گزارش جدید جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق‌بشر سازمان ملل در مورد ایران که قرار است در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار گیرد، از نقض متعدد حقوق شهروندان ایران انتقاد کرده است.
گزارش جاوید رحمان حاوی اطلاعاتی در خصوص جزئیات نقض حقوق‌بشر در ایران و توصیه‌هایی برای بهبود آن بوده که طبق آن رقم اعدامها در ایران طی شش ماه اول سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲برابر شده است.
در این گزارش که بر اساس قطعنامه شورای حقوق‌بشر سازمان ملل در مورد ضرورت تعیین گزارشگر ویژه و گزارشگری از وضعیت حقوق‌بشر در ایران ارائه شده، جاوید رحمان، مروری داشته است بر جدی‌ترین موارد نقض حقوق‌بشر در ایران و نگرانی‌ها درباره این موارد، از جمله «نقض گسترده و خودسرانه حق حیات شهروندان» با اجرای موارد متعدد مجازات اعدام.
بیشترین اعدام طی یک ماه
«محرومیت خودسرانه از حق حیات» بخش نخست این گزارش است که شامل موارد اعدام، شکنجه و محرومیت عامدانه از مراقبت‌های پزشکی می‌شود.
جاوید رحمان می‌گوید جمهوری اسلامی با نقض حق حیات تعهدات خود در چارچوب میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی نادیده می‌گیرد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل با اشاره به آمار بالای اعدامها در ایران و اعدام دست‌کم ۳۳۰نفر در سال ۲۰۲۱میلادی، می‌گوید این روند در سال جاری نیز ادامه یافته است.
بر اساس این گزارش طی شش ماه نخست سال۲۰۲۲ دست‌کم ۲۵۱نفر در ایران اعدام شدند که این تعداد دو برابر آمار مدت مشابه در سال گذشته است.
بر اساس این گزارش دو تن از افراد اعدام‌شده در شش ماهه نخست سال جاری نیز کودک-مجرم بوده‌اند. اعدام کودک-مجرمان یعنی افرادی که در زمان وقوع جرم کمتر از ۱۸سال داشتند، مغایر با تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب کنوانسیون جهانی حقوق کودک است.
این گزارش هم‌چنین حاکی از افزایش اعدام اقلیت‌های قومی به‌ویژه شهروندان بلوچ دارد.
جاوید رحمان با اشاره به این‌که بر اساس قوانین ایران محاربه، ارتداد، سب‌النبی، افساد فی‌الارض، تجاوز جنسی، قتل عمد و برخی موارد قاچاق مواد مخدر مشمول مجازات اعدام می‌شوند، بار دیگر از مقام‌های رژیم ایران خواستار اصلاح قوانین مربوط به اعدام شد.
مرگ زندانیان به‌دلیل عدم دسترسی آنان به امکانات پزشکی و درمانی از دیگر مواردی است که جاوید رحمان از آن انتقاد کرده و در این بخش از بکتاش آبتین، شاعر زندانی، نام برده است که دیماه ۱۴۰۰ بر اثر ابتلا به کرونا جان باخت.
کشتن کولبران در مناطق مرزی ایران توسط مأموران حکومتی، به‌ویژه در استانهای کردستان و سیستان و بلوچستان، از دیگر مواردی است که در بخش مربوط به «نقض حق حیات» به آن پرداخته شده است.
سرکوب اعتراضها، بازداشت‌های «خودسرانه» و روند دادرسی «ناعادلانه»
گزارشگر ویژه سازمان ملل از برخوردهای خشن و مرگبار مأموران حکومتی با اعتراضهای مسالمت‌آمیز از جمله در استانهای خوزستان و چهارمحال و بختیاری انتقاد کرده و خواستار پیگیرد قضایی و محاکمه عاملان و آمران این خشونتها شده است.
بازداشت وکلا، روزنامه‌نگاران، هنرمندان، کارگران، معلمان و فعالان مدنی و صنفی، در این گزارش تحت عنوان «بازداشت‌های خودسرانه» بررسی شده است.
روند دادرسی «ناعادلانه» از دیگر مواردی است که در گزارش جاوید رحمان به آن اشاره شده است. این موارد شامل حبس در سلول انفرادی، عدم دسترسی متهمان به وکیل مدافع، اعمال شکنجه و بدرفتاری در زندانها و فشار بر افراد برای گرفتن اعتراف اجباری از آنان می‌شود.
گزارشگر ویژه سازمان ملل می‌گوید که قربانیان شکنجه و سرکوب در ایران و نیز اعضای خانواده کشته‌شدگان در اعتراضهای سال‌های اخیر به‌دلیل دادخواهی، با فشارهای امنیتی و برخوردهای تلافی‌جویانه از سوی حکومت مواجه می‌شوند.
بازداشت شهروندان خارجی و دوتابعیتی در ایران که «گروگان‌گیری» نامیده شده، بخش دیگری از این گزارش را به خود اختصاص داده است.
اعمال شکنجه و مجازات‌های بدنی
جاوید رحمان از دستگاه قضایی ایران به‌دلیل اعمال شکنجه‌های جسمی و روحی در بازداشتگا‌ه‌ها و زندانها و استفاده از مجازاتهایی مانند شلاق و قطع عضو انتقاد کرده و خواستار لغو هر گونه مجازات بدنی شده است.
رژیم ایران از معدود کشورهایی است که به کنوانسیون جهانی منع شکنجه ملحق نشده، با این حال بر اساس سایر تعهدات بین‌المللی ایران این قبیل مجازاتها است.
درخواست مجدد جاوید رحمان برای سفر به ایران
جاوید رحمان در این گزارش بار دیگر درخواست خود برای سفر به ایران جهت بررسی وضعیت حقوق‌بشر را مطرح کرده است.
مقام‌های رژیم ایران تاکنون به او اجازه سفر به ایران را نداده‌اند، با این حال جاوید رحمان می‌گوید برای تهیه گزارش خود با شماری از قربانیان نقض حقوق‌بشر، وکلا و خانواد‌ه‌های آنان و فعالان جامعه مدنی صحبت کرده است.
عدم انجام تحقیقات شفاف و مستقل درباره سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک سپاه پاسداران، عدم اطلاع‌رسانی مقام‌های رژیم ایران درباره ابعاد سرکوب اعتراضهای آبان ۹۸، تبعیض علیه زنان، ایجاد اختلال در اینترنت و فشارهای امنیتی بر اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران دیگر مواردیند که در این گزارش مستند شده‌اند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در پایان توصیه‌هایی به مقام‌های رژیم ایران کرده و از جامعه جهانی نیز خواسته است که در مذاکرات خود با ایران وضعیت حقوق‌بشر را نیز در اولویت قرار دهند.
