زکات

یکی از احکامی که به‌روشنی سمتگیری ضداستثماری اسلام را به نمایش می‌گذارد «زکات» است.

زکات یعنی پاکسازی مال از حقوق و حاصل کار دیگران، که در مناسبات اقتصادی مبتنی بر استثمار، وارد سرمایه افراد می‌شود. از اینرو، هدف و سمتگیری این پاکسازی به‌جانب تزکیه ضداستثماری است. اما برای این سمتگیری می‌باید گام به گام و در هر مرحله معین از رشد قوای مولد و تکامل اجتماعی، به تزکیة مال از حاصل کار دیگران همت گماشت. این یعنی زکات.

در صدر اسلام، زکات بر روی برخی کالاهای آن زمان که در مدینه وجود داشت وضع شده بود. حضرت علی (ع) هم در زمان خود برای اسب‌هایی که به چراگاه می‌رفتند، سالیانه دو دینار وضع کرده بود. در حالی که قبل از آن چنین چیزی وجود نداشت. از آنجا که در مدینه برنج کشت نمی‌شد، زکاتی هم به آن تعلق نمی‌گرفت. بعدها از امام صادق (ع) پرسیدند که آیا برنج زکات دارد؟ پاسخ داد آری، به برنج هم که در نواحی عراق کشت می‌شود، زکات تعلق می‌گیرد. امام توضیح داد که در صدر اسلام در مدینه، برنجی در کار نبوده که موضوع زکات باشد.

از اینجا روشن می‌شود که در اسلام راستین، جامعه موعود تحت راهبری وارث زمین و صاحب زمان، که در اوج تکامل اجتماعی، علمی و فنی محقق خواهد شد، پایان بیگانگی و تعارض طبقاتی و اجتماعی است؛ یعنی استقرار توحید و آغاز تاریخ حقیقی انسان.