تلسکوپ فضایی شگفت‌انگیز جیمز وب به اخترشناسان این امکان را داده است که اسرار کیهان را با به اشتراک گذاشتن تعدادی عکس مسحورکننده از کهکشانها کشف کنند.
اما دانشمندان ناسا تلاش خود را برای ساخت تلسکوپ فضایی دیگر، بزرگتر از جیمز وب به کار می‌گیرند. «تلسکوپ فضایی روم نانسی گریس» قرار است تا سال۲۰۲۷ به فضا پرتاب شود.
این دوربین عظیم فضایی به یاد نانسی گریس رومن، اخترشناس آمریکایی و یکی از اولین مدیران زن ناسا، نامگذاری شده است. او به‌دلیل نقش‌اش در برنامه‌ریزی و توسعه مأموریت تلسکوپ فضایی‌هابل، با نام «مادر هابل» شناخته می‌شود.
مارکو سیریانی، از دانشمندان آژانس فضایی اروپا (ESA) که بر روی پروژه تلسکوپ نانسی رومن کار می‌کند، گفته است: «پرتاب رومن عصر جدیدی را برای نجوم آغاز خواهد کرد. این تلسکوپ می‌تواند بیش از هر تلسکوپ قبلی داده جمع‌آوری کند و بزرگترین سؤالات اخترفیزیک را پاسخ دهد».
وی می‌افزاید: «این تلسکوپ قرار است حداکثر تا سال۲۰۲۷ پرتاب شود و می‌تواند منظره پانورامای وسیع‌تری از جهان را به تصویر بکشد و امکان مطالعات آماری بیشتری را فراهم کند».
اما رومن چه تفاوتی با تلسکوپ‌های هابل و جیمز وب خواهد داشت؟
این تلسکوپ قادر خواهد بود با آینه ۲.۴متری خود تصاویر مادون قرمز در ابعادی ۲۰۰برابر بزرگتر از هابل و با سطح مشابهی از جزئیات از فضا تهیه کند.
به گفته کارشناسان هر چند این تلسکوپ می‌تواند تصاویری از جنس تصاویر هابل و جیمز وب بگیرد، با این حال عمدتاً ابزاری است که برای بررسی داده‌ها استفاده خواهد شد.
دکتر سیریانی در این باره می‌گوید: «اگر بخواهیم جمعیت ستارگان در یک کهکشان نزدیک را تخمین بزنیم، با استفاده از هابل به‌طور مستقیم نمی‌توانیم چرا که کهکشان برای میدان دید هابل بسیار بزرگ است و در نتیجه باید مثل قطعات موزائیک چندین عکس بگیریم و آنها را به هم بچسبانیم. با تلسکوپ رومن اما می‌توانیم در یک شات از کهکشان کامل عکس بگیریم».
به‌عنوان مثال، یک تصویر موزائیکی اخیر که توسط هابل از کهکشان همسایه ما آندرومدا گرفته شده ترکیبی از ۴۰۰ عکس مجزا است. رومن قادر خواهد بود همان تصویر با همان سطح از جزئیات را تنها با دو عکس ترسیم کند.
آقای سیریانی می‌گوید: «فقط برای این‌که ایده‌ای کلی داشته باشیم، در ۳۰سال فعالیت هابل ما چیزی حدود ۱۷۰ ترابایت داده جمع‌آوری کرده‌ایم. برای جیمز وب ما انتظار داریم در پنج سال هزار ترابایت داشته باشیم اما برای رومن در پنج سال انتظار ۲۰هزار ترابایت داده را خواهیم داشت».
داده‌های جمع‌آوری‌شده از میلیاردها کهکشان در نهایت به اخترشناسان کمک خواهد کرد تا «مدل سه‌بعدی جهان» را بسازند.
دانشمندان می‌گویند تلسکوپ جدید هم‌چنین می‌تواند به برخی از بزرگترین سؤالات پیش روی اخترفیزیک پاسخ دهد. برای مثال نظریه نسبیت عام آلبرت انیشتین در مقیاس منظومه شمسی به‌خوبی آزمایش شده، اما در مقیاس‌های کیهانی بزرگتر کمتر محک زده شده و این تلسکوپ اجازه چنین کاری را می‌دهد. هم‌چنین نتایج کار با این تلسکوپ می‌تواند به ما بگوید که آیا نظریه گرانش اینشتین نیاز به اصلاح دارد یا خیر.
تلسکوپ رومن به‌علاوه می‌تواند داده‌هایی را در اختیار ما بگذارد که به کمک آن بتوان موقعیت و فاصله میلیون‌ها کهکشان را به‌دقت اندازه‌گیری کرد و سرعت انبساط جهان در مناطق مختلف را دریافت.
یکی دیگر از اهداف اصلی تلسکوپ رومن، شناسایی هزاران سیاره فراخورشیدی جدید در کهکشان ما است.
این تلسکوپ نه تنها سیارات فراخورشیدی جدید را شناسایی می‌کند، بلکه می‌تواند به کمک یک ابزار تکنیکی بسیار پیچیده به نام «تاج‌نگار» از آنها تصویربرداری کند. تاج‌نگار در واقع یک قطعه تلسکوپی است که نور مستقیم یک ستاره را مسدود می‌کند و در نتیجه به دانشمندان امکان می‌دهد بتوانند اجرام نزدیک به آن ستاره را مشاهده و رصد کنند.
اخترشناسان می‌گویند اگر ثابت شود این ابزار می‌تواند به‌خوبی کار کند، می‌تواند در آینده به‌عنوان پایه‌یی برای فناوری مورد استفاده در رصدخانه‌های فضایی آینده قرار گیرد.
سازمان فضایی آمریکا ناسا در این پروژه با آژانس فضایی اروپا همکاری خواهد داشت.
در واقع آژانس فضایی اروپا در ازای دسترسی به داده‌ها و یک صندلی در اتاق کنترل تلسکوپ در طول مأموریت، به سه بخش کلیدی از فناوری تلسکوپ (شامل ردیاب‌های ستاره‌ای، باتری موقت پنل‌های خورشیدی و همین‌طور آشکارساز‌های تاج‌نگار) کمک می‌کند.
(یورونیوز اول فروردین ۱۴۰۲)
