موقعیت مصر:
کشوری در شمال و شمال شرقی قاره آفریقا است و به سه قسمت عمده تقسیم می‌شود:
1- صحرای شرقی یا عربی
۲- شبه جزیره سینا و زمینهای نیل
۳-صحرای غربی
همسایگان مصر: از شمال دریای مدیترانه از شرق دریای سرخ از جنوب سودان و از سوی غرب کشور لیبی همسایه مصر هستند. در شرق و شمال شرقی این کشور شبه جزیره سینا قرار دارد که با اسراییل و نوار غزه در فلسطین مرز زمینی دارد. شبه جزیره سینا تا پیش از سده نوزدهم به خاک مصر پیوسته بود. اما در سده بیستم باحفر کانال سوئز و وصل دریای سرخ به دریای مدیترانه بین شبه جزیره و خاک مصر جدایی افتاد.
تراکم جمعیت مصر:
مصر یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای آفریقا و خاورمیانه است. جمعیت آن بیش از ۸۰ میلیون نفرمی باشد. بیشتر جمعیت آن در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه، شهرهای دلتای رود نیل و حومه آن زندگی می‌کنند.
اکثر جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری مصر در کنار رود نیل زندگی می‌کنند. کرانه‌های رود نیل منطقه‌یی است که ۴۰ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود یک بیست و پنجم این کشور و تنها زمینهای بارور آن را تشکیل می‌دهد. رود نیل با عبور از مصر به دریای مدیترانه می‌ریزد. به این خاطر در محل پیوستن آن به دریا، دلتای نیل به‌وجود آمده که سرزمین اصلی کشاورزی این کشور است. در اطراف این رود نیز کشاورزی رونق بسیار دارد به‌طوری که تنها نقاط آباد مصر سواحل نیل می‌باشد. بخش عمده این کشور از بیابان تشکیل شده و جمعیت پراکنده‌ای را در خود جای داده‌است.
زبان مصر: عربی است.
موقعیت فرهنگی مصر: از دیدگاه سیاسی و فرهنگی یکی از مهمترین کشورها در جهان عرب و خاورمیانه محسوب می‌شود. دانشگاه الازهر مهمترین مرکز مذهبی جهان اسلام در این کشور قرار دارد.
شهرهایی مانند سلوم، بردیا، سیدی برانی، مطروح و العلمین نیز به سبب وقایعی که طی جنگ جهانی دوم در آنها به‌وقوع پیوست مشهور گشته‌اند.
مصر صاحب یکی از قدیمی‌ترین تمدنهای بشری است. آثار باستانی متعدد موجود در این کشور که مهمترین آنها اهرام سه‌گانه است گردشگران زیادی را جذب این کشور می‌کند. حدود ۱۲ درصد نیروی کار مصر در بخش گردشگری و شهرهای تفریحی ساحل دریای سرخ فعالیت دارند. اقتصاد مصر یکی از متنوع‌ترین منابع درآمدی را در کشورهای خاورمیانه داراست و بخش‌های گردشگری، کشاورزی، صنعت و خدمات هر یک به نسبتی تقریباً مساوی در تولید داخلی این کشور سهم دارند.
تاریخ مصر را به سه دوران پادشاهی تقسیم کرده‌اند.
-دوره پادشاهی قدیم
- دوره پادشاهی میانه
- دوره پادشاهی جدید
دوره پادشاهی قدیم مصر: (۲۶۸۶ - ۳۰۵۰ پ. م.) : در هزارهٴ سوم پیش از میلاد، شکل‌گیری حاکمان محلی در قسمتهای شمالی و جنوبی دلتای رود نیل سرآغاز پیدایش حکومتهای قدرتمند در مصر شد. این حاکمان محلی ابتدا رؤسای قبایل کشاورزی بودند و رفته‌رفته سیطرهٴ خود را بر سایر قبایل همجوار و بعد سایر نواحی مصر گسترده کردند.
دوره دوم میانی و فرمانروایی هیکسوس (۱۵۴۹ - ۱۶۷۴ پ. م.)
این دوره یک دوران طلایی و محوری در تاریخ مصر است. فراعنه مصر سیطره یکپارچه خود را از سرزمینهای حاصلخیز اطراف نیل به سوریه و فلسطین و سرزمینهای دیگر گسترش دادند. از این دوره پاپیروسهای بسیاری به جا مانده است که شامل روابط مالیاتی حکومتها با کشاورزان، پیشرفتهای علمی، شعر، داستان و نامه‌ها و نیایش‌های مذهبی هستند.
دوران پادشاهی نوین مصر (۱۰۶۹ - ۱۵۴۹ پ. م.) : در این دوران مناسبات اجتماعی، سیاسی و نظامی دستخوش تحولات عمیقی شد.
این دوران با پیروزی اهمسه یکم از هیجدهمین سلسله فراعنه، بر هیکسوس آغاز شد. و با شکستهای پیاپی اقوام مهاجر از سمت لیبی، آسیای صغیر و یونان در دوران رامسس به پایان رسید.
دولت قدیم مصر در سال ۵۲۴ ق. م به دست ایرانیان سقوط کرد. این کشور در روزگار هخامنشی و همچنین در دوران ساسانی (در عهد خسرو پرویز و به مدت ده سال) بخشی از شاهنشاهی ایران بود.
حضور هخامنشیان در مصر به دوران کمبوجیه پسر کوروش باز می‌گردد. او در سال ۵۲۵ پیش از میلاد، در لشکرکشی به مصر توانست مقابل فرعون پسامتیخ سوم از دودمان بیست و ششم فراعنه مصر پیروز شود و آن کشور را به یکی از ساتراپ‌های هخامنشی تبدیل کند. سابقه تاریخی اتصال دریای سرخ و دریای مدیترانه به‌وسیله رود نیل به داریوش هخامنشی پادشاه ایران در اواخر سده ششم پیش از میلاد برمی‌گردد که به‌دلیل اهمیت راه دریایی میان مصر و ایران برای عبور کشتی‌های ایرانی فرمان ساخت آن داده شد.
در سال ۳۳۲ ق. م که اسکندر مقدونی این سرزمین را تصرف نمود 31 سلسله بر این کشور حکمروایی کرده بودند. در سال ۳۰ پیش از میلاد رومیان با غلبه بر کلئوپاترا آخرین ملکه بطلمیوسی، مصر را ضمیمه قلمرو روم نمودند. در سال ۶۴۱ میلادی (۱۹ هجری قمری) در زمان خلیفه دوم، عمر، اعراب مسلمان این کشور را تسخیر کردند. مصر همواره از سرزمینهای مهم برای حکومت اسلامی بوده و تا سال ۱۵۱۷ در دست خلفای اموی و عباسی و فاطمی بود. در 1517 میلادی دولت عثمانی بر مصر تسلط یافت و این استیلا، تا سال 1867 ادامه داشت. مصر در فاصله سالهای 1798 تا 1801 مورد حمله ناپلئون قرار گرفت و به اشغال فرانسه درآمد. اما به فاصله کوتاهی بعد از آن و در سال ۱۸۰۵ میلادی محمدعلی پاشا از طرف دولت عثمانی مجدداً حاکم مصر شد و دودمان جدید مصر را تشکیل داد که تا 1882 ادامه داشت. از این تاریخ به بعد برای مدتها مصر تحت‌الحمایه بریتانیای کبیر قرار گرفت. پس از جنگ جهانی اول بر اثر فشار مردم، دولت بریتانیا، استقلال مصر را اعلام کرد. در جنگ جهانی دوم طی سالهای ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۳ با این‌که مصر بیطرفی خود را اعلام کرده بود اما سرزمینهای غربی آن در حاشیه دریای مدیترانه، صحنه نبردهای سنگین بین ارتش آلمان و ارتش بریتانیا بود و با آن که آلمانی‌ها فاصله چندانی با کانال سوئز نداشتند، اما در منطقه‌یی به نام العلمین شکست خوردند و همین شکست نقطه آغاز شکستهای دیگر برای آلمانها شد.
1- صحرای شرقی یا عربی
۲- شبه جزیره سینا و زمینهای نیل
۳-صحرای غربی
همسایگان مصر: از شمال دریای مدیترانه از شرق دریای سرخ از جنوب سودان و از سوی غرب کشور لیبی همسایه مصر هستند. در شرق و شمال شرقی این کشور شبه جزیره سینا قرار دارد که با اسراییل و نوار غزه در فلسطین مرز زمینی دارد. شبه جزیره سینا تا پیش از سده نوزدهم به خاک مصر پیوسته بود. اما در سده بیستم باحفر کانال سوئز و وصل دریای سرخ به دریای مدیترانه بین شبه جزیره و خاک مصر جدایی افتاد.
وسعت مصر:
مصر بیست وهشتمین کشور جهان است. در مجموع ۱ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و پایتخت آن شهر قاهره است.تراکم جمعیت مصر:
مصر یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای آفریقا و خاورمیانه است. جمعیت آن بیش از ۸۰ میلیون نفرمی باشد. بیشتر جمعیت آن در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه، شهرهای دلتای رود نیل و حومه آن زندگی می‌کنند.
اکثر جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری مصر در کنار رود نیل زندگی می‌کنند. کرانه‌های رود نیل منطقه‌یی است که ۴۰ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود یک بیست و پنجم این کشور و تنها زمینهای بارور آن را تشکیل می‌دهد. رود نیل با عبور از مصر به دریای مدیترانه می‌ریزد. به این خاطر در محل پیوستن آن به دریا، دلتای نیل به‌وجود آمده که سرزمین اصلی کشاورزی این کشور است. در اطراف این رود نیز کشاورزی رونق بسیار دارد به‌طوری که تنها نقاط آباد مصر سواحل نیل می‌باشد. بخش عمده این کشور از بیابان تشکیل شده و جمعیت پراکنده‌ای را در خود جای داده‌است.
زبان مصر: عربی است.
موقعیت فرهنگی مصر: از دیدگاه سیاسی و فرهنگی یکی از مهمترین کشورها در جهان عرب و خاورمیانه محسوب می‌شود. دانشگاه الازهر مهمترین مرکز مذهبی جهان اسلام در این کشور قرار دارد.
تقسیمات کشوری مصر:
مصر به 27 استان تقسیم شده است و حدود نیمی از جمعیت آن شهرنشین هستند و مهمترین شهرهای آن عبارتند از: قاهره، اسکندریه، اسوان، جیزه، فیوم و پورت سعید.شهرهایی مانند سلوم، بردیا، سیدی برانی، مطروح و العلمین نیز به سبب وقایعی که طی جنگ جهانی دوم در آنها به‌وقوع پیوست مشهور گشته‌اند.
مصر صاحب یکی از قدیمی‌ترین تمدنهای بشری است. آثار باستانی متعدد موجود در این کشور که مهمترین آنها اهرام سه‌گانه است گردشگران زیادی را جذب این کشور می‌کند. حدود ۱۲ درصد نیروی کار مصر در بخش گردشگری و شهرهای تفریحی ساحل دریای سرخ فعالیت دارند. اقتصاد مصر یکی از متنوع‌ترین منابع درآمدی را در کشورهای خاورمیانه داراست و بخش‌های گردشگری، کشاورزی، صنعت و خدمات هر یک به نسبتی تقریباً مساوی در تولید داخلی این کشور سهم دارند.
تاریخ مصر
تمدنی کناره رود نیل از حدود ۴ هزار سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده است. مصر باستان سرزمین فراعنه بود و آثار تاریخی برجسته‌ای چون اهرام سه‌گانه را از آن دوران به یادگار دارد. سرزمین مصر، محل برآمدن پیامبرانی مانند یوسف و موسی در همین دوران می‌باشد.تاریخ مصر را به سه دوران پادشاهی تقسیم کرده‌اند.
-دوره پادشاهی قدیم
- دوره پادشاهی میانه
- دوره پادشاهی جدید
دوره پادشاهی قدیم مصر: (۲۶۸۶ - ۳۰۵۰ پ. م.) : در هزارهٴ سوم پیش از میلاد، شکل‌گیری حاکمان محلی در قسمتهای شمالی و جنوبی دلتای رود نیل سرآغاز پیدایش حکومتهای قدرتمند در مصر شد. این حاکمان محلی ابتدا رؤسای قبایل کشاورزی بودند و رفته‌رفته سیطرهٴ خود را بر سایر قبایل همجوار و بعد سایر نواحی مصر گسترده کردند.
دوره دوم میانی و فرمانروایی هیکسوس (۱۵۴۹ - ۱۶۷۴ پ. م.)
این دوره یک دوران طلایی و محوری در تاریخ مصر است. فراعنه مصر سیطره یکپارچه خود را از سرزمینهای حاصلخیز اطراف نیل به سوریه و فلسطین و سرزمینهای دیگر گسترش دادند. از این دوره پاپیروسهای بسیاری به جا مانده است که شامل روابط مالیاتی حکومتها با کشاورزان، پیشرفتهای علمی، شعر، داستان و نامه‌ها و نیایش‌های مذهبی هستند.
دوران پادشاهی نوین مصر (۱۰۶۹ - ۱۵۴۹ پ. م.) : در این دوران مناسبات اجتماعی، سیاسی و نظامی دستخوش تحولات عمیقی شد.
این دوران با پیروزی اهمسه یکم از هیجدهمین سلسله فراعنه، بر هیکسوس آغاز شد. و با شکستهای پیاپی اقوام مهاجر از سمت لیبی، آسیای صغیر و یونان در دوران رامسس به پایان رسید.
دولت قدیم مصر در سال ۵۲۴ ق. م به دست ایرانیان سقوط کرد. این کشور در روزگار هخامنشی و همچنین در دوران ساسانی (در عهد خسرو پرویز و به مدت ده سال) بخشی از شاهنشاهی ایران بود.
حضور هخامنشیان در مصر به دوران کمبوجیه پسر کوروش باز می‌گردد. او در سال ۵۲۵ پیش از میلاد، در لشکرکشی به مصر توانست مقابل فرعون پسامتیخ سوم از دودمان بیست و ششم فراعنه مصر پیروز شود و آن کشور را به یکی از ساتراپ‌های هخامنشی تبدیل کند. سابقه تاریخی اتصال دریای سرخ و دریای مدیترانه به‌وسیله رود نیل به داریوش هخامنشی پادشاه ایران در اواخر سده ششم پیش از میلاد برمی‌گردد که به‌دلیل اهمیت راه دریایی میان مصر و ایران برای عبور کشتی‌های ایرانی فرمان ساخت آن داده شد.
در سال ۳۳۲ ق. م که اسکندر مقدونی این سرزمین را تصرف نمود 31 سلسله بر این کشور حکمروایی کرده بودند. در سال ۳۰ پیش از میلاد رومیان با غلبه بر کلئوپاترا آخرین ملکه بطلمیوسی، مصر را ضمیمه قلمرو روم نمودند. در سال ۶۴۱ میلادی (۱۹ هجری قمری) در زمان خلیفه دوم، عمر، اعراب مسلمان این کشور را تسخیر کردند. مصر همواره از سرزمینهای مهم برای حکومت اسلامی بوده و تا سال ۱۵۱۷ در دست خلفای اموی و عباسی و فاطمی بود. در 1517 میلادی دولت عثمانی بر مصر تسلط یافت و این استیلا، تا سال 1867 ادامه داشت. مصر در فاصله سالهای 1798 تا 1801 مورد حمله ناپلئون قرار گرفت و به اشغال فرانسه درآمد. اما به فاصله کوتاهی بعد از آن و در سال ۱۸۰۵ میلادی محمدعلی پاشا از طرف دولت عثمانی مجدداً حاکم مصر شد و دودمان جدید مصر را تشکیل داد که تا 1882 ادامه داشت. از این تاریخ به بعد برای مدتها مصر تحت‌الحمایه بریتانیای کبیر قرار گرفت. پس از جنگ جهانی اول بر اثر فشار مردم، دولت بریتانیا، استقلال مصر را اعلام کرد. در جنگ جهانی دوم طی سالهای ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۳ با این‌که مصر بیطرفی خود را اعلام کرده بود اما سرزمینهای غربی آن در حاشیه دریای مدیترانه، صحنه نبردهای سنگین بین ارتش آلمان و ارتش بریتانیا بود و با آن که آلمانی‌ها فاصله چندانی با کانال سوئز نداشتند، اما در منطقه‌یی به نام العلمین شکست خوردند و همین شکست نقطه آغاز شکستهای دیگر برای آلمانها شد.
کانال سوئز یا شاهرگ حیاتی مصر
1-سابقه تاریخیایدهٴ و فکر متصل کردن دریای سرخ به دریای مدیترانه از دوران مصر باستان وجود داشت. سابقه تاریخی ساخت آن به داریوش هخامنشی پادشاه ایران در اواخر سده ششم پیش از میلاد برمی‌گردد که به‌دلیل اهمیت راه دریایی میان مصر و ایران دستور ساخت این آبراه میان دریای سرخ و دریای مدیترانه توسط رود نیل را داد تا کشتی‌های ایرانی بتوانند به‌راحتی عبور کنند.
2-ساخت کانال سوئز و اهمیت تاریخی آن
اتصال امروزی دریای سرخ و دریای مدیترانه به‌وسیله کانال سوئز توسط شرکت فرانسوی کانال سوئز در سال 1869 پایان یافت. کانال سوئز، دو دریای مدیترانه و «دریای سرخ» را مستقیماً از بندر پرت سعید به خلیج سوئز وصل می‌کند. ارتباط سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا بوسیله‌این کانال، اهمیت بسیار زیادی به آن بخشیده است. طول این کانال ۱۶۸ کیلومتر است و مانع دور زدن قاره آفریقا توسط کشتی‌ها می‌شود. پیش ازحفر کانال سوئز کشتی‌ها برای رفتن از اروپا به آسیا، باید تا دماغه امید نیک در جنوبی‌ترین بخش قاره آفریقا پیش می‌رفتند و یا با تخلیه بار خود در ساحل دریای مدیترانه از طریق زمینی اقدام به صدور آن به کشورهای آسیایی می‌نمودند.
3-ساخته شدن کانال سوئز و ملی شدن آن
فکر متصل کردن دریای سرخ به دریای مدیترانه به‌وسیله کانال سوئز توسط یک مهندس فرانسوی به‌نام فردینان دولسپس، پس از مذاکرات با «سعید پاشا» سومین والی مصر، با هزینه دولت مصر آغاز و در سال ۱۸۶۹ به پایان رسید. مطابق آن مقرر شد دولت مصر کنترلی بر حمل و نقل از آن آبراه نداشته باشد. شرکت فرانسوی سازنده کانال سوئز برای ۹۹ سال امتیاز آن را در اختیار گرفت ولی پس از افتتاح کانال سوئز دولت بریتانیا ۴۴ درصد سهام شرکت کانال سوئز را از مصر خریداری نمود و بقیه سهام در دست سرمایه‌داران فرانسوی باقی ماند. به این صورت مصر عملاً هیچگونه بهره مالی از کانال سوئز نداشت. از سوی دیگر قروض بهره ناشی از ساخت کانال سوئز موجب می‌شد که مستشاران مالی انگلستان در تمامی شئون اداری مصر دخالت کنند و عملاً مصر به مستعمره بریتانیا تبدیل شد. در سال ۱۸۸۲، احمد عرابی پاشا، وزیر جنگ دولت مصر برای رهایی از وضع موجود در راستای استقلال مصر اقدام به یک شورش مسلحانه در سراسر مصر نمود. این قیام نهایتاً سرکوب شد و بعد از دستگیری «عرابی پاشا» انگلستان به اشغال نظامی مصر و سودان به‌مدت ۷۰ سال دیگر ادامه داد.
سرانجام در سال ۱۹۵۲ با کودتای بدون خونریزی افسران جوان ارتش مصر، علیه ملک فاروق نظام پادشاهی منقرض و مصر صاحب حکومت جمهوری شد. در اثر مبارزات مردم مصر به رهبری جمال عبدالناصر در سال ۱۹۵۶ مصر موفق به ملی کردن کانال سوئز شد. موفقیت مصر در باز پس‌گیری استقلال خود و ملی شدن کانال سوئز می‌رفت که منجر به جنگ فرانسه با مصر شود اما با پشتیبانی شوروی پیشین از مصر و بیطرفی آمریکا، بدون جنگ خاتمه یافت و کانال سوئز از این پس ملی اعلام شد و عبد الناصر نیز بدینگونه قهرمان ملی اعراب نام گرفت.
