یکی از واجبات مناسک حج قربانی است. این سنت به‌جا مانده از آزمایشی بود، که حضرت ابراهیم (ع) به آن آزموده شد. آزمایشی که بر اساس آن، ابراهیم (ع) به فرمان خدا مأمور شد که فرزند برومندش، اسماعیل را قربانی کند.
اما فلسفهٴ قربانی چیست؟ مسیر تکامل همواره راهش را با درگیری و مبارزه باز کرده است، تا پدیده‌های تطبیق پذیر، پیروز شوند. ولی آیا موفقیت پدیده‌های نو و تطبیق پذیر، آسان به دست می‌آید؟ نه!
سنت آفرینش این است که «نو» همیشه از میان درگیری، همیشه از میان قربانی و قیمت دادن پیروز بشود. تا شایستگی، صلاحیت و اصالت خودش را در نبرد اضداد، به اثبات برساند. به این ترتیب است که صلاحیت بقاء، احراز می‌کند؛ چرا که با پرداخت قیمت و از دل حل تضاد به دست آمده است.
در غیراین صورت توفان انتخاب اصلح، محو و نابودش خواهد کرد. به قول قرآن «انّ الأرض یرثها عبادی الصّالحون»، «زمین را بندگان صالح به ارث می‌برند».
طی همین جریان است که انسانها، احزاب، سازمانهای درست و اصولی ساخته و آبدیده می‌شوند. بنابراین ضربه خوردن و قربانی دادن امر ناگواری هم نیست! هر ضربه و هر شکست، اگر که با آن درست برخورد بشود، دریچه‌ای است به سوی مراحل بالاتر و پیروزی. چرا که تکامل، راه خودش را از میان نبرد اضداد باز کرده است.
اضداد، تضادها و درگیریها، تا مدتی می‌توانند خاموش باشند، ولی حتماً به تعارض می‌رسند. آن وقت است که حل این تضاد متعارض شده، به قربانی نیاز دارد! چرا که تکامل همیشه با جهش و انقلاب همراه بوده است.
تغییرات انقلابی، رنج‌ها و قربانی‌های ویژه خودش را می‌طلبد. یعنی باید قیمت آن را هر چه هست پرداخت، باید فدیه داد. شکوه و عظمت تکامل نیز در همین جاست. این حماسه واقعی و بسیار متعالی و شکوهمند آفرینش است! چرا؟ برای این‌که پدیده «نو» همواره با قربانی به دست آمده است. پیروزی نیز همچین.
برای همین از قربانی دادن نباید هراسید. مگر اوج مراسم حج، به قربانی ختم نمی‌شود؟ هر کس می‌خواهد از خانهٴ خدا عبور کند، این عبور لازمه‌اش قربانی است. منهای این، رمز در کعبه باز نخواهد شد. پس در یک کلام، قربانی رمز تکامل است.
اما فلسفهٴ قربانی چیست؟ مسیر تکامل همواره راهش را با درگیری و مبارزه باز کرده است، تا پدیده‌های تطبیق پذیر، پیروز شوند. ولی آیا موفقیت پدیده‌های نو و تطبیق پذیر، آسان به دست می‌آید؟ نه!
سنت آفرینش این است که «نو» همیشه از میان درگیری، همیشه از میان قربانی و قیمت دادن پیروز بشود. تا شایستگی، صلاحیت و اصالت خودش را در نبرد اضداد، به اثبات برساند. به این ترتیب است که صلاحیت بقاء، احراز می‌کند؛ چرا که با پرداخت قیمت و از دل حل تضاد به دست آمده است.
در غیراین صورت توفان انتخاب اصلح، محو و نابودش خواهد کرد. به قول قرآن «انّ الأرض یرثها عبادی الصّالحون»، «زمین را بندگان صالح به ارث می‌برند».
طی همین جریان است که انسانها، احزاب، سازمانهای درست و اصولی ساخته و آبدیده می‌شوند. بنابراین ضربه خوردن و قربانی دادن امر ناگواری هم نیست! هر ضربه و هر شکست، اگر که با آن درست برخورد بشود، دریچه‌ای است به سوی مراحل بالاتر و پیروزی. چرا که تکامل، راه خودش را از میان نبرد اضداد باز کرده است.
اضداد، تضادها و درگیریها، تا مدتی می‌توانند خاموش باشند، ولی حتماً به تعارض می‌رسند. آن وقت است که حل این تضاد متعارض شده، به قربانی نیاز دارد! چرا که تکامل همیشه با جهش و انقلاب همراه بوده است.
تغییرات انقلابی، رنج‌ها و قربانی‌های ویژه خودش را می‌طلبد. یعنی باید قیمت آن را هر چه هست پرداخت، باید فدیه داد. شکوه و عظمت تکامل نیز در همین جاست. این حماسه واقعی و بسیار متعالی و شکوهمند آفرینش است! چرا؟ برای این‌که پدیده «نو» همواره با قربانی به دست آمده است. پیروزی نیز همچین.
برای همین از قربانی دادن نباید هراسید. مگر اوج مراسم حج، به قربانی ختم نمی‌شود؟ هر کس می‌خواهد از خانهٴ خدا عبور کند، این عبور لازمه‌اش قربانی است. منهای این، رمز در کعبه باز نخواهد شد. پس در یک کلام، قربانی رمز تکامل است.
