پاسدار احمدی‌نژاد با حضور در کنفرانس سران معروف به دی-۸ (کشورهای در حال توسعه) در نیجریه، تلاش خواهد کرد تاثیر تحریمهای اخیر شورای امنیت، جامعه اروپا و آمریکا علیه ایران را کم اثر جلوه داده و هم‌چنین بر انزوای سیاسی رژیم آخوندی سرپوش بگذارد. کنفرانس سران دی – ۸ با حضور نمایندگان ۸ کشور مسلمان در فاصله ۳ تا ۸ ماه ژوئیه جاری در ابوجا پایتخت نیجریه برگزار می‌شود.
بعد از اعلام انصراف پیمان امنیتی شانگهای از پذیرفتن ایران به‌عنوان عضو اصلی، به این بهانه که اعمال تحریمهای شورای امنیت مانع از قبول عضویت تهران است، حضور احمدی‌نژاد در کنفرانس ابوجا مشکلات مشابهی را برای کشورهای عضو گروه موسوم به د-۸ ایجاد خواهد کرد.
همراهی و همکاری با نمایندگان دولت احمدی‌نژاد اینک به‌عنوان مشکل روز جوامع منطقه‌ای درآمده است. ماه قبل تهران خود میزبان ترکیب دیگری از کشورهای در حال توسعه موسوم به گروه ۱۵ بود. گروه موسوم به ۱۵ در عمل مرکب از ۱۹ کشور در حال توسعه آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین است. در کنفرانس تهران با توجه به شرایط خاص ایران در جامعه جهانی تنها معدودی از سران دعوت شده شرکت داشتند و حضور همزمان رئیس‌جمهور برزیل، و متعاقبا انجام سفر پیشتر لغو شده نخست‌وزیر ترکیه نیز در اصل به منظور وساطت در برنامه اتمی ایران صورت گرفت و نه شرکت در کنفرانس سران گروه ۱۵ .
گروه دی-۸
گروه دی-۸ مرکب از هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. این گروه در ۱۵ ژوئن سال ۱۹۹۷ و زمان نخست وزیری نجم الدین اربکان نخست‌وزیر اسلامگرای وقت ترکیه طی کنفرانسی در استانبول پا گرفت. در آن زمان اربکان با رویکردی تازه به سوی کشورهای مسلمان در نظر داشت مناسبات ترکیه را با کشورهای مسلمان غیرعرب توسعه دهد. اربکان در همان سال دیداری نیز از تهران انجام داد که در حقیقت اولین سفر خارجی او در منصب نخست وزیری ترکیه به حساب می‌آمد.
هدف اولیه کنفرانس دی-۸ توسعه همکاریهای اقتصادی و مالی مابین هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. اما با توجه به وجود تفاوتهای آشکار مابین طبیعت اقتصادی کشورهای عضو و هم‌چنین فواصل جغرافیایی آنها در سه قاره، توسعه همکاریهای اقتصادی مابین گروه د-۸ تاکنون با کندی فراوان روبه‌رو بوده. از این لحاظ ۱۴ سال پس از تشکیل، مناسبات اقتصادی مابین کشورهای گروه دی-۸ بیش و کم همان نسبتهای گذشته را هم‌چنان حفظ کرده است.
هدف دیگر گروه بهبود موقعیت اقتصادی کشورهای عضو در اقتصاد جهانی اعلام شده. البته در جهت تحقق این هدف کشورهای ترکیه، اندونزی و نیجریه به توفیقهای مثبتی دست یافتند. اینک ترکیه و اندونزی در جمع ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان قرار گرفته‌اند و نیجریه موقعیت خود را طی دو سال اخیر از مقام ۴۱ به مقام ۳۹ در رده‌بندی اقتصادهای جهان بهبود داده و به این ترتیب جانشین مقام قبلی مالزی شده است. ولی هیچیک از این تغییرات به‌دلیل توسعه همکاری مابین گروه دی-۸ نبوده.
در حقیقت هدفهای اصلی کنفرانس یعنی افزایش تجارت مابین کشورهای عضو و ایجاد فرصتهای تازه برای توسعه مناسبات اقتصادی در گروه، طی ۱۴ سال گذشته در حد شعار باقی مانده. ارتقاء سطح زندگی در پاره‌ای از کشورهای عضو نیز نه بدلیل عضویت در گروه دی-۸ که در نتیجه توسعه همکاری با سایر نهادهای اقتصادی جهان تحقق یافته است.
مشکل ایران
به‌دلیل تصویب تحریمهای شورای امنیت علیه ایران همکاریهای بانکی و توسعه تجارت کشورهای عضو گروه دی-۸ با ایران اینک با همان مشکلاتی روبه‌رو است که کشورهای عضو گروه شانگهای را به رد درخواست عضویت ایران وا داشت. با این وجود بعید است که گروه دی-۸ خواستار اخراج و یا تعلیق عضویت ایران بشود. در حال حاظر گروه دی-۸ به یک گردهمایی بی‌رنگ و کم رونق چند کشور مسلمان تبدیل شده که بجز میزبان، ایران علاقمندترین کشور برای ادامه حضور در آن دیده می‌شود. سایر کشورهای عضو دارای الویتهای دیگر و مشغولیات سیاسی و اقتصادی جدی‌تری از حضور تشریفاتی در گروه دی-۸ هستند.
برگزاری کنفرانس سران دی-۸ در ابوجا پایتخت نیجریه هفتمین اجلاس از این نوع محسوب می‌شود. کنفرانس پیشین در سال ۲۰۰۸ در مالزی برگزار شد. به جز میزبان کنفرانس - کشور نیجریه، سایر اعضاء گروه عبارتند از مصر، بنگلادش، اندونزی، ایران، مالزی، پاکستان و ترکیه.
میزبان کنفرانس
افزایش تولید ناخالص ملی نیجریه طی سه سال گذشته بیشتر به‌دلیل افزایش تولید نفت و قیمتهای بالای نفت در بازارهای جهانی بوده است. تولید ناخالص ملی نیجریه سال گذشته به ۳۴۰ میلیارد دلار رسید. نیجریه با ۱۵۵ میلیون جمعیت، پر جمعیت‌ترین کشور آفریقا به شمار می‌رود. در آن کشور نزدیک به ۵۰ درصد مردم مسلمان و ۴۰ درصد مسیحی‌اند.
نیجریه که اینک به‌صورت دمکراسی و جمهوری پارلمانی اداره می‌شود در اول اکتبر سال ۱۹۶۰ به‌عنوان مستعمره از بریتانیا جدا شد و سه سال بعد استقلال کامل خود را اعلام داشت.
در نیجریه ۷۰ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این رقم قابل مقایسه با جمعیت زیر فقر ایران است. با این حال میزان بیکاری (۵ . ۸ % - یک سوم میزان بیکاری در ایران) و تورم (۶ . ۷ % در سال، یک سوم تورم واقعی در ایران است).
صادرات عمده نیجریه را ۹۵ درصد نفت خام و بقیه را لاستیک و کاکائو تشکیل می‌دهند. واردات نیجریه را نیز عمدتا ماشین الات، وسائل حمل و نقل و ارتباطات، مواد شیمیایی و مواد خوراکی تشکیل می‌دهند. آمریکا نزدیک به ۵۰ درصد از تمامی صادرات نفت خام نیجریه را به خود اختصاص داده است. چین بزرگترین صادر کننده کالا به نیجریه است. سایر شرکای تجاری عمده نیجریه کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین (برزیل) اند و سهم بسیار اندکی از تجارت خارجی نیجریه با کشورهای گروه در-۸ انجام می‌شود.
کنفرانس ابوجا
هدف سال جاری کنفرانس د-۸ مبادله تجارب کشورهای عضو در زمینه انرژی، حمل و نقل، گردشگری، بانکداری، توسعه ساختاری و ایجاد موسسات مالی مشترک تعیین شده است. هدفهای اعلام شده دیگر مانند همکاری در زمینه علوم و فن آوری، کارگران مهاجر و ایجاد واحدهای تجاری کوچک و متوسط به‌دلیل غرابت جغرافیایی کشورهای عضو و یا عدم توسعه کافی آنها هم‌چنان در حد نوشته‌های کاغذی باقی خواهد ماند
طی کنفرانس سال ۲۰۰۸ در کوالالامپور، کشورهای عضو دی-۸ نقشه راهی را برای حرکت ده سال بعد کنفرانس تدوین کردند که طی دو سال گذشته پیشرفت چندانی در جهت تحقق هدفهای آن صورت نگرفت. به نظر نمی‌رسد که کنفرانس ابوجا نیز به تغییر چشمگیری در جهت توسعه همکاریهای اقتصادی و افزایش حجم مبادلات تجاری و مالی مابین کشورهای عضو بیانجامد.
در مورد استفاده بهتر از منابع انرژی و پیشگیری از اتلاف آن که از سال گذشته بیشتر توسط ترکیه پیگیری شده است، کشورهای عضو دارای زمینه همکاری بهتری نسبت به سایر بخشهای اقتصادی به نظر می‌رسند. ایران از لحاظ به هدر دادن منابع انرژی دارای بدترین رکورد مابین هشت کشور عضو است و میزان بازده اقتصادی ایران به نسبت مصرف یک میلیون واحد کالری مصرف شده، در حد پائینترین در سراسر جهان است. با این حال ایران تاکنون در عمل کمترین تلاشی در جهت تغییر وضعیت موجود صورت نداده است. در صورت قطع کمکهای دولتی در جهت پائین نگاه داشتن قیمتهای مصرفی انرژی (اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها) ایران اولین گام را پس از ۳۲ سال در این زمینه بر خواهد داشت.
حضور کم رنگ سران عضو
با از میان رفتن تدریجی انگیزه اولیه کشورهای مسلمان عضو گروه دی-۸ میزان استقبال آنها از کنفرانس سران نیز کاهش یافته است. از این لحاظ انتظار می‌رود که اغلب کشورهای عضو در سطحی پایین‌تر از رئیس دولت در کنفرانس ابوجا شرکت کنند.
نیجریه از ابتدای ماه جاری میلادی ریاست ادواری شورای امنیت را نیز به مدت یک ماه به عهده گرفته است. شورای امنیت ماه قبل با تصویب قطعنامه ۱۹۲۹ علیه ایران، در زمان ریاست مکزیک، گام قابل ملاحظه‌ای در جهت مقابله با برنامه اتمی ایران برداشت. شورای امنیت اینک درتلاش تدوین مقررات اجرایی تحریمها و نظارت بر اجرای آنها از سوی کشورهای عضو است. به علاوه شورای امنیت از راه بازنگاه داشتن در مذاکرات با ایران انتظار دارد گامهای تازه‌یی نیز در مسیرهای سیاسی مرتبط با پرونده‌ییران برداشته شود. برگزاری اجلاس روز ۲ ژوئیه جاری گروه کشورهای ۱+۵ در بروکسل- در سطح مدیران، بخشی از این فعالیتهای محسوب می‌شود.
به این دلیل، احمدی‌نژاد در ادامه دیپلوماسی تاخیری همیشگی رژیم ایران، دو هفته پس از تصویب قطعنامه تنبیهی ۱۹۲۹ ، قصد دارد ضمن شرکت در کنفرانس د-۸ ، در مورد تصمیمات ماه قبل شورای امنیت نیز با رئیس ماه جاری شورا مذاکرات سودمندی به‌عمل آورده و نتایج دستاوردهای تازه‌ترین سفر آفریقایی خود را برای انتشار در اختیار رسانه‌های رژیم قرار دهد.
بعد از اعلام انصراف پیمان امنیتی شانگهای از پذیرفتن ایران به‌عنوان عضو اصلی، به این بهانه که اعمال تحریمهای شورای امنیت مانع از قبول عضویت تهران است، حضور احمدی‌نژاد در کنفرانس ابوجا مشکلات مشابهی را برای کشورهای عضو گروه موسوم به د-۸ ایجاد خواهد کرد.
همراهی و همکاری با نمایندگان دولت احمدی‌نژاد اینک به‌عنوان مشکل روز جوامع منطقه‌ای درآمده است. ماه قبل تهران خود میزبان ترکیب دیگری از کشورهای در حال توسعه موسوم به گروه ۱۵ بود. گروه موسوم به ۱۵ در عمل مرکب از ۱۹ کشور در حال توسعه آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین است. در کنفرانس تهران با توجه به شرایط خاص ایران در جامعه جهانی تنها معدودی از سران دعوت شده شرکت داشتند و حضور همزمان رئیس‌جمهور برزیل، و متعاقبا انجام سفر پیشتر لغو شده نخست‌وزیر ترکیه نیز در اصل به منظور وساطت در برنامه اتمی ایران صورت گرفت و نه شرکت در کنفرانس سران گروه ۱۵ .
گروه دی-۸
گروه دی-۸ مرکب از هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. این گروه در ۱۵ ژوئن سال ۱۹۹۷ و زمان نخست وزیری نجم الدین اربکان نخست‌وزیر اسلامگرای وقت ترکیه طی کنفرانسی در استانبول پا گرفت. در آن زمان اربکان با رویکردی تازه به سوی کشورهای مسلمان در نظر داشت مناسبات ترکیه را با کشورهای مسلمان غیرعرب توسعه دهد. اربکان در همان سال دیداری نیز از تهران انجام داد که در حقیقت اولین سفر خارجی او در منصب نخست وزیری ترکیه به حساب می‌آمد.
هدف اولیه کنفرانس دی-۸ توسعه همکاریهای اقتصادی و مالی مابین هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. اما با توجه به وجود تفاوتهای آشکار مابین طبیعت اقتصادی کشورهای عضو و هم‌چنین فواصل جغرافیایی آنها در سه قاره، توسعه همکاریهای اقتصادی مابین گروه د-۸ تاکنون با کندی فراوان روبه‌رو بوده. از این لحاظ ۱۴ سال پس از تشکیل، مناسبات اقتصادی مابین کشورهای گروه دی-۸ بیش و کم همان نسبتهای گذشته را هم‌چنان حفظ کرده است.
هدف دیگر گروه بهبود موقعیت اقتصادی کشورهای عضو در اقتصاد جهانی اعلام شده. البته در جهت تحقق این هدف کشورهای ترکیه، اندونزی و نیجریه به توفیقهای مثبتی دست یافتند. اینک ترکیه و اندونزی در جمع ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان قرار گرفته‌اند و نیجریه موقعیت خود را طی دو سال اخیر از مقام ۴۱ به مقام ۳۹ در رده‌بندی اقتصادهای جهان بهبود داده و به این ترتیب جانشین مقام قبلی مالزی شده است. ولی هیچیک از این تغییرات به‌دلیل توسعه همکاری مابین گروه دی-۸ نبوده.
در حقیقت هدفهای اصلی کنفرانس یعنی افزایش تجارت مابین کشورهای عضو و ایجاد فرصتهای تازه برای توسعه مناسبات اقتصادی در گروه، طی ۱۴ سال گذشته در حد شعار باقی مانده. ارتقاء سطح زندگی در پاره‌ای از کشورهای عضو نیز نه بدلیل عضویت در گروه دی-۸ که در نتیجه توسعه همکاری با سایر نهادهای اقتصادی جهان تحقق یافته است.
مشکل ایران
به‌دلیل تصویب تحریمهای شورای امنیت علیه ایران همکاریهای بانکی و توسعه تجارت کشورهای عضو گروه دی-۸ با ایران اینک با همان مشکلاتی روبه‌رو است که کشورهای عضو گروه شانگهای را به رد درخواست عضویت ایران وا داشت. با این وجود بعید است که گروه دی-۸ خواستار اخراج و یا تعلیق عضویت ایران بشود. در حال حاظر گروه دی-۸ به یک گردهمایی بی‌رنگ و کم رونق چند کشور مسلمان تبدیل شده که بجز میزبان، ایران علاقمندترین کشور برای ادامه حضور در آن دیده می‌شود. سایر کشورهای عضو دارای الویتهای دیگر و مشغولیات سیاسی و اقتصادی جدی‌تری از حضور تشریفاتی در گروه دی-۸ هستند.
برگزاری کنفرانس سران دی-۸ در ابوجا پایتخت نیجریه هفتمین اجلاس از این نوع محسوب می‌شود. کنفرانس پیشین در سال ۲۰۰۸ در مالزی برگزار شد. به جز میزبان کنفرانس - کشور نیجریه، سایر اعضاء گروه عبارتند از مصر، بنگلادش، اندونزی، ایران، مالزی، پاکستان و ترکیه.
میزبان کنفرانس
افزایش تولید ناخالص ملی نیجریه طی سه سال گذشته بیشتر به‌دلیل افزایش تولید نفت و قیمتهای بالای نفت در بازارهای جهانی بوده است. تولید ناخالص ملی نیجریه سال گذشته به ۳۴۰ میلیارد دلار رسید. نیجریه با ۱۵۵ میلیون جمعیت، پر جمعیت‌ترین کشور آفریقا به شمار می‌رود. در آن کشور نزدیک به ۵۰ درصد مردم مسلمان و ۴۰ درصد مسیحی‌اند.
نیجریه که اینک به‌صورت دمکراسی و جمهوری پارلمانی اداره می‌شود در اول اکتبر سال ۱۹۶۰ به‌عنوان مستعمره از بریتانیا جدا شد و سه سال بعد استقلال کامل خود را اعلام داشت.
در نیجریه ۷۰ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این رقم قابل مقایسه با جمعیت زیر فقر ایران است. با این حال میزان بیکاری (۵ . ۸ % - یک سوم میزان بیکاری در ایران) و تورم (۶ . ۷ % در سال، یک سوم تورم واقعی در ایران است).
صادرات عمده نیجریه را ۹۵ درصد نفت خام و بقیه را لاستیک و کاکائو تشکیل می‌دهند. واردات نیجریه را نیز عمدتا ماشین الات، وسائل حمل و نقل و ارتباطات، مواد شیمیایی و مواد خوراکی تشکیل می‌دهند. آمریکا نزدیک به ۵۰ درصد از تمامی صادرات نفت خام نیجریه را به خود اختصاص داده است. چین بزرگترین صادر کننده کالا به نیجریه است. سایر شرکای تجاری عمده نیجریه کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین (برزیل) اند و سهم بسیار اندکی از تجارت خارجی نیجریه با کشورهای گروه در-۸ انجام می‌شود.
کنفرانس ابوجا
هدف سال جاری کنفرانس د-۸ مبادله تجارب کشورهای عضو در زمینه انرژی، حمل و نقل، گردشگری، بانکداری، توسعه ساختاری و ایجاد موسسات مالی مشترک تعیین شده است. هدفهای اعلام شده دیگر مانند همکاری در زمینه علوم و فن آوری، کارگران مهاجر و ایجاد واحدهای تجاری کوچک و متوسط به‌دلیل غرابت جغرافیایی کشورهای عضو و یا عدم توسعه کافی آنها هم‌چنان در حد نوشته‌های کاغذی باقی خواهد ماند
طی کنفرانس سال ۲۰۰۸ در کوالالامپور، کشورهای عضو دی-۸ نقشه راهی را برای حرکت ده سال بعد کنفرانس تدوین کردند که طی دو سال گذشته پیشرفت چندانی در جهت تحقق هدفهای آن صورت نگرفت. به نظر نمی‌رسد که کنفرانس ابوجا نیز به تغییر چشمگیری در جهت توسعه همکاریهای اقتصادی و افزایش حجم مبادلات تجاری و مالی مابین کشورهای عضو بیانجامد.
در مورد استفاده بهتر از منابع انرژی و پیشگیری از اتلاف آن که از سال گذشته بیشتر توسط ترکیه پیگیری شده است، کشورهای عضو دارای زمینه همکاری بهتری نسبت به سایر بخشهای اقتصادی به نظر می‌رسند. ایران از لحاظ به هدر دادن منابع انرژی دارای بدترین رکورد مابین هشت کشور عضو است و میزان بازده اقتصادی ایران به نسبت مصرف یک میلیون واحد کالری مصرف شده، در حد پائینترین در سراسر جهان است. با این حال ایران تاکنون در عمل کمترین تلاشی در جهت تغییر وضعیت موجود صورت نداده است. در صورت قطع کمکهای دولتی در جهت پائین نگاه داشتن قیمتهای مصرفی انرژی (اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها) ایران اولین گام را پس از ۳۲ سال در این زمینه بر خواهد داشت.
حضور کم رنگ سران عضو
با از میان رفتن تدریجی انگیزه اولیه کشورهای مسلمان عضو گروه دی-۸ میزان استقبال آنها از کنفرانس سران نیز کاهش یافته است. از این لحاظ انتظار می‌رود که اغلب کشورهای عضو در سطحی پایین‌تر از رئیس دولت در کنفرانس ابوجا شرکت کنند.
نیجریه از ابتدای ماه جاری میلادی ریاست ادواری شورای امنیت را نیز به مدت یک ماه به عهده گرفته است. شورای امنیت ماه قبل با تصویب قطعنامه ۱۹۲۹ علیه ایران، در زمان ریاست مکزیک، گام قابل ملاحظه‌ای در جهت مقابله با برنامه اتمی ایران برداشت. شورای امنیت اینک درتلاش تدوین مقررات اجرایی تحریمها و نظارت بر اجرای آنها از سوی کشورهای عضو است. به علاوه شورای امنیت از راه بازنگاه داشتن در مذاکرات با ایران انتظار دارد گامهای تازه‌یی نیز در مسیرهای سیاسی مرتبط با پرونده‌ییران برداشته شود. برگزاری اجلاس روز ۲ ژوئیه جاری گروه کشورهای ۱+۵ در بروکسل- در سطح مدیران، بخشی از این فعالیتهای محسوب می‌شود.
به این دلیل، احمدی‌نژاد در ادامه دیپلوماسی تاخیری همیشگی رژیم ایران، دو هفته پس از تصویب قطعنامه تنبیهی ۱۹۲۹ ، قصد دارد ضمن شرکت در کنفرانس د-۸ ، در مورد تصمیمات ماه قبل شورای امنیت نیز با رئیس ماه جاری شورا مذاکرات سودمندی به‌عمل آورده و نتایج دستاوردهای تازه‌ترین سفر آفریقایی خود را برای انتشار در اختیار رسانه‌های رژیم قرار دهد.
