تنظیم شده: 25آذر 1392
شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد یکی از نهادهای ”سازمان ملل“ و از ارکان فرعی ”مجمع عمومی“ محسوب می‌شود. مقر اصلی این شورا در ژنو است.
شورای حقوق‌بشر به‌عنوان مجمع اصلی گفتگو و همکاری برای ارتقای حقوق‌بشر در جهان است. تمرکز این شورا بر کمک به کشورهای عضو ملل‌متحد برای رفع نیازهای حقوق‌بشری است. شورا همچنین به‌منظور توسعه حقوق بین‌الملل، توصیه‌هایی به مجمع عمومی ارائه می‌دهد. شورای حقوق‌بشر می‌تواند به کشورهایی که وضعیت حقوق‌بشر در آنها زیر سؤال است، نمایندگانی برای بازدید اعزام کند.
سازمانهای غیردولتی، سازمانهای بین‌المللی و نهادهای ملی حقوق‌بشری هم به‌عنوان ناظر می‌توانند در جلسات شورای حقوق‌بشر شرکت کنند.
۱۳ کرسی برای گروه آفریقا
۱۳ کرسی برای گروه آسیا
۶ کرسی برای گروه اروپای شرقی
۸ کرسی برای گروه آمریکای لاتین و کارائیب
و ۷ کرسی برای گروه اروپای غربی و سایر کشورها.
جلسات شورای حقوق‌بشر
• شورای حقوق‌بشر هرساله ۳ جلسه (شامل جلسه اصلی) طی ۱۰ هفته برگزار می‌کند. علاوه بر این، شورا می‌تواند جلسات ویژه برای رسیدگی به بحرانهای اضطراری حقوق‌بشری برگزار کند. این جلسات ویژه بر اساس درخواست اعضای شورا و با حمایت یک سوم اعضاء برگزار می‌شود.
به‌طور مثال امسال شورای حقوق‌بشر جلسه ویژه در مورد سوریه برگزار کرد و نقض فاحش حقوق‌بشر در این کشور را مورد بررسی قرار داد. در این جلسه، ناوی پیلای کمیسر عالی حقوق‌بشر ملل‌متحد تصریح کرد که اقدامهای بشار اسد مصداق جنایت علیه بشریت است. وی خواستار اقدام شورای امنیت برای ممانعت از کشتار در سوریه شد.
مجمع عمومی می‌تواند حقوق و امتیازات اعضای شورا را در صورتی‌که حقوق‌بشر را به‌طور منظم و فاحش نقض کنند، لغو کند. این اصل در مورد کمیسیون حقوق‌بشر وجود نداشت. با ارتقای شورا به نهادی که اعضای آن به‌وسیله مجمع عمومی انتخاب می‌شوند، شفافیت این شورا بیشتر شده و بهتر می‌تواند جهان شمولی حقوق‌بشر را منعکس کند.
• شورای حقوق‌بشر کلیه اختیارات و مسئولیتهای کمیسیون حقوق‌بشر را دارد از جمله تعیین گزارشگران مستقل
جلوگیری از نقض حقوق‌بشر جزو اختیارات شورای حقوق‌بشر است. اما کمیسیون حقوق‌بشر چنین اختیاری نداشت
یکی از انتقادات به کمیسیون حقوق‌بشر این بود که در مواردی به‌طور گزینشی با کشورها و وضعیت حقوق‌بشر آنها برخورد می‌کرد و موجب می‌شد این کشورها از بررسی دقیق حقوق‌بشر فرار کنند. قرار است شورای حقوق‌بشر به‌طور منظم سابقه حقوق‌بشر تمامی کشورها را بدون استثنا بررسی کند. یعنی با رعایت بی‌طرفی، گزینشی عمل نکردن و احترام به اصول جهان‌شمول حقوق‌بشر
همان موقع خانم مریم رجوی رئیس‌جمهور برگزیده مقاومت ایران برای دوران انتقال حاکمیت به مردم ایران اعلام کرد: شکست درخواست رژیم آخوندی برای عضویت در شورای حقوق‌بشر یک رأی قاطع بین‌المللی بر عدم مشروعیت این رژیم است. این رأی همچنین مهر تأییدی بر قطعنامه‌های مصوب مجمع عمومی و دیگر ارگانهای ملل‌متحد در محکومیت جنایات ضدبشری رژیم آخوندی است، از جمله قتل‌عام 30هزار زندانی سیاسی در سال 67، اعمال شکنجه‌ها و مجازاتهای بی‌رحمانه مانند از حدقه درآوردن چشم، دست و پا بریدن، سنگسار و شلاق در ملاء عام، سرکوب وحشیانه زنان و نقض حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی.
شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد (HRC)
چگونگی تشکیل شورای حقوق‌بشر
در ۱۵ مارس سال ۲۰۰۶ همزمان با انحلال ”کمیسیون حقوق‌بشر“ ، مجمع عمومی ملل‌متحد قطعنامه مهمی را تصویب کرد و رأی به تشکیل شورای حقوق‌بشر داد. این شورا جایگزین کمیسیون حقوق‌بشر شد.شورای حقوق‌بشر سازمان ملل‌متحد یکی از نهادهای ”سازمان ملل“ و از ارکان فرعی ”مجمع عمومی“ محسوب می‌شود. مقر اصلی این شورا در ژنو است.
وظیفه شورای حقوق‌بشر
وظیفه شورای حقوق‌بشر نظارت بر اجرای منشور حقوق‌بشر ملل‌متحد و نشان‌دادن موارد نقض حقوق‌بشر در کشورهای عضو می‌باشد.شورای حقوق‌بشر به‌عنوان مجمع اصلی گفتگو و همکاری برای ارتقای حقوق‌بشر در جهان است. تمرکز این شورا بر کمک به کشورهای عضو ملل‌متحد برای رفع نیازهای حقوق‌بشری است. شورا همچنین به‌منظور توسعه حقوق بین‌الملل، توصیه‌هایی به مجمع عمومی ارائه می‌دهد. شورای حقوق‌بشر می‌تواند به کشورهایی که وضعیت حقوق‌بشر در آنها زیر سؤال است، نمایندگانی برای بازدید اعزام کند.
ترکیب اعضای شورای حقوق‌بشر و نحوه انتخاب آنها
شورای حقوق‌بشر ۴۷ عضو دارد که به‌وسیله تمامی اعضای مجمع عمومی انتخاب می‌شوند. عضویت در شورای حقوق‌بشر برای تمامی اعضای سازمان ملل آزاد است. مجمع عمومی اعضای شورا را از طریق آراء مستقیم و مخفی هر یک از کشورها و با اکثریت ۹۶ رأی انتخاب می‌کند. برای هر یک از کاندیداها رأی‌گیری مجزا است و هر کشوری که حمایت ۹۶ کشور را یعنی اکثریت کشورهای عضو ملل‌متحد و نه فقط کشورهای حاضر در زمان رأی‌گیری را به‌دست نیاورد، نمی‌تواند به‌عنوان عضو شورا انتخاب شود. شرط عضویت، محدود به دو دوره متوالی برای ۳ سال است.سازمانهای غیردولتی، سازمانهای بین‌المللی و نهادهای ملی حقوق‌بشری هم به‌عنوان ناظر می‌توانند در جلسات شورای حقوق‌بشر شرکت کنند.
نحوه توزیع کرسیهای شورای حقوق‌بشر
• توزیع کرسیها در شورای حقوق‌بشر بر اساس موقعیت جغرافیایی است:۱۳ کرسی برای گروه آفریقا
۱۳ کرسی برای گروه آسیا
۶ کرسی برای گروه اروپای شرقی
۸ کرسی برای گروه آمریکای لاتین و کارائیب
و ۷ کرسی برای گروه اروپای غربی و سایر کشورها.
جلسات شورای حقوق‌بشر
• شورای حقوق‌بشر هرساله ۳ جلسه (شامل جلسه اصلی) طی ۱۰ هفته برگزار می‌کند. علاوه بر این، شورا می‌تواند جلسات ویژه برای رسیدگی به بحرانهای اضطراری حقوق‌بشری برگزار کند. این جلسات ویژه بر اساس درخواست اعضای شورا و با حمایت یک سوم اعضاء برگزار می‌شود.
به‌طور مثال امسال شورای حقوق‌بشر جلسه ویژه در مورد سوریه برگزار کرد و نقض فاحش حقوق‌بشر در این کشور را مورد بررسی قرار داد. در این جلسه، ناوی پیلای کمیسر عالی حقوق‌بشر ملل‌متحد تصریح کرد که اقدامهای بشار اسد مصداق جنایت علیه بشریت است. وی خواستار اقدام شورای امنیت برای ممانعت از کشتار در سوریه شد.
وظایف اعضا در قبال شورای حقوق‌بشر
اعضای شورای حقوق‌بشر باید نسبت به ارتقاء و حمایت حقوق‌بشر متعهد باشند.مجمع عمومی می‌تواند حقوق و امتیازات اعضای شورا را در صورتی‌که حقوق‌بشر را به‌طور منظم و فاحش نقض کنند، لغو کند. این اصل در مورد کمیسیون حقوق‌بشر وجود نداشت. با ارتقای شورا به نهادی که اعضای آن به‌وسیله مجمع عمومی انتخاب می‌شوند، شفافیت این شورا بیشتر شده و بهتر می‌تواند جهان شمولی حقوق‌بشر را منعکس کند.
تفاوتها و تشابه‌های شورای حقوق‌بشر با کمیسیون حقوق‌بشر
• شورای حقوق‌بشر کلیه اختیارات و مسئولیتهای کمیسیون حقوق‌بشر را دارد از جمله تعیین گزارشگران مستقل
جلوگیری از نقض حقوق‌بشر جزو اختیارات شورای حقوق‌بشر است. اما کمیسیون حقوق‌بشر چنین اختیاری نداشت
یکی از انتقادات به کمیسیون حقوق‌بشر این بود که در مواردی به‌طور گزینشی با کشورها و وضعیت حقوق‌بشر آنها برخورد می‌کرد و موجب می‌شد این کشورها از بررسی دقیق حقوق‌بشر فرار کنند. قرار است شورای حقوق‌بشر به‌طور منظم سابقه حقوق‌بشر تمامی کشورها را بدون استثنا بررسی کند. یعنی با رعایت بی‌طرفی، گزینشی عمل نکردن و احترام به اصول جهان‌شمول حقوق‌بشر
برخورد رژیم ولایت‌فقیه با شورای حقوق‌بشر
رژیم ایران ابتدا به‌شدت تلاش کرد به عضویت شورای حقوق‌بشر در آید. به همین منظور خود را برای عضویت کاندیدا کرد. اما تقاضای آن با رأی منفی سه چهارم کشورهای عضو ملل‌متحد رد شد.همان موقع خانم مریم رجوی رئیس‌جمهور برگزیده مقاومت ایران برای دوران انتقال حاکمیت به مردم ایران اعلام کرد: شکست درخواست رژیم آخوندی برای عضویت در شورای حقوق‌بشر یک رأی قاطع بین‌المللی بر عدم مشروعیت این رژیم است. این رأی همچنین مهر تأییدی بر قطعنامه‌های مصوب مجمع عمومی و دیگر ارگانهای ملل‌متحد در محکومیت جنایات ضدبشری رژیم آخوندی است، از جمله قتل‌عام 30هزار زندانی سیاسی در سال 67، اعمال شکنجه‌ها و مجازاتهای بی‌رحمانه مانند از حدقه درآوردن چشم، دست و پا بریدن، سنگسار و شلاق در ملاء عام، سرکوب وحشیانه زنان و نقض حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی.
