تنظیم شده:11اسفند 1391
سازمان تجارت جهانی یک سازمان بین‌المللی است؛ که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل می‌کند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقت نامه‌های این سازمان را امضا کرده‌اند. حدود 60 موافقتنامه امضا شده است. مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو سویس قرار دارد. 156 کشور عضو این سازمان شده‌اند. رژیم ایران سالهاست در حسرت پیوستن به این سازمان است اما به آن راه نیافته است.
سازمان تجارت جهانی برای دستیابی به موافقتنامه‌های مورد تأیید اعضا و نظارت بر انجام آنها دارای ارگانهای مختلف از نظارتی و اجرایی گرفته تا حقوقی تصمیم‌گیری است.
شورای عمومی
هیأت حل اختلاف
هیأت بررسی خط مشی تجاری
شوراها
کنفرانس وزیران بالاترین رکن سازمان تجارت جهانی است و نمایندگان همه کشورهای عضو را در برمی‌گیرد. اختیارات کنفرانس وزیران عبارت است از: محقق ساختن اهداف سازمان، اتخاذ اقدام‌های لازم در این راستا و تصمیم‌گیری در زمینه توافقنامه‌های تجارت چند جانبه در صورت درخواست هر یک از اعضا.
جلسات کنفرانس وزیران حداقل هر دو سال یک بار تشکیل می‌شود. کنفرانس وزیران سازمان تجارت جهانی برای اولین بار در دسامبر سال ۱۹۹۶ در سنگاپور تشکیل شد.
شورای عمومی هم، عالی‌ترین رکن تصمیم‌گیری بعد از کنفرانس وزیران در سازمان تجارت جهانی است که درباره موضوعات روزمره و کارکردهای این سازمان نظر می‌دهد. مقر این شورا در ژنو قرار دارد و معمولاً هردو ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهد.
ممکن است یک دولت عضو سازمان تجارت جهانی مدعی شود که عضو دیگری معاهده یا تعهدی را برخلاف مصالح آن دولت نقض نموده‌است. در چنین شرایطی، شورای عمومی برای حل اختلاف تشکیل جلسه می‌دهد
سازمان تجارت جهانی در حال حاضر بیش از 156عضو دارد.
رژیم ایران از سال 1996 مصرانه خواستار عضویت در این سازمان است اما به‌دلیل مخالفت آمریکا نتوانسته است به آن بپیوندد. رژیم حتی تا مرحله توافق برای الحاق هم رفته است اما پشت وتوی آمریکا گیر کرده است.
اتحاد جماهیر شوروی ”گات“ را به‌عنوان یکی از مظاهر سرمایه‌داری تلقی می‌کرد و به همین خاطر از پیوستن به آن سرباز می‌زد. در سال ۱۹۴۸شوروی در مذاکرات منشور هاوانا شرکت کرد اما از امضای آن امتناع کرد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و در سال ۱۹۹۳ روسیه متقاضی پیوستن به گات شد، اما این درخواست هر بار با مخالفت آمریکا روبه‌رو می‌شد، تا این‌که در سال ۲۰۱۱ شرایط الحاق روسیه به سازمان جهانی تجارت با موافقت آمریکا تصویب شد.
پاسکال لامی PASKAL LAMI، دبیرکل سازمان تجارت جهانی می‌گوید: «دلیل اصلی کاهش رشد تجارت جهان اروپاست. ما همچنین می‌دانیم که ایالات متحده هم رشدی کمتر از انتظار را تجربه می‌کند و اقتصاد ژاپن هم به میزان رشدی که پیش‌بینی می‌شد نرسیده است»
در نقطه مقابل اروپا، اقتصادهای نوظهور موتور محرکه تجارت جهان هستند
بر اساس پیش‌بینی سازمان تجارت جهانی، رشد تولید ناخالص داخلی این کشورها در سال 2012 4 و 9دهم درصد بوده و در سال 2013 5 و 2دهم درصد پیش‌بینی می‌شود.
چین هم بزرگترین صادرکننده کالا در جهان از رشدی معادل 8درصد برخوردار بوده است.
سازمان تجارت جهانی WTO
بعد از جنگ جهانی، اروپا با مشکلات و نابسامانیهای عظیم اقتصادی روبه‌رو شد، مشکلاتی چون تورم بالا، بیکاری، کسری موازنهٴ پرداختها، کاهش شدید ارزش پول، ناهماهنگی در سیستم مبادلات و آشفتگی در قوانین بازرگانی. آنها دنبال راه‌حلی برای غلبه بر این مشکلات بودند. اروپاییها با کمک آمریکا راه‌حل را در تشکیل یک سازمان بین‌المللی در زمینه تجارت می‌دانستند. تلاشهای آنها پس از سالها، نهایتاً به تشکیل سازمانی به‌نام ”سازمان تجارت جهانی“ WTO منجر شد.شکل‌گیری سازمان تجارت جهانی
در سال ۱۹۴۵ ایده تأسیس یک سازمان تجارت بین‌المللی توسط آمریکایی‌ها مطرح شد. در سال ۱۹۴۷ در کنفرانس هاوانا با وجود مخالفت کشورهای در حال توسعه، سازمانی به نام ”گات“ GATT یا ”موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت“ توسط کشورهای عمدتاً صنعتی به امضاء رسید. این موافقت نامه حدود پنج دهه در سراسر جهان اجرا شد. تا ۱۹۹۴ هشت دور مذاکرات در پایتختهای اروپایی و ژاپن و اروگوئه برگزار شد و از ابتدای سال ۱۹۹۵ میلادی نقش گات به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی پایان یافت و سازمان جدید التاسیسی با عنوان سازمان تجارت جهانی (WTO) اعلام موجودیت کرد.سازمان تجارت جهانی یک سازمان بین‌المللی است؛ که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل می‌کند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقت نامه‌های این سازمان را امضا کرده‌اند. حدود 60 موافقتنامه امضا شده است. مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو سویس قرار دارد. 156 کشور عضو این سازمان شده‌اند. رژیم ایران سالهاست در حسرت پیوستن به این سازمان است اما به آن راه نیافته است.
تفاوت سازمان تجارت جهانی و گات
گات مجموعه‌یی از قاعده‌ها و مقرراتی بود که از یک مبنای حقوقی به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی برخوردار نبود و به‌طور موقت شکل گرفته بود اما سازمان تجارت جهانی یک نهاد بین‌المللی با ساختار سازمانی دائمی و دارای عملکرد اجرایی مشخص است. این سازمان برخلاف گات، مقررات عملی‌تری برای اجرای تصمیمات و حل و فصل اختلافات دارد. سازمان تجارت جهانی همچنین علاوه بر پرداختن به مقررات مربوط به تجارت کالاها، جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری را هم در برمی‌گیرد. در حقیقت گسترده‌تر بودن موضوعات باعث کارایی بیشتر این سازمان نسبت به گات در عرصه تجارت جهانی شده است.سازمان تجارت جهانی برای دستیابی به موافقتنامه‌های مورد تأیید اعضا و نظارت بر انجام آنها دارای ارگانهای مختلف از نظارتی و اجرایی گرفته تا حقوقی تصمیم‌گیری است.
ارکان سازمان تجارت جهانی
کنفرانس وزیرانشورای عمومی
هیأت حل اختلاف
هیأت بررسی خط مشی تجاری
شوراها
کنفرانس وزیران بالاترین رکن سازمان تجارت جهانی است و نمایندگان همه کشورهای عضو را در برمی‌گیرد. اختیارات کنفرانس وزیران عبارت است از: محقق ساختن اهداف سازمان، اتخاذ اقدام‌های لازم در این راستا و تصمیم‌گیری در زمینه توافقنامه‌های تجارت چند جانبه در صورت درخواست هر یک از اعضا.
جلسات کنفرانس وزیران حداقل هر دو سال یک بار تشکیل می‌شود. کنفرانس وزیران سازمان تجارت جهانی برای اولین بار در دسامبر سال ۱۹۹۶ در سنگاپور تشکیل شد.
شورای عمومی هم، عالی‌ترین رکن تصمیم‌گیری بعد از کنفرانس وزیران در سازمان تجارت جهانی است که درباره موضوعات روزمره و کارکردهای این سازمان نظر می‌دهد. مقر این شورا در ژنو قرار دارد و معمولاً هردو ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهد.
ممکن است یک دولت عضو سازمان تجارت جهانی مدعی شود که عضو دیگری معاهده یا تعهدی را برخلاف مصالح آن دولت نقض نموده‌است. در چنین شرایطی، شورای عمومی برای حل اختلاف تشکیل جلسه می‌دهد
عضویت در سازمان تجارت جهانی
عضویت در سازمان تجارت جهانی مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفته‌است. مراحل عضویت شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست (الحاق به‌عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاستهای تجاری کشور مربوطه، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبه به‌منظور تعیین شرایط عضویت و رسیدن به توافق برای الحاقسازمان تجارت جهانی در حال حاضر بیش از 156عضو دارد.
رژیم ایران از سال 1996 مصرانه خواستار عضویت در این سازمان است اما به‌دلیل مخالفت آمریکا نتوانسته است به آن بپیوندد. رژیم حتی تا مرحله توافق برای الحاق هم رفته است اما پشت وتوی آمریکا گیر کرده است.
اتحاد جماهیر شوروی ”گات“ را به‌عنوان یکی از مظاهر سرمایه‌داری تلقی می‌کرد و به همین خاطر از پیوستن به آن سرباز می‌زد. در سال ۱۹۴۸شوروی در مذاکرات منشور هاوانا شرکت کرد اما از امضای آن امتناع کرد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و در سال ۱۹۹۳ روسیه متقاضی پیوستن به گات شد، اما این درخواست هر بار با مخالفت آمریکا روبه‌رو می‌شد، تا این‌که در سال ۲۰۱۱ شرایط الحاق روسیه به سازمان جهانی تجارت با موافقت آمریکا تصویب شد.
معایب و مزایای پیوستن روسیه به سازمان تجارت جهانی
روسیه از نظر اقتصادی کشوری وابسته به درآمدهای نفت و انرژی است. ساختار اقتصادی روسیه دارای مشکلات اساسی در بخشهای مختلف اقتصادی از جمله صنعت، کشاورزی، خدمات و قوانین مربوط به امور مالی، بانکی و سرمایه‌گذاری است. بخش صنعت نیاز به واردات تکنولوژی و سایر بخشها نیاز به توسعه دارند. البته روسیه همیشه برتری خود را در صنایع اتمی و فضا حفظ کرده است اما در بخشهای داروسازی، شیمی، صنایع هوایی و نانوتکنولوژی عقب تر است. با ورود روسیه به سازمان تجارت جهانی این کشور بایستی به تعهدات خود از جمله کاهش تعرفه‌ها و برچیدن موانع غیرتعرفه‌ای عمل کند. اینها دسترسی به بازار روسیه را آسان‌تر می‌کند و این موضوع بزرگترین خطر برای صنایعی است که قدرت رقابت ندارند. به‌عنوان نمونه یکی از این صنایع صنعت خودرو سازی است. بخش کشاورزی هم که چندان قابل رقابت نیست آسیب‌هایی را برای این کشور به‌وجود می‌آورد. اما روسیه برای جلوگیری از تهدیدهای ناشی از کاهش تعرفه و قیمت موافقت کرده است تا سقف ۹ میلیارد دلار سوبسید به بخش کشاورزی اختصاص دهد. در مورد مزایای پیوستن روسیه به سازمان تجارت جهانی باید گفت، این کشور سالهاست بحث مدرن‌سازی اقتصاد را مطرح کرده ولی عملاً نتوانسته کاری از پیش ببرد. با عضویت در سازمان تجارت جهانی روسیه مجبور خواهد شد به مدرن‌سازی اقتصاد سرعت بخشد چرا که باید توان خود را در رقابت با سایرین بالاببرد. از نظر شاخصهای اقتصاد کلان پیش‌بینی بانک جهانی این است که تولید ناخالص داخلی روسیه پس از پیوستن به سازمان جهانی تجارت حدود ۳درصد در سال افزایش می‌یابد.ارزیابی از اقتصاد جهان
سازمان تجارت جهانی (WTO) که هر ساله گزارشی از وضعیت اقتصادی جهان ارائه می‌دهد پیش‌بینی کرده بود که رشد تجارت جهان در سال 2013، حدود 5 و 6دهم درصد خواهد بود. اما این پیش‌بینی محقق نشد و میزان رشد 4 و نیم درصد بودپاسکال لامی PASKAL LAMI، دبیرکل سازمان تجارت جهانی می‌گوید: «دلیل اصلی کاهش رشد تجارت جهان اروپاست. ما همچنین می‌دانیم که ایالات متحده هم رشدی کمتر از انتظار را تجربه می‌کند و اقتصاد ژاپن هم به میزان رشدی که پیش‌بینی می‌شد نرسیده است»
در نقطه مقابل اروپا، اقتصادهای نوظهور موتور محرکه تجارت جهان هستند
بر اساس پیش‌بینی سازمان تجارت جهانی، رشد تولید ناخالص داخلی این کشورها در سال 2012 4 و 9دهم درصد بوده و در سال 2013 5 و 2دهم درصد پیش‌بینی می‌شود.
چین هم بزرگترین صادرکننده کالا در جهان از رشدی معادل 8درصد برخوردار بوده است.
