روزنامه حکومتی انتخاب روز سهشنبه ۲۷ اردیبهشت به یکی دیگر از معضلات اجتماعی پرداخته و آمار فاجعهبار فرار مغزها از ایران را مطلب مورد اشاره خود قرار داده و نوشت:
یک چهارم مشمولان بنیاد نخبگان ایران را ترک کردهاند. رتبه ۱۹ ایران در «دانشجوفرستی» به دنیا، در میان گروههای مورد بررسی، به ترتیب المپیادیها با ۳۷.۲ درصد، مشمولان بنیاد با ۲۵.۵درصد و رتبههای یک تا هزار آزمون سراسری با ۱۵.۴درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص دادهاند.
از سوی دیگر حرفهای عادل فردوسیپور در جمع دانشجویان فارغالتحصیل دانشگاه صنعتی شریف در شبکههای اجتماعی واکنشبرانگیز شد، حرفهایی که به مهاجرت نخبگان این دانشگاه اشاره داشت.
او گفت که با سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیسجمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان هم اتفاقاً در همینباره صحبت کرده و ادامه داد: با مهاجرت هر ایرانی یک خنجر بر قلبم زده میشود. او از مهاجرت و مشکل «دیگری بودن» در سرزمین دیگر حرف زد و گفت که هر چند هرگز فرش قرمزی برای نخبگان در ایران پهن نمیشود اما باید با تمام موانعی که بر سر راهمان هست یا پیش پایمان میگذارند، بجنگیم.
این روزنامه حکومتی در ادامه افزود: مهاجرت و خصوصاً مهاجرت نخبگان از ایران مدتهاست که به یک دغدغه مهم تبدیل شده است.
شاید به همین خاطر است که تقی آزاد ارمکی، جامعهشناس میگوید: در حال حاضر ما دو نوع بحران داریم، یک نوع بحران درون سیستمی یا درون نظامی، و نوع دیگر بحران برون نظامی است.
بحران اساسی در اینباره تنظیم رابطهٔ ما با جهان است، ما از این منظر در یک وضعیت بحرانی بنیادی قرار گرفتهایم، بههمین دلیل مسأله تحریم، جنگ، مداخلهها در ایران، مداخله ایران در کشورهای حاشیهای، جنگ در حاشیه ایران را شاهد هستیم؛ در این میان از همه مهمتر مسأله مهاجرت وجود دارد.
وی سپس به مقایسه مهاجرت در ایران و اروپا پرداخت و افزود: مردم در اروپا هم مهاجرت میکنند، اما اصطلاحاً نمیروند تا برای همیشه گم بشوند، آنها میروند که مؤثر واقع بشوند و در عینحال برگردند تا در جامعه خودشان اثرگذار شوند. من با ایتالیاییهایی در آمریکا و کانادا مواجه شدم که مهاجرت کرده بودند نه برای اینکه برای همیشه در آمریکا باشند بلکه آمده بودند یک موقعیت خوب شغلی و فرهنگی پیدا کنند نه برای اینکه علیه سرزمین خودشان باشند بلکه احتمالاً مجدد به سرزمین خودشان برگردند.
مسیر یکطرفه مهاجرت در ایران
او معتقد است که مهاجرت در ایران دقیقاً یک مسیر یکطرفه است، آدمها میروند که در جهان گم بشوند، میروند در یک سرزمین دیگری زندگی کنند و وقتی که رسیدند میگویند آخیش و خیلیهایشان به کشور بیاعتنا میشوند و از کشورشان فاصله میگیرند، گویی بهسرعت فرهنگ محلی را میپذیرند، بنابراین عموماً میروند که بمانند، بههمین دلیل است که ایرانیان مهاجرت کرده نقش عمدهیی در ساختن جهان دیگر پیدا میکنند.
انتخاب نوشت: نگاهی به جدول وضعیت ماندگاری، خروج و بازگشت برگزیدگان کنکور و المپیادیها نشاندهنده رغبت به ماندگاری آنها در خارج از کشور است.
تحلیل آمار دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ نشان میدهد که ۵۶.۶درصد از «دارندگان مدال در المپیادهای دانشآموزی»، ۶۹.۱درصد از «مشمولان بنیاد نخبگان» و ۷۸.۳درصد از افراد «حائز رتبههای یک تا هزار» آزمون سراسری در داخل کشور هستند.
در میان گروههای مورد بررسی، به ترتیب المپیادیها با ۳۷.۲درصد، مشمولان بنیاد نخبگان با ۲۵.۵درصد و رتبههای یک تا هزار آزمون سراسری با ۱۵.۴درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص دادهاند.
جایگاه دانشجوفرستی ایران در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ از رتبه ۲۹ در جهان به رتبه ۱۱ ارتقاء یافته بود که بالاترین جهش رتبهٔ دانشجوفرستی ایران در طول دو دهه گذشته بوده است. در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در تراز ۵۰ هزار دانشجو ثابت مانده و به رتبه ۱۹ ام تنزل یافته است.