توسط جان بودن
با نزدیک شدن به پایان دولت جو بایدن، سیاست خارجی آمریکا در حال تغییر است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب، فعلاً در مار-آ-لاگو باقی مانده است، اما حتی بدون مهر ریاست‌جمهوری، فراتر از تماس‌های تبریک معمولی که در دوره پس از انتخابات رخ می‌دهد، با رهبران جهان بحث کرده است.
و به‌طور فزاینده‌یی روشن می‌شود که سیاست ایالات متحده و ایران عرصه‌ای خواهد بود که یکی از بزرگ‌ترین تغییرات در موضع ایالات متحده در آن رخ خواهد داد. گزارش وال استریت ژورنال در ماه نوامبر از بحث‌های جاری در مورد «فشار حداکثری ۲.۰» پرده‌برداری کرد – بازگشت به نسخه به‌روز شده‌ای از برنامه سیاست تندرویی که دولت اول ترامپ علیه ایران با قصد اعلام‌شده برای قطع برنامه هسته‌یی این کشور و تضعیف دولت و اقتصاد دولتی آن به‌کار گرفت.
این طرح هم‌چنین با هدف مقابله با حمایت ایران از گروه‌های شبه‌نظامی مسلح در سراسر خاورمیانه انجام شد، تلاشی که تا روزهای پایانی اولین ریاست‌جمهوری پر از جنجال ترامپ ادامه یافت. در ژانویه ۲۰۲۱، درست چند روز قبل از این‌که ترامپ ریاست‌جمهوری را ترک کند، دولت او گروه شورشی حوثی مستقر در یمن را به‌عنوان یک سازمان تروریستی خارجی (FTO) تعیین کرد.
با این حال، این تصمیم کوتاه‌مدت بود، زیرا جو بایدن، رئیس‌جمهور آینده، تقریباً بلافاصله پس از روی کار آمدن، این تعیین را لغو کرد.
سیاست خود بایدن در قبال ایران در کل ۴سال ریاست‌جمهوری او آشفته بود. بیش‌ترین شفاف‌سازی که خود رئیس‌جمهور ایالات متحده در مورد این موضوع داد، در اظهارنظر طنابی به یکی از حامیان خود در نوامبر ۲۰۲۲ بود، زمانی که او اعتراف کرد که توافق سال ۲۰۱۵ با ایران که در آخرین دولت دموکرات امضا شد، «مرده» است و باز نخواهد گشت. روابط ایالات متحده و ایران تا ۷اکتبر ۲۰۲۳ تحولات اندکی داشت، زمانی که عمدتاً به هشدارهای عمومی و خصوصی علیه تجاوز مستقیم ایران به اسراییل تغییر کرد.
بازگشت به سیاست «فشار حداکثری» به‌معنای مقابله مستقیم و غیرمستقیم با ایران از طریق به حاشیه راندن گروه‌هایی مانند حوثی‌ها است که گفته می‌شود از حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و سایر سازمان‌ها برخوردار هستند. حوثی‌ها با تغییر نام اجتناب‌ناپذیر سازمان‌های تروریستی خارجی و تمرکز مجدد دولت ترامپ روبه‌رو هستند و حزب‌الله به‌دلیل حمله اسراییل به لبنان به‌شدت ضعیف شده است. در همین حال، حماس قرار است به‌زودی با اسراییل روبه‌رو شود که به‌طور کامل توسط حامیان آمریکایی خود مهار نخواهد شد.
سناتور تد کروز، متحد رئیس‌جمهور آینده که دیدگاه‌های سیاست خارجی او کمی محافظه‌کارانه‌تر است، هفته گذشته گفت که اولویت اول سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده باید «نه به‌سادگی به پایان دادن به درگیری. این حماس است که به‌طور کامل و کامل شکست‌خورده است. و این دقیقاً همان چیزی است که من معتقدم [در دوران ترامپ] اتفاق خواهد افتاد و این ضربه بزرگی به ایران نیز هست».
کروز هنگام خروج از یک جلسه توجیهی که توسط سازمان جوامع ایرانی آمریکایی(OIAC) حمایت می‌شد، گروهی هم‌سو با شبکه بین‌المللی مخالفان و تبعیدی‌های ایرانی، به‌طور خلاصه با ایندیپندنت صحبت کرد. مریم رجوی، رئیس‌جمهور منتخب شبکه موسوم به شورای ملی مقاومت ایران، روز چهارشنبه(۲۰آذر) در گردهمایی نمایندگان و کارمندان مجلس سنا سخنرانی کرد.
در این جلسه توجیهی طیفی از سناتورها از راست تا چپ میانه، از جمله ۲دموکرات: جین شاهین و کوری بوکر حضور داشتند. تنها با تعداد انگشت‌شماری از سناتورها، این گروه نشان داد که چگونه طیف کامل ایدئولوژیک اجماع سنتی سیاست خارجی واشنگتن(که هرگز شامل ترقی خواهان نبوده است) مشتاق بازگشت به موضع تهاجمی علیه ایران است که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ نشان داده شده است. بسیاری از سخنرانان به ضربات استراتژیک فرضی تهران با سقوط دولت سوریه و کشته شدن حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله توسط اسراییل اشاره کردند.
ترامپ ممکن است این اجماع را برآورده کند – و فراتر از آن – زمانی که در ژانویه به قدرت برسد. وال استریت ژورنال این هفته به‌طور جداگانه گزارش داد که تیم ترامپ در حال بررسی احتمال اقدام نظامی مستقیم برای حمله به تأسیسات هسته‌یی و تولید تسلیحات ایران است، چیزی که مدت‌هاست به‌عنوان آخرین گزینه برای جلوگیری از دستیابی استبداد مذهبی ایران به موشک هسته‌یی تلقی می‌شود.
منابع داخلی ترامپ ورلد به ژورنال گفتند که حداقل بخشی از این تغییر در سیاست ناشی از خشم خود رئیس‌جمهور منتخب ناشی از اخباری است که دولت فدرال توطئه ایران برای ترور او را در سال جاری خنثی کرده است.
هنوز مشخص نیست که آیا اقدام نظامی مستقیم روی میز است یا خیر، اما آنچه مسلم است این است که دولت آینده فشار را دوباره بر تهران وارد خواهد کرد. علی‌رغم تکذیب وزارت امور خارجه، بسیاری از کارشناسان بین‌المللی ایران موافقند که دولت ایران راه‌هایی برای دورزدن تحریم‌های ایالات متحده بر فروش نفت خود در دولت بایدن پیدا کرده است و باعث شده است جمهوری‌خواهان مستقیماً کاخ‌سفید را به نادیده گرفتن اجرای قوانین ایالات متحده به‌عنوان یک سیاست متهم کنند. تیم ترامپ احتمالاً به‌دنبال راه‌هایی برای افزایش اجرای تحریم‌های موجود و در عین‌حال اجرای تحریم‌های جدید خواهد بود.
رجوی، رئیس‌جمهور منتخب شورای ملی مقاومت ایران، از طریق ویدیو کنفرانس از پاریس در این گردهمایی سخنرانی کرد. اظهارات او غیرحزبی بود، اما پیش‌بینی کرد که نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران، مانند نیروهای اسد، «مانند برف زیر آفتاب تابستان» خواهند بود و اعلام کرد که دولت ایران «بازنده استراتژیک جنگی است که آغاز کرد» و با حمایت از حماس در غزه آغاز کرد.
سام براون بک، سفیر سابق دولت ترامپ برای آزادی مذهبی نیز در این جلسه توجیهی صحبت کرد. او در مصاحبه‌یی با ایندیپندنت تأیید کرد که معتقد است ازسرگیری فشار تحریم‌ها و انزوای سیاسی تهران کاتالیزور لازم برای وقوع چنین خیزش غیرنظامی در ایران را فراهم می‌کند.
براون بک گفت: ”باید یک مؤلفه سیاسی در آن داشته باشد.“ منظورم این است که ما بی‌سر و صدا از همبستگی حمایت کردیم، اما از آن حمایت کردیم. ما باید از مردم، گروه‌هایی که علناً با رژیم ایران مخالفت کردند، حمایت کنیم، باید بگوییم: این‌ها مبارزان آزادی هستند. ما از شما حمایت می‌کنیم».
سناتورهای دیگری که روز چهارشنبه در جلسه توجیهی حضور داشتند، سقوط دولت بشار اسد در سوریه را تأثیری مشابه بر ایران توصیف کردند که فروپاشی حزب‌الله در چند ماه گذشته داشت.
بوکر که مخالفان ایرانی-آمریکایی را در این جلسه توجیهی به‌عنوان «خانواده» خود توصیف کرده بود، در حالی‌که به سمت رأی‌گیری می‌رفت، به تعداد انگشت‌شماری از خبرنگاران گفت: «آنچه ایران در حال حاضر از دست داده است، نفوذ آنها بر یک رهبر سرکوبگر [و] استفاده از [سوریه] به‌عنوان یک پل زمینی برای تأمین منابع و بودجه برای برخی از وحشتناک‌ترین تروریست‌ها است».
شهین، یکی دیگر از دموکرات‌ها، در سخنان آماده شده خود افزود: «ایران ضربه بزرگی خورده است. رهبری آنها… روی پاهای عقب آنها است. رویدادهای سوریه نشان‌دهنده ضعف اساسی در هسته اصلی سیاست‌های استراتژیک منطقه‌یی ایران است».
او پس از آن به خبرنگاران افزود که او و دیگر دموکرات‌ها احتمالاً می‌توانند با دولت آینده در مورد سیاست‌هایی با هدف مقابله با نفوذ منطقه‌یی تهران هم‌کاری کنند.
دولت بایدن در مورد مسأله دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک برای مسأله جاری برنامه تسلیحات هسته‌یی ایران پیشرفت کمی داشته است که ایالات متحده معتقد است به هر قیمتی آن را متوقف خواهد کرد.
این واقعیت، همراه با سرعت شتابان تعامل تیم ترامپ با شرکای آمریکایی در خارج از کشور، به‌طور فزاینده‌یی روشن می‌کند که واشنگتن در حال حرکت از دولتی است که سرپرستی آن بر خاورمیانه حتی در جناح چپ نیز مورد بازدیدهای متفاوتی قرار گرفته است.
