی در آمریکا به چه سمتی پیش میرود…
همانطور که مقام رهبری هم تأکید کردند، از شخص پزشکیان و کلیت دولت حمایت شود. در همین راستا انتظار میرود ثبات مدیریت مد نظر باشد مگر اینکه قرائن و شواهد نشان دهد چارهای جز تغییر نیست
هم میهن: بررسی وضعیت جنبش دانشجویی در سالروز ۱۶ آذر/ دانشگاه زنده است؟
حدوداً از دو هفته قبل فشارهای رسانهیی و سیاسی برای اجرای قانون عفاف و حجاب بر دولت بیشتر شده و احتمالاً این موضوع بهعنوان مطالبه دانشجویی نیز مطرح شود. در طرح تمام این مسائل، احتمالاً پزشکیان کنایههایی بهخصوص از سوی دانشجویان منتقد خود بشنود. هر چند با توجه به وضعیت کشور و شرایط بیتصمیمی، بعید نیست این کنایهها از سوی حامیان فعلی و قطعامیدکرده از پزشکیان هم نسبت به او ابراز شود.
پزشکیان، رئیسجمهور برای شرکت در مراسم روز دانشجو به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی میرود. ۱۴ نماینده دانشجو شامل گروههای فرهنگی، انجمنهای صنفی دانشجویی، نماینده اتحادیههای دبیران، اتحادیههای تشکلهای دانشجویی، بسیج دانشجویی، انجمن دانشجویان مستقل، دفتر تحکیم وحدت، جامعه اسلامی، شوراهای صنفی دانشگاهها، انجمن علمی، نشریات دانشجویی، جنبش عدالتخواه دانشجویی، کانونهای فرهنگی و هنری صحبت خواهند کرد.
این که چقدر این فضا تغییر و پزشکیان بهقول خود عمل کرده یا موفق شده به این وعده پایبند باشد، موضوعی است که باید اهالی دانشگاه آن را تحلیل کنند. اما نگاهی جامع به این نهاد مؤثر در فضای سیاسی و اجتماعی کشور نشان میدهد که بهدنبال اعمال فشار بر این فضا طی سالهای گذشته و تحولاتی که در کشور رخ داد، کارکرد دانشگاه و فضای مطالبهگری در آن به شکل قبل وجود ندارد. در واقع این مرور نشان میدهد که بیشتر نوع خاصی از ابراز نظر در راستای حمایت از سیاستها و ساختار سیاسی و نه در نقد آنها، در فضای دانشگاه امکان اظهار وجود پیدا میکند. … … بعد از اعتراضات سال ۱۴۰۱، تغییر ذائقهای میان جوانان ما پیدا شده که خیلی نسبت به مسائل سیاسی حساس نیستند و خواستههای جدی ندارند. بیشتر به مسائل مربوط به زندگی خود و جامعه اهمیت میدهند. هر چند ممکن است مسائل انتقادی هم بهصورت انفرادی مطرح شود».
امیرسینا بهرامی، فعال دانشجویی دانشگاه شریف حداقل من درباره دانشگاه شریف میتوانم بگویم این فضا بهشدت کاهش پیدا کرد. حتی تشکلها و نهادهای صنفی خیلی دنبال جذب دانشجویان نمیروند. موضوع اصلی در حال حاضر دوباره موضوع اپلای کردن و مهاجرت است».
جهان صنعت: ضرورت بازگشت به دموکراسی
صادق زیبا کلام استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که مهمترین مطالبات دانشجویان و جوانان بازگشت به دموکراسی و برگزاری مناظرات آزاد است و مسئولان باید ابتدا مشکلات و ناامیدی نسل جوان را بپذیرند تا راهحلهای واقعی برای بهبود کشور ارائه شود... .
«صادق زیبا کلام» حرف من این است که حداقلیترین خواسته دانشجویان این است که اجازه برگزاری یک مناظره را بدهند؛ دانشجویان، صادق زیباکلام را دعوت کردهاند و یک نفر هم از جناح مقابل حضور دارد چرا باید دانشگاه تا این حد متعصب و دگم باشد که مانع برگزاری چنین نشستهایی شود؟ فرقی نمیکند مسئولیت متوجه رئیس دانشگاه باشد یا دیگر مسئولان تصمیمگیر؛ چه اتفاقی میافتاد اگر مناظره انجام میشد؟
اولین کاری که میتوان کرد این است که مسئولان این ناامیدی و سرخوردگی را قبول داشته باشند. نسلهای جوانِ دهه ۶۰، ۷۰ و بهتدریج دهه ۸۰ بهلحاظ اجتماعی سرخورده از گذشته و ناامید از آینده هستند. این شامل دانشجویان هم میشود. برای امیدوار کردن آنها به آینده و کمتر کردن سرخوردگیشان از نسلی که انقلاب کرد، باید اول صورتمسأله را قبول کنیم. متأسفانه مسئولان این صورتمسأله را قبول ندارند. اگر هم چیزی بگویند، کلی است؛ مثل اینکه «نباید جوانان را ناامید کرد». مسئولان با واقعیات جامعه کاری ندارند؛ انگار آنچه در جامعه میگذرد و ما با گوشت و استخوان حس میکنیم را درک نمیکنند
در انتخابات مجلس سیزدهم، سرلیست جبهه پایداری در تهران حدود ۶۰۰هزار رأی آورد و اکثر نمایندگان با ۴۰۰ یا ۳۰۰هزار رأی وارد مجلس شدند. یعنی در انتخابات ۱۴۰۲ مجلس که تهران حدود ۸میلیون واجد شرایط داشت، اگر فقط ۱۰درصد واجدان شرکت میکردند، باید ۸۰۰هزار رأی به دست میآمد. دلیل کاهش مشارکت در انتخابات این است که مردم با عدم حضور خود اعتراض میکنند و هیچکدام از طرفها را قبول ندارند.
جهان صنعت: مرگ تدریجی جایگاه دانشجو
دانشگاه محیطی برای کسب هویت جمعی، نقشآفرینی و تمرین مسئولیت اجتماعی بهشمار میرفت اما امروز این فضا به شدت محدود و عملاً دانشگاه به مدرسهای بزرگ تبدیل شده است؛ جایی که دانشجو فقط باید سر کلاس حاضر شود، درس پس بدهد و مدرک بگیرد بیآن که فرصت مهارتآموزی یا فعالیت در حوزههای مختلف داشته باشد.
افزایش محدودیتها باعث شده هر نوع تحرک یا مشارکت دانشجویی با نگاه امنیتی مواجه شود. … برای دانشجوی ایرانی که نه چشمانداز شغلی وجود دارد، نه فضای دانشگاه برایش فرصت رشد فراهم میکند، مهاجرت گاهی تنها راه فرار از مرگ تدریجی است؛ مرگی که فرد را وادار میکند نیازها، خواستهها، تواناییها و هویت خود را سرکوب کند...
جهان صنعت: جامعه دانشگاهی در مثلث بحران
امروز در حالی روز دانشجو فرا رسیده که این بخش از جامعه با مثلث بحران تحصیل، اقتصاد و آزادی بیان روبهرو است. کیفیت تحصیلی در برخی دانشگاهها طی چند سال اخیر با اخراج یا مهاجرت اساتید کاهش پیدا کرده، بحران معیشتی و افزایش هزینههای شهریه، خوابگاه و نبود تناسب میان شغل و رشته تحصیلی بسیاری از آنها را ناامید کرده است. همچنین تجربههای تلخ سالهای ۷۸ تا ۱۴۰۱ نیز سبب شده آزادی بیان آنها آسیب ببیند. در نتیجه این اتفاقات، برخی دانشجویان ناچاراً برای یافتن آیندهای بهتر وطن خود را ترک کردند... .
آمارها نشان میدهد که حدوداً ۴۳درصد از بیکاران کل کشور را فارغالتحصیلان آموزشعالی شکل میدهند. طبق دادههای موجود از بین جمعیت فارغالتحصیلان حدود ۷۹۵هزار و ۵۱۳نفر بیکار هستند.
بحث آزادی بیان و ابراز نظرات سیاسی نیز یکی از بزرگترین مصائبی است که از دیرباز، دانشجویان را در خطر سرخوردگی و ناامیدی قرار داده است. حدفاصل سالهای ۷۸ تا ۱۴۰۱، کشور شاهد تحولات سیاسی و اجتماعی بزرگی بود و جنبشهای دانشجویی شکل گرفته در این دوران بهعنوان یک قشر مطالبهگر در این رویدادها حضور فعالی داشتند اما محدودیت، بازداشت و برخورد با آنها باعث شده که جامعه دانشگاهی نسبت به این مسأله دچار ترس و اضطراب شوند. کارشناسان معتقدند که فضای بسته دانشگاه و اختصاص آن به افراد گزینشی، مقوله مطالبهگری را در جامعه از بین خواهد برد. مجموع این اتفاقات نشان میدهد که دانشجویان کشور درون یک مثلث بحران گرفتار شدهاند و روزبهروز از آینده خود دور و ناامید میشوند... .
وی گفت: پیامدهای این فرار مغزها بر نهاد دانشگاه و جامعه ویرانگر است. در سطح نهادی دانشگاه با کاهش شدید سرمایه انسانی کیفی مواجه میشود، اساتید جوان و مستعد، دانشجویان نخبه و پژوهشگران برتر همگی از بدنه اصلی خارج میشوند و این امر کیفیت آموزش و جامعه را بهشدت تنزل میدهد. در حوزه آزادی بیان با وجود آن که دانشگاهها بهطور نظری باید مراکز گفتگوی آزاد باشند نظارتهای شدید و فضای امنیتی موجب شده است که کنشگری انتقادی و طرح دیدگاههای مخالف با جریان غالب، با ریسکهای جدی امنیتی و انضباطی همراه شود. این امر به خودسانسوری ساختاری دامن زده و کیفیت مباحث روشنفکرانه را مخدوش میکند. این وضعیت محیطی پرتنش و توأم با عدم قطعیت را ترسیم میکند که استعدادهای درخشان را به سمت خروج از کشور سوق میدهد... .
بهارنیوز: مسأله حجاب زنان است یا تسویهحساب سیاسی؟
ماراتن کیش و گروههای فشار همیشه حاضر در صحنه
مسابقه بزرگ دوی ماراتن در جزیره کیش صبح روز با حضور ۵۲۰۰هزار در دو بخش بانوان و آقایان برگزار شد...
موج سازی رسانهیی و سیاسی با اسم رمز همیشگی «عدم رعایت شئونات فرهنگی و اسلامی در بخش بانوان» آنقدر تکراری و عیان شده که حالا دیگر مشخص است که گویی جریان مخفی سیاسی در کشور سعی دارد تا هر روند رو به رشدی را متوقف کند؛
علی رغم فشار سیاسی و امنیتی برای برگزار نشدن این دوی ماراتن، اما «محمد کبیری» مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش زیربار این فشارها نرفت و برگزاری این ماراتن و بازتاب آن در شبکههای اجتماعی داخل و خارج از کشور نشان داد که وقتی مدیریت کارآمدی بر یک روند رو به رشد نظارت داشته باشد خروجی کار چگونه خواهد بود.
نکته عجیبتر اینکه همین ماراتن ورزشی در مجموعه رواق دقیقاً با همین شرایط ظاهری برگزار شد و بر اساس گزارشها و تصاویر حتی شرکتکنندگان در ماراتن رواق حداقلهای پوششی را رعایت نکرده بودند. اما در آن مورد نه صدای اعتراضی وااسلاما بلند شد و نه کسی خط و نشان کشید که صبر امت حزبالله و مومنین حدی دارد. چرا؟ چون رواق زیر نظر فرزند یکی از مقامات عالی کشور هست هیچ تذکری هم دریافت نمیکند.
بهارنیوز: سرکوب مزدی ادامه دارد
طبق اعلام رسمی مرکز آمار ایران، تورم نقطهبهنقطه آبانماه امسال ۴۹.۴درصد بوده است. همچنین قیمت خوراکیها در یک سال گذشته بیش از ۶۶درصد افزایش یافته و برخی زیرگروهها رشد بیشتری را تجربه کردهاند. نان و غلات ۱۰۰درصد، میوه و خشکبار ۱۰۸درصد، سبزیجات ۶۹درصد، نوشیدنیها ۶۸.۳ درصد، ماهیها و صدفداران ۵۲.۳درصد و شیر، پنیر و تخممرغ ۴۸.۶درصد افزایش قیمت داشتهاند.
در کنار این افزایش قیمت کمسابقه، دولت سیاستهایی چون افزایش نرخ بنزین و حذف ارج ترجیحی را با جدیت پی گرفته است اما برنامهیی برای افزایش دستمزد کارگران ندارد. عدهیی هشدار دادهاند که این سیاستهای دولت باعث بدتر شدنِ هر چه بیشترِ اوضاعِ معیشتی اقشار ضعیف جامعه و حقوقبگیران خواهد شد
ساختار کنونی بر پایه رانت و خلق تورم بنا شده است. خلق تورم برای این ساختار کارکردهایی چون پنهانکردن ناکارآمدی، جبران هزینهها از جیب مردم، فروش اوراق قرضه و تأمین منافع شبکههای رانتی دارد. این روند هر سال تشدید میشود... . وقتی منابع کشور طی سالها صرف پروژهها و سیاستهایی شده که دستاورد و نتیجهیی نداشته، باید پذیرفت که ساختار فعلی شکستخورده است.
بهارنیوز: چرا جامعه هر سال فقیرتر میشود؟
جامعهای که هر روز میترسد فردا از پس هزینههایش برنیاید، امید جمعیاش کمتر میشود و میل به مهاجرت، نارضایتی و بیاعتمادی جای آن را میگیرد.
این روند فقط اقتصادی نیست؛ اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی است. کشورها ثبات خود را از دل «پیشبینیپذیری» میگیرند و اقتصاد ایران مدتهاست که این عنصر حیاتی را از دست داده است... .
بهارنیوز: سردرگمی در مدیریت؛ چرا مسأله آلودگی هوا حل نمیشود؟
حسن اصیلیان، معاون اسبق محیط انسانی سازمان محیطزیست، درباره این موضوع گفت: «آلودگی هوای کشور بهشدت مسأله خطرناکی است و آثار آن بهطور قطعی برای سلامت انسان اثبات شده است.
«یکی از سوختهای مورد استفاده، مازوت است؛ سوختی که ماهیتا سنگین است و مشکل وقتی دوچندان میشود که پالایشگاههای ما قدیمی است و به روز نیستند و تجهیزات استانداردی برای سوزاندن مازوت وجود ندارد. مازوت معمولاً دارای درصد بالای گوگرد است. هنگام سوختن، گوگرد موجود در مازوت به گاز SO₂ تبدیل میشود و با جریان باد به سمت شهرها حرکت میکند. SO₂ برای پوست و دستگاه تنفسی بسیار خطرناک است. ادعای استفاده از مازوت کمگوگرد هم با واقعیت سازگار نبود، زیرا ماهیت این سوخت بهطور طبیعی دارای گوگرد زیاد است».
بهارنیوز: تهران در آستانه بحران آب
به گفته معاون شرکت آب منطقهیی تهران، ذخیره آب شرب پنج سد استان تهران به ۱۷۰میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به ۳۸۰میلیون مترمکعب سال گذشته تقریباً نصف شده است.
راما حبیبی، معاون شرکت آب منطقهیی تهران، در نشست خبری در جریان نمایشگاه بینالمللی صنعت آب اظهار کرد: در طی پنج سال اخیر برای اولین بار در تاریخ ۶۰سال گذشته ما پنج سال متوالی خشکسالی را تجربه کردهایم.
ابتکار: ناتوانی یارانه برای مقابله با قیمتها
روز شنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۴ کالابرگ دهکهای اول تا سوم شارژ شد. در این مرحله مبلغ کالابرگ با افزایش ۱۲۰هزار تومان به ۶۲۰هزار تومان رسید، اما آیا این رقم پاسخگوی تغذیهای خانوارهای ایرانی است؟
دیروز ۱۵ آذر ۱۴۰۴ پنجمین مرحله شارژ کالابرگ در دولت چهاردهم انجام شد. در فاز نخست این شارژ فقط برای خانوارهای درآمدی دهک اول تا سوم به اضافه خانوارهای حمایتی و دارای عضوی معلول است.
بنا بر اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبلغ شارژ ۱۲۰هزار تومان افزایش یافته و افراد میتوانند با ۶۲۰هزار تومان به ازای هر نفر، ۱۱ قلم شیر و لبنیات، گوشت مرغ، گوشت قرمز، تخممرغ، حبوبات، برنج، ماکارونی، روغن، قند و شکر خریداری کنند.
بوقلمون با هر کیلو گرم ۲۷۰هزار تومان، ماهی قزلآلا ۳۵۰هزار تومان و میگو بین ۷۰۰ تا یک میلیون تومان گویا دوباره از اقلام افزوده شده به کالابرگ الکترونیک حذف شده است. البته طبیعی است، شهروندان با توجه به شارژ این مبلغ که معمولاً بهطور میانگین هر ۴۵روز شارژ انجام میشود گوشت مرغ و برنج را به گوشت بوقلمون، ماهی و میگو ترجیح دهند.
نگاهی به قیمت ۱۱ قلم کالابرگ الکترونیک
قیمت ارزانترین شیر کمچرب تا ۱۳ آذر ۱۴۰۴ (پنجشنبه هفته گذشته زیرا لبنیات روزانه و هفتگی در حال افزایش است) ۴۹.۵۰۰ هزار تومان، همین مبلغ برای ارزانترین ماست کمچرب ۲.۵کیلو گرمی ۱۴۵۰۰۰تومان، ماکارونی ۵۰۰گرمی ۳۴.۲۰۰تومان، گوشت مرغ متغیر بین ۱۳۷.۵۰۰ تا ۱۵۵۰۰۰تومان، تخممرغ بین ۱۷۹۰۰۰ تا ۲۵۰، ۰۰۰تومان و… است.
بنا بهگفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ابتدای سال، دولت بنا دارد یارانه غیرنقدی ۷دهک پایین درآمدی را برای سال ۱۴۰۴ ادامه دهد. اما تحقق این وعده منوط به تأمین اعتبار، با حذف خانوار بیشتر از لیست یارانه بگیران نقدی دولت است.
ابتکار: اصلاحات اقتصادی نیاز فوری کشور
حجتالله فرزانی، کارشناس اقتصادی گفت: وضعیتی که انتظارات تورمی را بهوجود آورده، اگر تغییری نکند، کسری بودجه هم کمتر نخواهد شد و به این ترتیب تورم هم کم نمیشود. در واقع ما تا زمانی که نتوانیم یک بازار جدید برای صادرات محصولاتمان پیدا نکنیم، یا راههای بهینهتری برای دور زدن تحریمها نیابیم و گشایشی در شرایطمان ایجاد نشود، احتمالاً تورم هم کاهش نخواهد یافت.
از نظر این تحلیلگر، دامنه کسری بودجه دائم در حال افزایش است و بهطور قطع بخشی از این کسری با فشار به نقدینگی تأمین میشود. : در شرایطی که کشور ما قرار دارد، یعنی بازار با یک عدم تعادل بزرگ در سمت عرضه و تقاضا قرار دارد و ما محدودیتهای جدی برای تأمین نیازهایمان داریم، این پیشنهاد خردمندانه نیست. ما در تأمین حداقلهای اقتصادی و مواد اولیه صنایع، بهدلیل تحریمهای ظالمانه غرب دچار انواع کمبودها شدهایم و این تفاوت بزرگ اقتصاد ما با کشورهای دیگر است.
سیاست روز: از حذف ارز ترجیحی برنج تا نبود نهادههای دامی
وزارت جهاد در چه کار است؟
متولیان اقتصادی دولت گویی روند بازار آزاد و سرمایهداری را در پیش گرفته و عملاً دیگر نظارتی و یا تنظیم بازار معنایی ندارد. در حالی که در تمامی کشورهایی که با مشکلات تحریمی مواجه هستند این دولتها هستند که امور را در دست میگیرند تا کالا به درستی به دست مردم برسد، اما در تیم اقتصادی دولت چهاردهم گویی این رویه معکوس است و کاهش مسئولیت دولت به راهکاری برای جدید مبدل شده است در حالی که بینظارتیها موجب شده تا ارز ترجیحی به درستی اهدافش محقق نشود، راهکار دولت به جای مقابله با این بینظارتی و نیز پایین آوردن نرخ دلار، رها سازی بازار و حذف ارزترجیحی شده است که نتیجه آن رسماً افزایش قیمتها خواهد بود که بار تورمی شدیدی به همراه دارد.
حمیدرضا کاشانی رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغداران میهن گفت: شرایط تأمین نهاده دامی نسبت به روزهای قبل بدتر شده بهطوریکه کنجاله سویا به ۶۰هزار تومان و ذرت بالای ۳۰هزار تومان رسیده است. به گفته وی، پشتیبانی امور دام در حد ۱۰ تا ۲۰درصد نیاز کشور از طریق بازارگاه نهاده توزیع کرده که بر این اساس وضعیت مرغداران نسبت به ۲۰روز قبل بدتر شده است که همین امر منجر به کشتار گلهها در روزهای اخیر شده است.
کاشانی ادامه داد: بهرغم پیگیریهای مکرر از مسئولان وزارت جهاد، اما نگاه جدی به این موضوع ندارند که به همین خاطر شاهد آسیب و ضربه به تولید داخل هستیم.
دنیای اقتصاد: بودجه را شفاف کنید: درخواست ۱۸۰ اقتصاددان و کنشگر اجتماعی از رئیسجمهور:
در نامهیی خطاب به رئیسجمهور، ۱۸۰ اقتصاددان و کنشگر اقتصادی و اجتماعی خواستار بودجهیی عادلانه و شفاف برای سال آینده شدند. آنها تأکید کردند اصلاح قیمت بنزین و سایر حاملهای انرژی تنها زمانی قابلقبول است که با «کاهش هزینههای غیرکارآ، حذف ردیفهای کماثر و شفافسازی کامل هزینه کرد منابع» همراه باشد. در این نامه سه مطالبه اصلی برای بودجه سال آینده مطرح شده است: «حذف بودجه نهادهای فاقد نقش عمومی»، «تبدیل خزانه به اتاق شیشهای» و «کاهش هزینه نهادهایی که خدماتشان با بودجه دریافتی تناسب ندارد».
۱۸۰ اقتصاددان، کنشگر اقتصادی و اجتماعی در یک نامه خطاب به رئیسجمهور «ضمن پذیرشِ ضرورت انجام اصلاحات اقتصادی» تأکید کردند که «اجرای این اصلاحات باید با ایجاد توازن در بودجه و کاهش هزینههای غیرکارآ همراه باشد». در این نامه توصیه شده که «اصلاح قیمت بنزین و سایر حاملهای انرژی، اگر قرار است به عدالت منجر شود، باید با اصلاح همزمان سمت هزینههای بودجه حکمرانی همراه باشد». در میان امضاکنندگان این نامه، نام چهرههای شناختهشدهای چون مسعود نیلی، سیدمحمد طبیبیان، موسی غنینژاد، محمدمهدی بهکیش، حسن درگاهی، داود سوری، مسعود روغنیزنجانی، محمد ستاریفر، طهماسب مظاهری، ولیالله سیف، حسین عبدهتبریزی، پیروز حناچی، عباس آخوندی، علینقی مشایخی، فرهاد نیلی و اکبر کمیجانی به چشم میخورد. «دنیایاقتصاد» متن کامل این نامه را به همراه اسامی امضاکنندگان منتشر میکند.
تولید ناخالص داخلی در نیمه اول سال درجا زد؛
دنیای اقتصاد: نوسان رشد روی خط صفر
دنیای اقتصاد: در حالیکه در برنامه هفتم توسعه، رشد اقتصادی ۸درصدی هدفگذاری شده، عملکرد اقتصاد ایران در نیمسال نخست۱۴۰۴ فاصله قابل توجهی با این هدف دارد. طبق آمار موجود، رشد اقتصادی تنها ۰.۱درصد و رشد بدون نفت منفی ۰.۵درصد بوده است؛ رقمی که نشان میدهد بخشهای مولد اقتصاد ایران در سال جاری درجا میزند. حال آن که در نیمسال نخست سال ۱۴۰۳، رشد اقتصادی ۳.۹درصد ثبت شده بود و مقایسه این دو دوره حکایت از افت محسوس رشد دارد. … مرکز آمار ایران آخرین نتایج حسابهای ملی فصلی را منتشر کرد که بر اساس آن رشد ۶ماهه اقتصاد ایران ۰.۱درصد ثبت شده و این میزان بدون احتساب، نفت منفی ۰.۵درصد بوده است. فصل بهار سال ۱۴۰۴ رشد منفی ۰.۲درصدی را ثبت کرده بود که هشداری برای وضعیتی رکودی اقتصاد ایران به حساب میآمد اما فصل تابستان با رشد مثبت کمرمق ۰.۳درصدی مواجه شد که نسبت به فصل پیش از آن ۰.۵واحد درصد افزایش را ثبت کرده است. این میزان هر چند بهبودی را نسبت به فصل بهار نشان میدهد اما همچنان از سطوح برنامهریزی شده در اسناد بالادستی فاصله دارد. در میان اجزای تولید ناخالص داخلی، گروه کشاورزی کمترین میزان رشد را با منفی ۳.۲درصد و گروه صنایع و معادن با رشد ۰.۹درصدی ثبت کردند. بخش خدمات نیز در فصل تابستان ۱۴۰۴ رشد ۰.۵درصدی را تجربه کرد. با توجه به پایداری چالشهای پیش روی رشد اقتصادی در فصل پاییز به نظر نمیرسد رشد اقتصادی تا پایان سال از بازه یک تا ۲درصد فراتر رود. پیشبینی رشد اقتصادی تا پایان سال، فاصله معناداری با رشد ۸درصدی در برنامه هفتم پیشرفت دارد.
