بنا به گزارش رویترز، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه ۶اردیبهشت قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که بر اساس آن استفاده از هر گونه حق وتو توسط هر یک از اعضای دائم شورای امنیت، مستلزم بررسی آن در مجمع عمومی است.
این قطعنامه که بیش از دو سال از مطرح شدنش در سازمان ملل می‌گذرد، بالاخره در مجمع عمومی تصویب شد. نماینده لیختن اشتاین که این پروژه را رهبری می‌کرد در سخنان خود در اجلاس مجمع عمومی گفت: این قطعنامه دستور جدیدی را برای مجمع عمومی تعیین کرد که بر اساس آن هر بار که در شورای امنیت حق وتو داده شود، این منبع به‌طور خودکار باید ظرف ده روزکاری برای بررسی آن تشکیل شود. از طرف دیگر پنج عضو دائم شورای امنیت، آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا موظف هستند علت وتو را توضیح دهند (خبرگزاری رویترز ۷اردیبهشت).
هدف از این قطعنامه تحت فشار قرار دادن قدرت‌های دارای حق وتو در استفاده آنها از امتیازشان برای جلوگیری از هرگونه تصمیم الزام‌آور قانونی توسط قدرتمندترین نهاد سازمان ملل است. آمریکا، روسیه، چین، انگلستان و فرانسه حق وتو دارند.
روسیه و آمریکا به ویژه از سال ۱۹۴۶ در مجموع بیش از ۲۰۰ بار از حق وتوی خود استفاده کرده‌اند. چین نیز در سال‌های اخیر هرچه بیشتر از آن استفاده کرده است.
انگلستان و فرانسه آخرین بار در سال ۱۹۸۹ از حق وتوی خود استفاده کردند. آلمان، برزیل، هند و ژاپن توازن قوای کنونی جهانی را در شورای امنیت منعکس نمی‌کنند و سال‌هاست که در تلاش برای اصلاح آن هستند.
اصلاح قوانین حاکم بر شورای امنیت
در پی جنگ اوکراین، فشار برای اصلاح قوانین حاکم بر شورای امنیت سازمان ملل افزایش یافته و صداها برای تحریم یا حتی حذف روسیه از شورای امنیت بلندتر شده است. اما طبق منشور سازمان ملل، روسیه می‌تواند محدود کردن حقوق خود را وتو کند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاکنون با برگزاری دو نشست اضطراری روسیه را به خاطر حمله به اوکراین محکوم کرده است. هر دو رای‌گیری بعد از آن انجام شد که روسیه یک بار با حق وتوی خود جلوی برخورد شورای امنیت را گرفت و بار دوم تهدید کرد که از حق وتوی خود استفاده خواهد کرد.
تصمیم اصلاحی مجمع عمومی با حمایت آمریکا روبرو شد و روسیه نیز با آن مخالفت جدی نکرد. از نظر کارشناسان این قطعنامه ممکن است برای کشورهای دارای حق وتو ناخوشایند باشد، اما قدرت آنها محدود نخواهد شد.
لیندا توماس گرینفیلد سفیر آمریکا در سازمان ملل در مورد قطعنامه مجمع عمومی ملل متحد در مورد حق وتوی شورای امنیت سازمان ملل روز ۲۳فروردین۱۴۰۱ در بیانیه‌ای که در سایت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل منتشر شده است نوشت:
ایالات متحده حامی مشترک قطعنامه مجمع عمومی ملل متحد در مورد وتوی شورای امنیت ملل متحد می باشد. قطعنامه توسط یک گروه اصلی از کشورهای عضو به رهبری لیختن اشتاین پیش برده می شود. در این اقدام مبتکرانه پس از استفاده از حق وتو در شورای امنیت، به طور خودکار جلسه مجمع عمومی تشکیل می شود. منشور ملل متحد آن طور که در سال ۱۹۴۵مذاکره شد، به پنج عضو دائم شورای امنیت این امکان را می‌دهد که از تصویب قطعنامه از طریق حق وتو جلوگیری کنند - مکانیزمی که مدتها موضوع بحث میان نهادهای سازمان ملل است. آمریکا امتیاز ویژه حق وتو را جدی می‌گیرد. این امتیاز یک مسئولیت جدی و سنگین است که باید توسط اعضای دائمی که به آنها محول شده است، محترم شمرده شود.
در برخی مواقع یکی از اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل به این نتیجه می‌رسد که قطعنامه خاصی باعث پیشرفت صلح و امنیت بین المللی نمی‌شود و آن قطعنامه را وتو می‌کند. هنگامی که یک عضو دائم از حق وتو استفاده می‌کند، آن عضو باید آماده توضیح باشد که چرا قطعنامه مورد بحث باعث حفظ صلح و امنیت بین‌المللی نمی‌شود.
متأسفانه، همه اعضای شورای امنیت این احساس را ندارند. ما به ویژه نگران الگوی شرم آور روسیه در سوء استفاده از امتیاز ویژه وتوی خود در دو دهه گذشته هستیم، از جمله وتوی آن برای کشتن یک هیئت ناظر سازمان ملل در گرجستان، ممانعت کردن از اقدامات حسابرسی و تحقیقات پیرامون استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه، جلوگیری از تشکیل دادگاه جنایی در مورد سرنگونی پرواز MH-17 بر فراز اوکراین، و حفاظت از رئیس جمهور پوتین در برابر محکومیت به خاطر جنگ غیر ضروری، بدون تحریک قبلی و ناعادلانه او علیه اوکراین.
قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد حق وتو گامی مهم در جهت قابل حسابرسی بودن، شفافیت و مسئولیت پذیری تمامی اعضای دائمی شورای امنیت است که از قدرت حق وتو استفاده می‌کنند.
