هرساله صدها نویسنده و ادیب از سراسر جهان به‌خاطر کار نویسندگی به زندان می‌افتند، سرکوب می‌شوند، محاکمه می‌شوند، مورد حمله قرار می‌گیرند، تهدید به مرگ می‌شوند، تبعید شده یا حتی به قتل می‌رسند. انجمن بین‌المللی «قلم» قرار است از این نویسندگان و خانوادهٴ آنها حمایت و حفاظت کند و تلاش نماید تغییرات لازم را برای آزادی قلم و افشای حقیقت در سراسر جهان به‌وجود آورد.
در حالیکه جهان به سوی یک جنگ خانمانسوز در سال 1939 پیش می‌رفت، کشورهای عضو انجمن «قلم» به آرژانتین، استرالیا، بولیوی، برزیل، کانادا، شیلی، کلمبیا، مصر، هند، عراق، ژاپن، مکزیک، زلاندنو، فلسطین، اوروگوئه، آمریکا و برخی کشورهای دیگر گسترش یافت. تمامی کشورهای اسکاندیناوی، کشورهای اروپای شرقی، باسک و کاتالان نیز به لیست اعضای ”انجمن قلم“ اضافه شدند.
انجمن «قلم» یکی از اولین سازمانهای غیردولتی بود و تقریباً اولین نهاد بین‌المللی است که از حقوق‌بشر در جهان حمایت کرده است. این انجمن همچنین اولین ارگان حامی‌نویسندگان محسوب می‌شود و اولین نهادی است که در راستای آزادی بیان و ادبیات قدم گذاشته است. تاریخچه انجمن «قلم» از جنگ جهانی اول آغاز می‌شود، در جنگ جهانی دوم ادامه می‌یابد، سپس از خلال جریانهای جنگ سرد و سقوط شوروی می‌گذرد و سرانجام به عصر اخیر راه می‌برد.
اما این طرز تفکر در سال 1933 با ظهور سوسیالیسم در آلمان به چالش کشیده شد. نمایندگانی که در این سال در کنگره «قلم» در ”دوبروونیک“ Dubrovnik شرکت کردند، دریافتند که نمی‌شود فضای سرکوب و اختناق در جهان را نادیده گرفت. نمی‌شود وارد مسائل سیاسی نشد و نسبت به سیاستهای دیکتاتورهای حاکم بی‌تفاوت بود. به‌ویژه نسبت به فاشیسم هیتلری که در حال ظهور بود.
در سال 1932 در کنگرهٴ بوداپست، انجمن قلم به دولتها پیامی در مورد نگرانی‌اش نسبت به زندانیان سیاسی و عقیدتی ارسال کرد. جان گالزوورثی رئیس این انجمن یک بیانیه پنج محوری را، که قدم دیگری در تکامل منشور «قلم» محسوب می‌شد صادر کرد. این بیانیه در حال حاضر هم از اعتبار برخوردار است. در این سالها تعداد زندانیان سیاسی در کادر کار انجمن «قلم» به میزان غیرقابل تصوری افزایش یافت. پس از مرگ جان گالزوورثی در سال 1933، رومان نویس انگلیسی به نام «ولز» Wells ریاست انجمن «قلم» را برعهده گرفت. وی یک کارزار گسترده را علیه سوزاندن کتاب توسط آلمان نازی پیش برد. انجمن «قلم» در آلمان نه تنها اعتراضی به این کار نکرد، بلکه مانع سخنرانی «تولر» Toller نویسنده یهودی در کنگره «دوبروونیک» شد. این انجمن به فاشیسم مشروعیت می‌داد.
انجمن «قلم» در پایان جنگ جهانی دوم تغییر شکل داد. مفهوم اصلی برای ایجاد انجمن «قلم» به‌عنوان یک کلوپ از نویسندگان به‌رغم نژاد، مذهب یا عقاید از هم پاشید. گروه‌های جدیدی از نویسندگان در تبعید در لندن و نیویورک در خلال جنگ تشکیل شدند.
در سال 1949 و در پی تصویب قطعنامه‌یی که توسط مرکز آمریکایی «قلم» پیشنویس شده بود، انجمن قلم توانست موقعیت «مشورتی» را در ملل‌متحد به‌عنوان نمایندهٴ نویسندگان در جهان کسب کند.
در دهه 1950 اعضای انجمن «قلم» به بحث در مورد تشکیل یک کمیته برای بررسی موارد نقض آزادیهای نویسندگان و زندانی شدن و سرکوب آنها به‌خاطر کار و عقیده‌شان پرداختند. به همین خاطر کمیته‌یی به نام ”کمیتهٴ نویسندگان زندانی“ در آوریل 1960 شکل گرفت. به‌دلیل تأثیر قطب‌بندی جنگ سرد روی جهان، نفوذ انجمن «قلم» در سراسر جهان گسترده شد…
موضع‌گیریها و اظهارات این انجمن در مورد آزادی بیان، ترجمه، مشکلاتی که زنان نویسنده با آن روبه‌رو بودند و به‌طور ساده مسأله گردآوری نویسندگان از هر فرهنگ و زبانی، ارزش و جایگاه خاصی پیدا کرد. کارزار این انجمن علیه سانسور، سرکوب، حبس و زندانی کردن و قتل نویسندگان نیز هر روز پیچیده‌تر شد.
در خلال دهه 1980 و 1990 فعالیتهای انجمن «قلم» در دفاع از نویسندگان سرکوب شده یا زندانی شهرت جهانی یافت. در سال 1989 سلمان رشدی کتاب «آیات شیطانی» را منتشر کرد. خمینی با یک فتوای مخوف فرمان قتل او به اتهام توهین به اسلام را صادر کرد. سلمان رشدی مجبور شد زندگی مخفیانه پیش بگیرد. در آن زمان مقابله با این فتوا به یکی از موضوعهای اصلی فعالیت انجمن قلم تبدیل شد. این انجمن خواهان لغو این فتوا شد اما خمینی و جانشینانش نه تنها این فتوا را لغو نکرده بلکه مستمراً بر مبلغ جایزه قتل افزودند.
فستیوال ”دنیا را آزاد کنید“ از سال 2008 آغاز شد و امروزه یک مراسم و جشن جهانی از ادبیات معاصر است. این جشن علاوه بر مرکز آن در لندن، در اتریش، گالیسیا، جامائیکا، مکزیک، ترکیه و امارات متحده عربی نیز برگزار می‌شود.
شکل‌گیری انجمن بین‌المللی قلم
انجمن بین‌المللی قلم کار خود را در سال 1921 در لندن آغاز کرد. طی چهار سال 25 مرکز «قلم» در اروپا تأسیس شد. تا سال 1931 نیز تعداد دیگری از مراکز «قلم» در آمریکای جنوبی و چین تأسیس شدند.در حالیکه جهان به سوی یک جنگ خانمانسوز در سال 1939 پیش می‌رفت، کشورهای عضو انجمن «قلم» به آرژانتین، استرالیا، بولیوی، برزیل، کانادا، شیلی، کلمبیا، مصر، هند، عراق، ژاپن، مکزیک، زلاندنو، فلسطین، اوروگوئه، آمریکا و برخی کشورهای دیگر گسترش یافت. تمامی کشورهای اسکاندیناوی، کشورهای اروپای شرقی، باسک و کاتالان نیز به لیست اعضای ”انجمن قلم“ اضافه شدند.
انجمن «قلم» یکی از اولین سازمانهای غیردولتی بود و تقریباً اولین نهاد بین‌المللی است که از حقوق‌بشر در جهان حمایت کرده است. این انجمن همچنین اولین ارگان حامی‌نویسندگان محسوب می‌شود و اولین نهادی است که در راستای آزادی بیان و ادبیات قدم گذاشته است. تاریخچه انجمن «قلم» از جنگ جهانی اول آغاز می‌شود، در جنگ جهانی دوم ادامه می‌یابد، سپس از خلال جریانهای جنگ سرد و سقوط شوروی می‌گذرد و سرانجام به عصر اخیر راه می‌برد.
نام «قلم» PEN از کجا آمده است؟
این نام مخفف سه کلمه «شعرا، مقاله‌نویسها و رومان نویسها» (Poets شعرا، Essayists مقاله‌نویسها و Novelists رومان نویسها) است. اما بعدها این نام گسترش یافت و ”نمایشنامه نویسان“ Playwrights و ”سردبیرها“ Editors را نیز شامل شد. پس از جنگ جهانی دوم، انجمن قلم به نام «انجمن بین‌المللی قلم» معروف شد و مراکز آن نیز در سراسر جهان گسترش یافت.بنیانگذار انجمن بین‌المللی قلم
کاترین ایمی داوسون اسکات Catharine Amy Dawson-Scott شاعر، نمایشنامه نویس و فعال صلح، «انجمن قلم» را پس از جنگ جهانی اول برای متحد کردن نویسندگان بنیانگذاری کرد. در ابتدا این انجمن فقط یک کلوپ ساده و کارش ایجاد فضایی برای نویسندگان بود تا بتوانند در آنجا تبادل نظر و عقیده کنند. این محل برای این‌که سایر نویسندگان و شعرا هم که از شهرهای دیگر می‌آمدند، بتوانند با دوستان و همکارانشان ملاقات کنند، ایجاد شده بود. اولین رئیس این انجمن، ”جان گالزوورثی“ John Galsworthy بود که بحث بین‌المللی کردن آن را به میان کشید.دیدگاههای انجمن بین‌المللی قلم
انجمن «قلم» اولین کنگره خود را در سال 1923 با 11 مرکز که در آن شرکت کردند، برگزار کرد. در خلال دهه 1920 این انجمن توانست نویسندگان را به‌رغم فرهنگ، زبان و اعتقادات سیاسی‌شان دور هم جمع کند، خصوصاً که جهان در بحبوحهٴ یک بحران سیاسی گسترده، یعنی جنگ جهانی اول قرار گرفته بود. در حقیقت یکی از ایده‌های اولیه آن این بود که انجمن قلم هیچ سیاستی را تحت هیچ شرایطی دنبال نمی‌کند. انجمن قلم خود را وقف آزادی بیان، صلح و دوستی، و نه کشمکشهای سیاسی کرده بود.اما این طرز تفکر در سال 1933 با ظهور سوسیالیسم در آلمان به چالش کشیده شد. نمایندگانی که در این سال در کنگره «قلم» در ”دوبروونیک“ Dubrovnik شرکت کردند، دریافتند که نمی‌شود فضای سرکوب و اختناق در جهان را نادیده گرفت. نمی‌شود وارد مسائل سیاسی نشد و نسبت به سیاستهای دیکتاتورهای حاکم بی‌تفاوت بود. به‌ویژه نسبت به فاشیسم هیتلری که در حال ظهور بود.
انجمن قلم علیه فاشیسم هیتلری
در دوران فاشیسم هیتلری، انجمن بین‌المللی قلم نمی‌توانست ساکت بماند و شاهد این همه جنایت باشد. این انجمن در آن دوران بر سر دوراهی بود. انجمن قلم شاخه آلمان در مقابل فاشیسم نه تنها اعتراضی نکرد بلکه مانع اعتراض سایر نویسندگان می‌شد. این لکه‌یی ننگین بود.در سال 1932 در کنگرهٴ بوداپست، انجمن قلم به دولتها پیامی در مورد نگرانی‌اش نسبت به زندانیان سیاسی و عقیدتی ارسال کرد. جان گالزوورثی رئیس این انجمن یک بیانیه پنج محوری را، که قدم دیگری در تکامل منشور «قلم» محسوب می‌شد صادر کرد. این بیانیه در حال حاضر هم از اعتبار برخوردار است. در این سالها تعداد زندانیان سیاسی در کادر کار انجمن «قلم» به میزان غیرقابل تصوری افزایش یافت. پس از مرگ جان گالزوورثی در سال 1933، رومان نویس انگلیسی به نام «ولز» Wells ریاست انجمن «قلم» را برعهده گرفت. وی یک کارزار گسترده را علیه سوزاندن کتاب توسط آلمان نازی پیش برد. انجمن «قلم» در آلمان نه تنها اعتراضی به این کار نکرد، بلکه مانع سخنرانی «تولر» Toller نویسنده یهودی در کنگره «دوبروونیک» شد. این انجمن به فاشیسم مشروعیت می‌داد.
انجمن قلم بعد از جنگ دوم جهانی
بعد از جنگ جهانی دوم که میلیونها کشته و ویرانیهای عظیم برجا گذاشت، انجمن قلم دچار دگرگونیهای جدی شد:انجمن «قلم» در پایان جنگ جهانی دوم تغییر شکل داد. مفهوم اصلی برای ایجاد انجمن «قلم» به‌عنوان یک کلوپ از نویسندگان به‌رغم نژاد، مذهب یا عقاید از هم پاشید. گروه‌های جدیدی از نویسندگان در تبعید در لندن و نیویورک در خلال جنگ تشکیل شدند.
در سال 1949 و در پی تصویب قطعنامه‌یی که توسط مرکز آمریکایی «قلم» پیشنویس شده بود، انجمن قلم توانست موقعیت «مشورتی» را در ملل‌متحد به‌عنوان نمایندهٴ نویسندگان در جهان کسب کند.
در دهه 1950 اعضای انجمن «قلم» به بحث در مورد تشکیل یک کمیته برای بررسی موارد نقض آزادیهای نویسندگان و زندانی شدن و سرکوب آنها به‌خاطر کار و عقیده‌شان پرداختند. به همین خاطر کمیته‌یی به نام ”کمیتهٴ نویسندگان زندانی“ در آوریل 1960 شکل گرفت. به‌دلیل تأثیر قطب‌بندی جنگ سرد روی جهان، نفوذ انجمن «قلم» در سراسر جهان گسترده شد…
موضع‌گیریها و اظهارات این انجمن در مورد آزادی بیان، ترجمه، مشکلاتی که زنان نویسنده با آن روبه‌رو بودند و به‌طور ساده مسأله گردآوری نویسندگان از هر فرهنگ و زبانی، ارزش و جایگاه خاصی پیدا کرد. کارزار این انجمن علیه سانسور، سرکوب، حبس و زندانی کردن و قتل نویسندگان نیز هر روز پیچیده‌تر شد.
در خلال دهه 1980 و 1990 فعالیتهای انجمن «قلم» در دفاع از نویسندگان سرکوب شده یا زندانی شهرت جهانی یافت. در سال 1989 سلمان رشدی کتاب «آیات شیطانی» را منتشر کرد. خمینی با یک فتوای مخوف فرمان قتل او به اتهام توهین به اسلام را صادر کرد. سلمان رشدی مجبور شد زندگی مخفیانه پیش بگیرد. در آن زمان مقابله با این فتوا به یکی از موضوعهای اصلی فعالیت انجمن قلم تبدیل شد. این انجمن خواهان لغو این فتوا شد اما خمینی و جانشینانش نه تنها این فتوا را لغو نکرده بلکه مستمراً بر مبلغ جایزه قتل افزودند.
پروژه‌های انجمن قلم
انجمن بین‌المللی قلم اکنون در بیش از 100 کشور جهان فعالیت دارد و قرار است حافظ آزادی بیان و عقیده، صلح و دوستی باشد. این انجمن در همین رابطه پروژه‌هایی را هم به مرحله اجرا در آورده است: «انجمن بین‌المللی قلم» معتقد است هیچ‌کس نمی‌تواند بدون جمع و دیگران یک، وجود پرمعنی داشته باشد. در سال 2009 حدود 20هزار کودک در پروژه آموزشی این انجمن که در آفریقا به اجرا گذاشته شد، شرکت کردند. این پروژه 50 مربی و معلم را در شبکه خود به‌کار گرفت. همچنین برای حدود 10هزار خانواده کتاب و نوشت افزار مجانی تهیه کرد.فستیوال ”دنیا را آزاد کنید“ از سال 2008 آغاز شد و امروزه یک مراسم و جشن جهانی از ادبیات معاصر است. این جشن علاوه بر مرکز آن در لندن، در اتریش، گالیسیا، جامائیکا، مکزیک، ترکیه و امارات متحده عربی نیز برگزار می‌شود.
