بعد از امضای قرارداد پنج طرفه دریای خزر، تهران به‌عنوان بزرگترین بازنده درازمدت در رابطه با منابع دریای خزر، به‌ویژه نفت و گاز و دیگر منابع با ارزش رو و زیر بستر دریا قلمداد می‌شود.
مقامات ارشد رژیم ایرانی بعد از امضای قرارداد مشتاقانه و پیش‌بینی شدهٍ پنج طرفه در رابطه با دریای خزر، خود را در مخمصه بدی قرار دادند.
رادیو اروپا آزاد ۲۷مرداد۹۷
گفته می‌شود در حالی که به‌نظر می‌رسید، کنوانسیون ِ به‌اصطلاح قانونیِ وضعیت دریای خزر، که در تاریخ ۱۲اوت امضا شد، برخی از شدیدترین اختلافاتٍ میان آذربایجان، قزاقستان، روسیه، ترکمنستان و ایران را به تعویق بیاندازد، یکی از قویترین کارتهای تهران در هر مذاکره‌ای را به کناری گذاشت.
همچنین به‌دلیل نقشِ بی‌نظیرِ مسکو، در شکل دهیِ مذاکرات دریای ِ خزر، انتقاداتی نیز در رابطه با این توافق در حال ظهور است، که نشان دهندهٍ عدم اعتماد رژیم ایران به روسیه، به‌رغم همکاریهای مشترک اخیر در سوریه برای حفظ بشار اسد در قدرت می‌باشد.
با این وجود حسن روحانی و وزیر امور خارجه کابینه او در نهایت مجبور به موضع‌گیری شدند و این معامله جدید در اکتاو قزاقستان را به‌عنوان پیروزی برای ایران قلمداد کردند.
روحانی گفت، ”طبق این توافق، ایجاد پایگاه‌های نظامی و حضور کشتیهای خارجی در دریای خزر ممنوع شده است“، و افزود که” ایالات متحده و ناتو برای استقرار نیروهای نظامی در دریای خزر توطئه چینی کرده بودند“.
اما محمود صادقی، یک نماینده مجلس ارتجاع سؤال کرد ”آیا ترکمنچای دیگری در راه است؟“
وی افزود که قانونگذاران از ”موافقتنامه‌های پشت صحنه“ مطلع نیستند.
بیشتر بخوانید:
توافق دریای خزر، منفعت برای روسیه و مشکلات برای ایران
پنج کشور مجاورِ دریای خزر، به‌تازگی قراردادی را برای حل و فصل اختلافات طولانی خود در رابطه با مالکیت‌شان به امضا رسانده‌اند.
کارشناسان می‌گویند که این توافق، روسیه را به یک ”قدرت بالفعلِ نیروی دریایی“در منطقه تبدیل کرده است. پنج کشور روسیه، ایران، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان این قرارداد را در شهر ساحلی کوچک” آکتاو Aktau“ قزاقستان، امضا کردند.
دویچه وله آلمان ۲۶مرداد۹۷
اداره اطلاعاتٍ انرژی ایالات متحده، تخمین زده است که دریای خزر، ۴۸میلیارد بشکه نفت و ۲۹۲تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی داشته باشد.
گفته می‌شود ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، که به‌دنبال این توافق بود، گفت که این توافقنامه ”اهمیت تاریخی“ دارد و خواستار همکاری نظامی بیشتر میانٍ کشورهای حاشیه خزر شده است.
بنا‌به‌نظر یک متخصص روسی در آسیای مرکزی ”این سند به سختی یک پیشرفت است، زیرا برخی از مسائل بحث برانگیز، هنوز حل نشده است“.
وی افزود: ”اما شرایط ژئوپلیتیک کنونی این کشورها را مجبور به سازش کرده است.“
”این معامله چیزی جز چارچوبی نیست که به‌نحوی، قوانین بازی را تعریف کند، اما در مورد بازی هیچ توافقی وجود ندارد.”
ایران بازنده اصلی رژیم حقوقی دریای خزر
یکی از مسائل میان شرکت کنندگان این بود که آیا بدنه ِ آب (خزر) دریا است یا دریاچه است،
زیرا که هر کدام از آنها، قوانین بین‌المللی مختلفی دارند.
به گفته کرملین، این پیمان نامه، بیشترین قسمت دریا را به اشتراک گذاشته است، اما با این وجود، منابعِ دریایی و زیرزمین را تقسیم می‌کند.
گفته می‌شود ایران با توجه به شرایط معامله، کوچکترین سهم دریا را به دست‌آورد و ممکن است در توافقنامه بازنده بالفعلِ احتمالی باشد.
ولی روحانی ماده‌ای را در این پیمان نامه ستود، که مانع از حضور نیروهای نظامی در این دریا، توسط کشورهایی می‌شود که در دریای خزر قرار ندارند.
یک تحلیلگر سیاسی ایرانی به دویچه وله گفت: ”ممنوعیت حضور نظامی خارجی در دریای خزر در قلب این توافقنامه است.“
این تحلیلگر گفت: "این معامله انتقادات بسیاری، برای ایران به بار آورد.“
کنوانسیون دریای خزر: تقسیم عادلانه خزر یا ترکمنچای دیگر؟
کنوانسیون رژیم حقوقی خزر روز یکشنبه ۲۱مرداد ۹۷ بعد از دو دهه امضاء شد. با امضاء این قرارداد زمینه تقسیم خزر در بخش جنوبی آن بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان فراهم شده است. بر سر ممنوعیت حضور کشتیهای خارجی و صدور نفت و گاز خزر نیز توافق شد.
دویچه وله آلمان ۲۱مرداد۹۷
کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر روز یکشنبه (۲۱مرداد/۱۲اوت) با حضور سران کشورهای ساحلی خزر روحانی، ولادیمیر پوتین، نورسلطان نظربایف، الهام علی‌اف، قربانقلی بردی‌محمداف در اوکتائو قزاقستان به امضاء رسید.
نشست اوکتائو زمینه را برای یک تقسیم همه‌جانبه دریای خزر بعد از دو دهه فراهم کرده است.
ترکمانچای دیگر؟
بحث بر سر سهم ایران جنجال برانگیز است. محمود صادقی، عضو مجلس رژیم از تهران نوشت: «رئیس‌جمهور در حالی عازم آکتائو شده که مفاد توافقات درباره رژیم حقوقی دریای خزر در هاله‌ای از ابهام است؛ آیا راست است که سهم ۵۰درصدی ایران به ۱۱درصد سقوط کرده؟! آیا ترکمنچای دیگری در راه است؟ مردم بدانید! نمایندگان مجلس اصلاً در جریان توافقات پشت پرده نیست».
سهم ایران از دریای خزر چند درصد؟
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت هم روز یکشنبه ۲۱مرداد در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت، در توضیح آخرین وضعیت تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، گفته است که "ایران از سهم ۱۲درصد در دریای خزر برخوردار است."
نظر یک کارشناس روسی
النا دونایوا، کارشناس ارشد بخش ایران در "انستیتوی شرق‌شناسی علوم روسیه" در مسکو که ۳سال در ایران کار کرده و با نظرات ایرانیان به‌خوبی آشناست به دویچه وله گفت: «گرایش ملی‌گرایی در جامعه ایران و در مجلس ایران در این رابطه وجود دارد و نظراتی درباره‌ٔ نصف کردن و یا تقسیم دریا ابراز می‌کنند که صحیح نیست. ایرانیان بر سنت‌های تاریخی تأکید دارند و قراردادهای ۱۹۲۱و ۱۹۴۰را مطرح می‌کنند. اما شرایط تغییر کرده و ایران باید مواضع تمام کشورهای ساحلی را درک کند.
چهار کشور مسلط بر نفت خزر و ایران بی‌کلاه - پروپاگاندا! یا وطن‌فروشی
