یکی از سخنرانیهای به یاد ماندنی سردار شهید خلق موسی خیابانی، سخنرانی ”فلسفهٴ شعائر“ است که وی در سال۵۸ طی ۷ شب در مسجد دانشگاه تهران ایراد کرد و سپس به‌صورت یک کتاب، با همین عنوان تدوین و چاپ شد.
موسی در آن سخنرانیها برای یورش به ایدئولوژی ارتجاعی که خمینی تحت عنوان اسلام عرضه می‌کرد و با استفاده از خیل چماقداران و پاسدارانش درصدد تحمیل اجباری آن به اقشار مختلف جامعه بود، به زبانی ساده به تشریح دیدگاههای مجاهدین نسبت به ”جهان “ و ”نقش انسان “ در آن پرداخت و به برخی سوالهای تاریخی بشر از دیدگاه مجاهدین که برآمده از اسلام اصیل و آلوده نشده به زنگارهای ارتجاعی است پاسخ داد. در آن هنگام ارتجاع خمینی مسأله شعائر اسلامی هم‌چون نماز و روزه را وسیله‌یی کرده بود که زیر پوشش آن دیکتاتوری قرون‌وسطایی خود را بسط و گسترش دهد. موسی طی هفت شب با بیان موجز نظرگاههای مجاهدین، فلسفه نماز و روزه و سایر شعائر اسلامی را تشریح کرد و نشان داد که چگونه روح اسلام ناب محمدی و جهان‌بینی توحیدی از آنچه که ارتجاع در حال دیکته کردن آن به جامعه بود بیزار است. موسی در این سخنرانی اصلی‌ترین مرزبندهای اسلام مجاهدین را با تفکرات ارتجاعی خمینی تحت عنوان اسلام برای نسل جوانی که انقلاب 22بهمن را به ثمر رسانده بود و اکنون تشنه آشنایی با دیدگاههای مجاهدین بود ترسیم کرد. اعتقاد به تکامل، اعتقاد به آزادی، اختیار و آگاهی انسان در دیدگاه مجاهدین که موسی با بهره جویی از آموزشهای مجاهدین به آموزش آنها برای جوانان پرداخت، همه ضربات کاری بودند که پایه‌های خرافات و ارتجاعی خمینی را به لرزه در می‌آوردند. این آموزشها که بعدها، به شکلی جامع‌تر در کلاسهای تبیین جهان توسط مسعود رجوی در دانشگاه صنعتی شریف دنبال شد روز به روز اقشار وسیع جوانان را به سمت مجاهدین جذب می‌کرد، خمینی را به آن‌چنان هراسی انداخت که برای جلوگیری از آ ن کودتای فرهنگی و بستن دانشگاهها را طراحی کرد.
به این ترتیب کتاب ”فلسفهٴ شعائر“ کتابی است تقریباً منحصربه‌فرد که بسیاری دیدگاههای مجاهدین را می‌توان به‌طور بسیار خلاصه در آن یافت.
موسی در آن سخنرانیها برای یورش به ایدئولوژی ارتجاعی که خمینی تحت عنوان اسلام عرضه می‌کرد و با استفاده از خیل چماقداران و پاسدارانش درصدد تحمیل اجباری آن به اقشار مختلف جامعه بود، به زبانی ساده به تشریح دیدگاههای مجاهدین نسبت به ”جهان “ و ”نقش انسان “ در آن پرداخت و به برخی سوالهای تاریخی بشر از دیدگاه مجاهدین که برآمده از اسلام اصیل و آلوده نشده به زنگارهای ارتجاعی است پاسخ داد. در آن هنگام ارتجاع خمینی مسأله شعائر اسلامی هم‌چون نماز و روزه را وسیله‌یی کرده بود که زیر پوشش آن دیکتاتوری قرون‌وسطایی خود را بسط و گسترش دهد. موسی طی هفت شب با بیان موجز نظرگاههای مجاهدین، فلسفه نماز و روزه و سایر شعائر اسلامی را تشریح کرد و نشان داد که چگونه روح اسلام ناب محمدی و جهان‌بینی توحیدی از آنچه که ارتجاع در حال دیکته کردن آن به جامعه بود بیزار است. موسی در این سخنرانی اصلی‌ترین مرزبندهای اسلام مجاهدین را با تفکرات ارتجاعی خمینی تحت عنوان اسلام برای نسل جوانی که انقلاب 22بهمن را به ثمر رسانده بود و اکنون تشنه آشنایی با دیدگاههای مجاهدین بود ترسیم کرد. اعتقاد به تکامل، اعتقاد به آزادی، اختیار و آگاهی انسان در دیدگاه مجاهدین که موسی با بهره جویی از آموزشهای مجاهدین به آموزش آنها برای جوانان پرداخت، همه ضربات کاری بودند که پایه‌های خرافات و ارتجاعی خمینی را به لرزه در می‌آوردند. این آموزشها که بعدها، به شکلی جامع‌تر در کلاسهای تبیین جهان توسط مسعود رجوی در دانشگاه صنعتی شریف دنبال شد روز به روز اقشار وسیع جوانان را به سمت مجاهدین جذب می‌کرد، خمینی را به آن‌چنان هراسی انداخت که برای جلوگیری از آ ن کودتای فرهنگی و بستن دانشگاهها را طراحی کرد.
به این ترتیب کتاب ”فلسفهٴ شعائر“ کتابی است تقریباً منحصربه‌فرد که بسیاری دیدگاههای مجاهدین را می‌توان به‌طور بسیار خلاصه در آن یافت.
عمده‌ترین مطالبی که سردار شهید خلق موسی خیابانی در این سخنرانیها به تشریح آنها پرداخت:
چرا نماز؟
چرا روزه؟
یکسری خم و راست شدنهای مکرر! گرسنگی کشیدن! تشنگی!
یکسری کارهای بیهوده!
برای چه؟
چرا انسان باید چنین کارهایی بکند؟!
اینها سوالهایی است که هر کسی در دوره‌ای از زندگی‌اش ممکن است با آنها روبه‌رو شود.
موسی به‌طور خلاصه می‌گوید: هر کس که در زندگی، هدفی برای خود انتخاب کند، برای این‌که در جریان تضادهای روزمره و در کشاکش تمایلات مختلف بتواند سمت و سوی حرکت خود را حفظ کرده و به هدفش وفادار باقی بماند، باید آن هدف را پیوسته به خود یادآوری کند.
این یادآوری در قالب یکسری کلمات و حرکات شکل می‌گیرد، که به مجموعه آنها ”شعائر گفته می‌شود.
در حقیقت شعائر یا نشانه‌ها، علایم راهنمایی هستند که:
آن هدف را یادآوری و سمت و سویش را نشان می‌دهند،
و جمع را در جهت آن هدف سازمان داده، متشکل می‌کنند.
در این تعریف، شعائر ملی، قومی، قبیله‌ای، بین‌المللی و حتی ورزشی نیز می‌گنجند.
به این ترتیب سردار خیابانی نه صرفاً برای آموزش مکانیسم نماز و روزه) که فقط آخرین صفحات کتابش را به خود اختصاص داده (بلکه برای روشن کردن فلسفهٴ شعائر و چرایی آن) به‌طور عام و نه فقط در اسلام (به جستجو پرداخته، و با نگاهی به چگونگی آفرینش هستی و انسان، جوابی واقعی و وجود شناسانه) و نه صرفاً اخلاقی = مترادف توصیه معنوی (به تاریخی‌ترین پرسشهای انسان می‌دهد، مسائلی از این قبیل که:
از کجا آمده‌ایم؟
به کجا می‌رویم؟
هدف از این آمد و شد چیست؟ و...
این کتاب در واقع جوابیست به مسألهٴ سرگشتگی انسان.
برای انتقال این مفاهیم، موسی پس از بررسی ضرورت بحث و مقدمات آن، به ”بحث وجود“ و چگونگی آفرینش جهان می‌پردازد) این قسمت کتاب، در واقع یک ”تبیین جهان “ خیلی کوچک است).
سردار خیابانی پس از آن به' بحث انسان “ و مسائلی هم‌چون از خود بیگانگی، آزادی و اختیار. نقش هدف در زندگی انسان و اهمیت آن، مفهوم پرستش و... . می‌پردازد.
به این ترتیب، موسی علاوه بر بحث اصلی خود، دو مبحث از چهار موضوع اصلی ایدئولوژی مجاهدین را نیز مورد اشاره قرار می‌دهد. به همین علت کتابش از غنای ویژه‌یی برخوردار است.
سردار در بخش پایانی سلسله سخنرانیهای خود به این مسأله می‌پردازد که:
چگونه می‌توان مفاهیم عمیق و پیچیده ایدئولوژیک را آن هم در ابعاد کلان اجتماعی، روزانه یا نوبه‌ای یادآوری کرد تا فرد و جامعه بتوانند سمت و سوی انتخاب شده خود را در یک زندگی هدفمند، تضمین و محقق کنند؟
برخی موضوعهای پایانی کتاب سردار خیابانی از این قرارند:
احتیاج به ”جهت ”در زندگی انسان
”هدف ”اساسی‌ترین نیاز در زندگی
”پرستش ”جواب مسأله انسان
انسان در دو ”جهت “
تنها پاسخ واقعی به مسأله انسان، ”خدا ”است
مقصد تاریخ ”= جامعه بی‌طبقه توحیدی“
چگونگی ارائه محتوای ایدئولوژیک در قالب یک شکل یعنی شعائر
بحث شکل و محتوی
شعائر و زبان سمبلیک
سمبل و انگیزش عاطفی
کارکرد اجتماعی شعائر.
