تهدیدات بهداشتی بعد از سیل:
سیل بنیان‌کن اخیر که اغلب استان های کشور مان ایران را دربر گرفته به‌علت تخریب و فرو ریختن تأسیسات بهداشتی و زیرساختهای اساسی و پایه‌یی شامل آب، فاضلاب، برق و پخش آبهای آلوده و فاضلابها و مواد شیمیایی کارخانجات به سطح شهرها و اماکن، تهدیدات جدی بهداشتی به همراه دارد همچنین موجب شیوع بیماریهای مسری و عفونی و ضایعات قابل ملاحظه انسانی می‌شود.
تهدیدات بهداشتی بعد از وقوع سیل به‌قرار زیر است:
- آلودگی آب به‌خاطر قاطی شدن آب با فاضلاب یا آب با مواد سمی شیمیایی و..
- جابه‌جایی سیل‌زدگان و تراکم آنها در اماکن جمعی که امکانات بهداشتی مکفی ندارد.
- تکثیر حشرات بیماری‌زا مانند پشه به‌خصوص در مناطق گرمسیری
- بیرون ریختن حیوانات موذی و مار و خزندگانی که در اثر سیل لانه هایشان از بین رفته است
- شیوع بیماریهای مسری و بیماریهایی انتقالی از حیوان به انسان و...
مهمترین اقدامات پیشگیرانه بهداشتی بعد از وقوع سیل:
بعد از وقوع سوانح و فجایع طبیعی مثل سیل، تلاش اصلی باید در جهت جلوگیری از مشکلات بهداشتی و شیوع بیماریهای مسری باشد.
اصلی‌ترین اقدامات ضروری که در این‌گونه وقایع در الویت قرار می‌گیرند شامل موارد زیر است:
- پیشگیری از بیماریهای ناشی از آشامیدن آب غیربهداشتی.
- بالا بردن بهداشت فردی.
- نظافت داخل اماکن و وسا‌ئل خانگی از آلودگیهای ناشی از سیل.
- پیشگیری از گسترش پشه‌های ناقل بیماریها و مشخصاً پشه آنوفل عامل بیماری مالاریا و پشه خاکی عامل بیماری سالک.
- هوشیاری در مواجه با جانوران موذی مثل مار
- ورود جوندگان (انواع موشهای خانگی، صحرایی)بداخل اماکن.
آب غیربهداشتی و شیوه سالم‌سازی آن
در وقوع سیل،به‌ویژه آنچه در سیل کنونی در ایران شاهد آن هستیم، قاطی شدن آب با سیستم فاضلاب و سایر آلودگیهای صنعتی و کشاورزی حتمی است و به هیچ عنوان این آب قابل شرب،پخت و پز و نظافت فردی نیست.
این آب اساساً آلوده به عوامل میکروبی، مواد انگلی، شیمایی و گل ولای می‌باشد،برای جلوگیری از بروز بیماریهای ناشی از آب بسته به امکاناتی که دارید به رهنمودهای زیر توجه داشته باشید:
- تلاش کنید حتی‌الامکان از بطریهای آب تصفیه شده استفاده کنید، در صورتیکه چنین امکانی وجود نداشت.
- در ظروف بزرگ آب را ذخیره کنید- توجه کنید اب برداشتی شما از جاهایی با فاصله هر چه بیشتر از سیستم فاضلاب شهری یا چاه‌های فاضلاب خانگی باشد، همچنین از جاهای نزدیک کارخانه،آب برندارید چون می‌تواند آغشته به مواد شیمایی باشد.
- ته نشین سازی یکی از مراحل مهم در امر تصفیه آب است بنحویکه هر چه مدت بیشتری آب ساکن نگه‌داشته شود میزان رسوب مواد معلق،میکروبها و سایر آلنده‌های آن تا حدود نزدیک به ۹۰درصد کم می‌شود.(حداکثرزمان نگهداری آب بیشتر از ۱۴روز نباید باشد)
- از این آب ذخیره، اگر امکان حرارتی داشته باشید میزان مورد نظرتان را به آهستگی بردارید و به مدت یک الی سه دقیقه بجوشانید. این آب بعد از سرد شدن از هر گونه میکروبی مبرا خواهد بود.
- در صورتیکه امکان حرارت دادن آب را ندارید، ابتدا آنرا از یک پارچه مثلاً ململ به‌عنوان صافی عبور دهید و سپس به ازاء هر لیتر آب ۱۵الی ۲۰قطره وایتکس(مایع سفید کننده) یا یک قرص ضد عفونی کننده آب اضافه کنید. ۱۵دقیقه بعد این آب قابل آشامیدن می‌باشد.
- برای پخت و پز غذا نیاز به ضد عفونی کردن آب نیست،زیرا خود حرارت طبخ هر گونه آلودگی میکروبی را از بین می‌برد، اما حتماً این آب باید ته‌نشین شده باشد. اما ظروف غذا حتماً باید با آب ضد عفونی شده شسته شوند.
- حتماً به کودکان بگوئید که فقط از آب ضد عفونی شده برای آشامیدن استفاده کنند!
بالا بردن سطح بهداشت فردی
به‌رغم این‌که به‌نظر می‌رسد که در مواقع بحرانی مانند سیل اخیر امکانات بهداشتی کمتر در دسترس است و ممکن است این امر مهم کمتر مورد توجه قرار بگیرد،اما به‌طور واقعی اهمیت رعایت بهداشت فردی نسبت به شرایط عادی، خیلی بیشتر است.
مهمترین کار در بهداشت فردی، شستن دستها با آب بهداشتی و صابون به‌ویژه بعد از توالت و قبل از صرف غذا می‌باشد. زیرا دستهای شما است که آلودگی محیط را به بدن شما منتقل می‌کند.
درصورتیکه آب و صابون در دسترس نیست. از هر گونه مواد ضد عفونی کننده مثل دتول، الکل، سرکه یا هر گونه مواد ضد عفونی کننده دست می‌توانید استفاده کنید.
بعد از کار در آب ناشی از سیلاب، در اولین فرصت اقدام به تعویض لباس کنید.
نظافت داخل اماکن و وسا‌ئل خانگی از آلودگیهای ناشی از سیل
بعد از فرو نشستن و تخلیه آب از اماکن سیل گرفته، برای جلوگیری از هر گونه انتشار آلودگی، مهمترین اقدام نظافت و ضد عفونی کردن این اماکن می‌باشد برای این منظور:
- ابتدا هر گونه آثار فیزیکی و آشکار آلودگی را با آب و در صورت امکان با آب و تاید بشوئید.
- سطوح و جاهایی که در تماس با دست و بدن شما قرار دارد مثل دستگیره‌ها، روی میز و صندلی و... با محلول ضد عفونی کننده مانند دتول و... ضد عفونی کنید.
- چنان‌چه امکان شستشوی مواردی مثل تشک، پتو، لحاف وجود نداشته باشد، بعد از نظافت از آثار سیل، آنها را در معرض آفتاب قرار بدهید(حداقل نصف روز باید آفتاب داده شوند).
- در کارهای نظافتی حتماً از دستکشهای پلاستیکی استفاده کنید.
پیشگیری از گسترش پشه‌های ناقل بیماریها (مشخصاً پشه آنوفل عامل بیماری مالاریا و پشه خاکی عامل بیماری سالک.)
- واقعیت مسلم این است که اقدامات اصلی و لازم در این زمینه فراتر از توان افراد و خانواده‌های سیل‌زده می‌باشد و در دولتهای مردمی و غیرارتجاعی، الزامات و امکانات گوناگون برای مقابله با همه عوارض سیل و سایر مصائب طبیعی از قبل آماده می‌باشد. چون مثلاً برای جلوگیری از تکثیر پشه‌ها و حشرات موذی یک سمپاشی گسترده نیاز است و حتی اگر خانواده‌ای امکان محدود سمپاشی حیاط خود را داشته باشد تضاد جدی حل نمی‌کند. اما برای کم کردن مشکلات بهداشتی ناشی از گزش پشه‌ها در حیطه کارهای فردی اقدامات زیر امکانپذیر است:
یکم: پوشیدن لباسهای آستین بلند و شلوار بلند که کمتر پوست در معرض گزش پشه‌ها قرار بگیرد.
دوم: استفاده از پشه بند و هر پارچه مناسب برای این منظور.
سوم: در صورت امکان استفاده از کرمهای دور کننده پشه روی دست و صورت.
هوشیاری در مواجه با جانوران موذی مثل مار
این مشکل در محیط‌هایی که درجه حرارت بالاتری در این فصل دارند با اهمیت‌تر است، زیرا ممکن است همراه با سیلاب مارها به محیط‌های زندگی یا کشاورزی آورده شوند.
در صورت مشاهده مار به هیچ‌وجه تلاش نکنید آنرا با دست بگیرید چون احتمال زنده بودن و مارزدگی زیاد است
هوشیاری نسبت به ورود جوندگان (انواع موشهای خانگی، صحرایی)بداخل اماکن
موش‌ها در شرایط نامساعد جوی مثل سرما و گرمای شدید و باران معمولاً به اماکن مسکونی هجمه می‌آورند. و غیر از ضرر و زیانهای اقتصادی حاوی انواع آلودگیهای میکروبی می‌باشند.
برای جلوگیری از مشکلات بهداشتی ناشی از ورود موش‌ها:
یکم: غذاها به هیچ‌وجه به‌صورت باز و در معرض موش قرار نداشته باشند، در ظروف درب دار مناسب
گذاشته شوند.
دوم: بهر صورت ممکن زیر دربها، آب بندی ضد موش شود با اقلامی مثل تیوپ خودرو، کفپوش یا هر و سیله در دسترس؛ یادتان باشد هر درز و سوراخی که به اندازه سر موش باشد موش می‌تواند از آن وارد شود.
سوم: می‌توانید از هر نوع تله حتی تله‌های دست‌ساز استفاده کنید. از جمله گذاشتن حلبیهای روغن که کف آن را یک مقدار چرب کنید که موش نتواند با پرش از آن خارج شود و سپس آشغال غذایی در آن بریزید. از این‌گونه تله‌ها می‌توانید اطراف خانه یا ساختمان در گودال بگذارید. چنان‌چه زمین سیمانی بود و مجبور بودید حلبی را روی زمین بگذارید، با یک تخته از روی زمین تا لبه حلبی برای موش مسیر در نظر بگیرید.
بیماریهای عفونی و مسری بعد از سیل ویرانگر
آثار زیانبار سلامت عمومی جامعه در اثر سیلابها شیوع بیماریها است که به‌علت آلودگی منابع آب با فاضلاب ها و مواد شیمیایی سمی می‌باشد. شایع‌ترین بیماریهای عفونی و مسری بالقوه بعد از حادثه سیل عبارتند از:
- بیماری گوارشی: اسهال میکروبی، اسهال آمیبی شایع‌ترین بیماری به‌علت آب آلوده و افت بهداشت است
- بیماری وبا با اسهال شدید در اثر میکروب ویبریو کلرا در آب آلوده
- بیماری هپاتیت A ناشی از آب آلوده
- بیماری آنفلوآنزا که با تب بالا و کوفتگی بدن نمایان می‌شود
- بیماری مالاریا و بیماری سالک در نتیجه گزش پشه‌های ناقل این دو بیماری «
- بیماری لپتوسپیروزیس (مننژیت هپاتیت نفریت) ناشی از آب آلوده به مواد دفعی حیوانات آلوده مثل جوندگان و انتقال انگل بیماری
- نکته مهم این‌که درچنین شرایطی افرادی که مقاومت بدنشان پایینتر است مثل نفرات مسن، نوزادان و کودکان کم سن و سال وقتی در معرض آلودگیهای محیطی قرار می‌گیرند آسیب پذیر تر هستند و باید در اولویت رسیدگی قرار گیرند.
وضعیت تغذیه‌ای ناکافی و بهداشت فردی ناکافی و دسترسی محدود به خدمات پزشکی و درمانی بعد از وقوع سیل موجب تشدید بیماری ها اعم از مسری و غیرمسری می‌شود.
انتقال و شیوع بیماریهای عفونی ممکن است روزها و هفته‌ها بعد از جاری شدن سیل بارز شود.
برای پیشگیری و کنترل بیماریهای عفونی بعد از وقوع سیل که اساساً در اثر آب آلوده است باید متمرکز به بهداشت آب و بهداشت فردی شد.
شیوه تخلیه سیلاب جمع شده در یک منطقه
فروردین ۹۸
مقدمه:
شرایطی که باعث جمع شدن آب و ایجاد سیل می‌شود متناسب با شرایط جغرافیای زمین متفاوت است. این عوامل به‌صورت کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند.
یکم. شرایط طبیعی زمین که نسبت به پیرامون و بخصوص نسبت به لبه رودها یا هم سطح و یا در مواردی در نقطه گودتری قرار دارد. در این شرایط زمانیکه بارانهای زیاد باریده شود و سطح آب رودخانه‌ها بالا بیاید این مناطق را آب می‌گیرد در این شرایط تخلیه آب در ابعاد عظیم امکانپذیر نیست و به پایین رفتن آب رودخانه مشروط می‌شود. این یک مدل ایجاد کاسه آب طبیعی است که مدتی طول می‌کشد که با پایین رفتن آب رودخانه‌ها سطح آب ّکم کم فروکش می‌کند.
راه‌کار در این شرایط:
بعد از فروکش کردن باران و پایین آمدن سطح آب رودخانه تخلیه آب منطقه می‌بایست از لبه کاسه انجام شود. لبه کاسه نقطه‌یی است که خط آب کمترین فاصله را تا منطقه پایین تری که آب می‌تواند جریان پیدا کند دارد. اگر امکان پمپ باشد باید آب را تخلیه کرد و در غیراینصورت باید با لودر یا بیل مکانیکی باز کرد.
توجه: در این حالت با باز کردن لبه کاسه ممکن است مثلاً نیم متر آب پایین بیاید و متوقف شود که در اینصورت از روی خط آب باید لبه بعدی را پیدا کرد... و این کار را تا آنجا تکرار می‌کنیم که کل آب تخلیه شود.
دوم: شرایط مصنوعی:
شرایطی که مسیر عبور آب از ارتفاعات به سمت مناطق پست که رودخانه قرار دارد موانعی ایجاد شود که مانع عبور طبیعی آب شود. درچنین شرایطی آب پشت این موانع جمع می‌شود. این موانع ممکن یک جاده باشد که در محلی برای آن قنطره نزده باشند و یا ساختمانی باشد که راه‌کار در این شرایط برداشتن مانع از مسیر حرکت آب است. چه بریدن جاده محلی که باید قنطره می‌خورد و چه ساختمان وهر بنایی که ساخته شده است.
روشهای ساده تصفیه آب و تبدیل آن به آب آشامیدنی
فروردین ۹۸
در شرایطی که سیل آمده و لوله‌کشی آب آشامیدنی از بین رفته است به طرق زیر می‌توان آب آشامیدنی تهیه کرد:
- برای این‌که آب گل و املاح کمتری داشته باشد از محلی که آب سیل به‌صورت راکد در آمده و تا حدی گل آن نشسته است آب بردارید و در ظرفهایی بریزید که گل و املاح آن ته‌نشین شود.
- آب زلال روی آنرا بردارید و در ظرف دیگر بریزید. این آب املاح اش گرفته شده و فقط باید ضد عفونی شود برای ضد عفونی کردن آب راههای زیادی هست به قرار زیر:
الف. آب را بجوشانیم. یعنی اگر آب جوشانده شود ضد عفونی شده و قابل شرب است
ب. هر هزار لیتر و یا هر متر‌مکعب آب به میزان ۲سی سی یعنی دو سانتیمتر مکعب وایتکس زده شود. بعد از ریختن وایتکس، آب نصف روز بماند و بعد مصرف شود. ضمناً ظرفی که این آب در آن تهیه می‌شود، از ۱۰سانتیمتر باقیمانده در ته ظرف استفاده نشود.
ج. با استفاده از قرص کلر و یا قرص سیتروئن آب را تصفیه کرد که در هر ۱۰لیتر آب یک قرص انداخته می‌شود. قرص کلر در همه جا هست. عکس آنرا ضمیمه می‌کنیم جهت شناخت آن.
د. اگر هیچیک از راه‌حلهای بالا عملی نبود به‌مدت ۲ساعت این آب را در زیر تابش آفتاب قرار دهید، در این صورت ضد عفونی شده و قابل شرب است.
- آب بارانی که مستقیم از آسمان می‌آید اگر در ظرفی جمع شود قابل شرب است یعنی املاح ندارد و ضد عفونی شده نیز هست.
روشهای ساده تصفیه آب و تبدیل آن به آب آشامیدنی - فروردین ۹۸
