انمّا هو عید لمن قبل‌اللّه صیامه و شکر قیامه و کلّ یوم لایعصی‌اللّه فیه فهو یوم عید (نهج‌البلاغه، کلام430)
«امروز عید کسی است که خدا روزه‌اش را پذیرفته و نمازش را پاداش داده است و هر روز که در آن خدا را نافرمانی نکنند، آن روز عید است».
هر سال در پایان ماه رمضان، مراسم و مناسک ویژه‌یی تحت عنوان «عید فطر» برگزار می‌شود. کلمه «عید» در لغت به‌معنای بازگشت است، اما نه بازگشتی خود‌به‌خودی و ناآگاهانه، بلکه در حقیقت «عید»، در معنا و مفهوم واقعی کلمه، بازگشت و رجعتی است آگاهانه به اصل و مبدأ انسانی. پس اگر در چنین روزی به جشن و شادی می‌نشینیم و آن را بزرگ می‌داریم، به‌این خاطر است که چنین روزی سمبل و مظهر آزادی و یگانگی انسان و تجلّی غلبه بر موانع و دشمنان مسیر حق و تکامل می‌باشد. بنابراین «عید» از رهایی و رستگاری نهایی انسان خبر می‌دهد. روزی را به‌خاطر می‌آورد که تمامی جوامع بشری از تمامی قید و بندهای استثمارگرانه و حاکمیت مناسبات ظالمانه و برده‌ساز رها شده‌اند.
بر این اساس است که آیین پاک اسلام، در پایان یک ماه روزه‌داری، یک روز را «عید» اعلام می‌کند. آن‌هم «عید فطر»، یعنی روز بازگشت انسان به فطرت انسانیش! «فطرهٴ اللّه اللّتی فطر‌النّاس علیها». به‌همین دلیل است که خداوند این عید را در ردیف اعیاد بزرگ یعنی در ردیف عید قربان قرار داده است. عید فطر خبر از آزادی و رهایی انسان از تمامی قید و بندها و جبرهای دست و پاگیر و ضدتکاملی می‌دهد. همان آزادی و رهایی که مضمون و جوهر اصلی تاریخ است.
به‌علت عظمت چنین روزی است که در مراسم ویژه این عید، برگزاری نماز ضرورت می‌یابد. آن هم نمازی متفاوت با نمازهای معمول.
آیینها، مناسک و نماز عید فطر خود به گویاترین وجه بیانگر محتوای این روز بزرگ است:
اللّهمّ اهل‌الکبریاء و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الّرحمه و اهل الّتقوی و المغفره اسئلک به‌حق هذاالیوم الّذی جعلته للمسلمین عیدا
«بار خدایا! ای سزاوار بزرگ‌منشی و عظمت! و ای سزاوار بخشش و جبروت! ای سزاوار گذشت و رحمت! و ای سزاوار پرهیزکاری و آمرزش! به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قراردادی و برای محمد (ص) ذخیره (سرمایه)، شرافت و مایه افزونی است، از تو می‌خواهیم که بر محمد و دودمان او درود فرستی و در هر امر خیر و تکاملی که آنها را وارد کرده‌ای، مرا نیز وارد نمایی و از هر حرکت ضدتکاملی و انحرافی که آنها را بازداشتی، مرا نیز به خروج از آن موفق بداری. درود تو بر او و بر دودمانش باد. خدایا از تو می‌خواهم بهترین آنچه را که، بندگان صالح و شایسته‌ات، از تو خواسته‌اند نصیبم سازی و به تو پناه می‌برم از آنچه که، بندگان خالص و پاکت، از آن به‌تو پناه می‌برند».
در پایان ماه مبارک رمضان، پس از یک ماه تمرین ترک آب و نان، در چارچوب نفی هستی حیوانی و غریزی و گذار به‌یک هستی متعالی، مسأله «مال» و پاکسازی آن از دسترنج دیگران (زکات) نیز مطرح می‌شود. پرداختن زکات فطر قبل از برگزاری نماز عید فطر به‌معنای این است که در جامعه نباید هیچ گرسنه‌یی وجود داشته باشد. یعنی زمانی می‌توان از عید فطر و بازگشت به فطرت انسانی صحبت به میان آورد، که گرسنگی اساساً از جامعه بشری رخت بربسته باشد. به‌این ترتیب عید فطر به‌روزی تبدیل می‌شود که گرسنگی از جامعه بشری رخت بربسته باشد. به‌همین دلیل است که عید فطر به‌طور سمبلیک جامعه مورد نظر اسلام راستین را تداعی می‌کند. جامعه‌یی که در پرتو تلاش و کوشش انسانها از طریق محو استثمار و با الهام از ایدئولوژی اسلام انقلابی تحقق خواهد پذیرفت.
بنا بر نظر اکثر محققان اسلامی، نماز عید فطر در جامعه‌یی می‌تواند برگزار شود که حاکمیت آن درصدد برقراری مناسبات عادلانه اجتماعی باشد.
«امروز عید کسی است که خدا روزه‌اش را پذیرفته و نمازش را پاداش داده است و هر روز که در آن خدا را نافرمانی نکنند، آن روز عید است».
هر سال در پایان ماه رمضان، مراسم و مناسک ویژه‌یی تحت عنوان «عید فطر» برگزار می‌شود. کلمه «عید» در لغت به‌معنای بازگشت است، اما نه بازگشتی خود‌به‌خودی و ناآگاهانه، بلکه در حقیقت «عید»، در معنا و مفهوم واقعی کلمه، بازگشت و رجعتی است آگاهانه به اصل و مبدأ انسانی. پس اگر در چنین روزی به جشن و شادی می‌نشینیم و آن را بزرگ می‌داریم، به‌این خاطر است که چنین روزی سمبل و مظهر آزادی و یگانگی انسان و تجلّی غلبه بر موانع و دشمنان مسیر حق و تکامل می‌باشد. بنابراین «عید» از رهایی و رستگاری نهایی انسان خبر می‌دهد. روزی را به‌خاطر می‌آورد که تمامی جوامع بشری از تمامی قید و بندهای استثمارگرانه و حاکمیت مناسبات ظالمانه و برده‌ساز رها شده‌اند.
بر این اساس است که آیین پاک اسلام، در پایان یک ماه روزه‌داری، یک روز را «عید» اعلام می‌کند. آن‌هم «عید فطر»، یعنی روز بازگشت انسان به فطرت انسانیش! «فطرهٴ اللّه اللّتی فطر‌النّاس علیها». به‌همین دلیل است که خداوند این عید را در ردیف اعیاد بزرگ یعنی در ردیف عید قربان قرار داده است. عید فطر خبر از آزادی و رهایی انسان از تمامی قید و بندها و جبرهای دست و پاگیر و ضدتکاملی می‌دهد. همان آزادی و رهایی که مضمون و جوهر اصلی تاریخ است.
به‌علت عظمت چنین روزی است که در مراسم ویژه این عید، برگزاری نماز ضرورت می‌یابد. آن هم نمازی متفاوت با نمازهای معمول.
آیینها، مناسک و نماز عید فطر خود به گویاترین وجه بیانگر محتوای این روز بزرگ است:
اللّهمّ اهل‌الکبریاء و العظمه و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الّرحمه و اهل الّتقوی و المغفره اسئلک به‌حق هذاالیوم الّذی جعلته للمسلمین عیدا
«بار خدایا! ای سزاوار بزرگ‌منشی و عظمت! و ای سزاوار بخشش و جبروت! ای سزاوار گذشت و رحمت! و ای سزاوار پرهیزکاری و آمرزش! به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قراردادی و برای محمد (ص) ذخیره (سرمایه)، شرافت و مایه افزونی است، از تو می‌خواهیم که بر محمد و دودمان او درود فرستی و در هر امر خیر و تکاملی که آنها را وارد کرده‌ای، مرا نیز وارد نمایی و از هر حرکت ضدتکاملی و انحرافی که آنها را بازداشتی، مرا نیز به خروج از آن موفق بداری. درود تو بر او و بر دودمانش باد. خدایا از تو می‌خواهم بهترین آنچه را که، بندگان صالح و شایسته‌ات، از تو خواسته‌اند نصیبم سازی و به تو پناه می‌برم از آنچه که، بندگان خالص و پاکت، از آن به‌تو پناه می‌برند».
در پایان ماه مبارک رمضان، پس از یک ماه تمرین ترک آب و نان، در چارچوب نفی هستی حیوانی و غریزی و گذار به‌یک هستی متعالی، مسأله «مال» و پاکسازی آن از دسترنج دیگران (زکات) نیز مطرح می‌شود. پرداختن زکات فطر قبل از برگزاری نماز عید فطر به‌معنای این است که در جامعه نباید هیچ گرسنه‌یی وجود داشته باشد. یعنی زمانی می‌توان از عید فطر و بازگشت به فطرت انسانی صحبت به میان آورد، که گرسنگی اساساً از جامعه بشری رخت بربسته باشد. به‌این ترتیب عید فطر به‌روزی تبدیل می‌شود که گرسنگی از جامعه بشری رخت بربسته باشد. به‌همین دلیل است که عید فطر به‌طور سمبلیک جامعه مورد نظر اسلام راستین را تداعی می‌کند. جامعه‌یی که در پرتو تلاش و کوشش انسانها از طریق محو استثمار و با الهام از ایدئولوژی اسلام انقلابی تحقق خواهد پذیرفت.
بنا بر نظر اکثر محققان اسلامی، نماز عید فطر در جامعه‌یی می‌تواند برگزار شود که حاکمیت آن درصدد برقراری مناسبات عادلانه اجتماعی باشد.
