با خروج آمریکا از معاهدهٔ برجام در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ ، و شروع دور جدید تحریم‌ها علیه رژیم، دولت روحانی که دید آبی برایش از جانب کشورهای اروپایی در رابطه با طرح مبادلات اقتصادی به وسیله سازوکار مالی ویژه (اینس‌تکس)گرم نمی‌شود سعی کرد به روش همیشگی باج‌گیری و با گذاشتن ضرب‌الاجلی جهت خروج از معاهده برجام، اروپا را در مقابل عمل انجام شده قرار دهد. روحانی در روز چهارشنبه، ۱۸ اردیبهشت ۹۸ رسما کاهش تعهدات برجام را آغاز کرد.
خروج تدریجی نظام آخوندی از برجام با گامهایی در طول سال ۹۸ ادامه پیدا کرد و عاقبت رژیم در واکنش به آن چیزی که «تحریم‌ها و عدم انتفاع ایران از منافع برجام» می‌نامید، تصریح کرد که از این پس هیچ محدودیتی بر برنامه هسته‌یی خود اعمال نخواهد کرد. به این ترتیب گام پنجم خروج از برجام در تاریخ ۱۵ دی ۹۸ برداشته شد.
هر چند در طی این مدت طرف حساب‌های اصلی اروپایی (فرانسه، آلمان، انگلیس) سعی کردند که «اینس‌تکس» را فعال کنند تا مانع از به هم خوردن روابط اقتصادی خود با رژیم شوند و به نوعی این بازار بزرگ را برای خود حفظ کنند، اما فشارهای آمریکا مانع از برپایی انجام چنین مبادلات اقتصادی بین اروپا با رژیم شد و عاقبت در تاریخ ۲۴دی پس از برداشتن گام پنجم توسط رژیم، سه کشور اروپایی عضو برجام استفاده از مکانیسم ماشه را رسما اعلام کردند.
مکانیزم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه، در راستای حل اختلاف پیش‌بینی شده در برجام، طرحی است که اگر یکی از طرفهای برجام به این نتیجه برسد که طرف دیگر به تعهدات قید شده در توافق برجام پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.
و اگر در بازه زمانی ۳۵روزه، موضوع شکایت آن‌گونه که شاکی می‌خواهد حل و بررسی نشود، شاکی می‌تواند موضوع شکایت را به شورای امنیت ارجاع داده دهد. پس از آن، شورای امنیت نیز ۳۰روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند.
اگر در این مدت، شورای امنیت نتواند در این خصوص قطعنامهٔ جدیدی صادر کند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام برقرار شده بودند، به‌طور اتوماتیک بازمی‌گردند. به این روند، «مکانیسم ماشه» یا بازگشت سریع تحریم‌ها گفته می‌شود. نکته مهم در رابطه با فعال شدن مکانیزم ماشه این است که بازگشت تحریم‌ها، قابل وتو کردن نیست. یعنی رژیم نمی‌تواند از کشورهای دوست خود مانند چین و روسیه برای وتو کردن آن استفاده کند.
با این‌که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام کرد: «هدف از سازوکار حل اختلاف توافق هسته‌یی ایران اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران نیست».(۱۵ ژانویه۲۰۲۰ ) اما بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس قدم بزرگتری برداشت و گفت: « اگر قرار است ما [برجام] را با چیزی جایگزین کنیم، بیایید آن را با یک «توافق ترامپ» جایگزین کنیم».(اقتصاد ۲۴-۲۴ دی ۱۳۹۸ )
نگاهی به حوادث هفته اخیر و تحریم‌های جدید
هفتهٔ سوم دی که با التهاب بسیار در رابطه با اخبار حول ایران شروع شد هم‌چنان ادامه دارد. به‌طور قطع هیچ زمان نبوده است که رژیم ولایت فقیه این‌گونه در فشار اجتماعی و سیاسی از جانب مردم در داخل کشور و فشار تحریم‌هایی که از خارج از کشور به او وارد می‌آید قرار گرفته باشد.
در ادامهٔ این وضعیت، هواپیمای اکراینی مورد حمله پدافند موشکی سپاه قرار گرفت و بیش از ۱۷۶انسان جان باختند و این خود یک زمینه برای شروع گام دوم قیام در خیابانهای تهران و شهرستانها شد. اعتراض دانشجویان دانشگاههای امیرکبیر، شریف، تهران، خواجه نصیر در کف خیابانهای تهران نسبت به دروغگویی و پنهان‌کاری رژیم در رابطه با سقوط هواپیمای اکراینی به دست سپاه پاسداران به دیگر شهرهای کشور نیز گسترش پیدا کرد. دانشجویان به‌طور مشخص خامنه‌ای را مسئول مستقیم این جنایت خواندند و از او خواستند که از حکومت کنار بکشد.
بعد از هلاکت قاسم سلیمانی، آمریکا تحریم‌های جدیدی بر حاکمیت آخوندی اعمال کرد. تاکنون به‌طور مستمر بر دامنهٔ تحریم‌های آمریکا که به فشار حداکثری معروف شده است، افزوده می‌شود.گامهای جدیدی که در این رابطه برداشته شده است می‌تواند از ادامه فروش همان مقدار اندک نفت به چین که هنوز ادامه دارد، جلوگیری کند و یا جلوی به دست آوردن چند میلیارد دلار درآمد سالیانه را از فروش فولاد و آهن بگیرد. افزایش تحریم‌ها می‌تواند نیم رمق باقیماندهٔ اقتصاد آخوندی را نیز بگیرد و آن را تا خفگی کامل پیش ببرد.
فشارها و بحران‌هایی که اکنون بر روی رژیم قرار دارد بی‌سابقه است، دیکتاتوری آخوندی برای خلاصی از آن تلاش می‌کند خود را به هر حشیشی بیاویزد. تازه‌ترین واکنش رژیم موشک‌باران پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق با اطلاع قبلی بود که به‌قول کیهان شریعتمداری، خون از دماغ یک آمریکایی هم بیرون نیامد!
خامنه‌ای می‌داند هر نوع عقب‌نشینی می‌تواند سلسله‌ای از عقب‌نشینیهای دیگر را مانند حقوق‌بشر و یا توقف پروژه‌های موشکی و.... به همراه بیاورد و این رژیم را به‌سرعت به سمت نابودی به دست مردم هدایت می‌کند.
آیا ماشه چکانده خواهد شد؟
دستگاه مماشاتگر اروپا در عکس‌العمل گام پنجم رژیم در مورد برجام و همزمان با اوج‌گیری قیام در دی ۹۸ سوزن عوض کرده و طی یک بیانیه راه افتادن مکانیزم ماشه را اعلام نمود. هر چند که فشارهای آمریکا در این رابطه کم تاثیر نیست اما واقعیت بزرگی که اروپاییان را به قطع امید از حاکمیت آخوندی سوق داده است، خیزش و قیام دانشجویان آزاده و مردم ایران در کف خیابان‌هاست. آنها با وجود شهادت بیش از ۱۵۰۰ تن از مردان و زنان جوان در آبانماه سال جاری باز هم به خیابان‌ها سرازیر شده و در ادامه و تکامل قیام آبان شعارهای جدید برای نفی تمامیت نظام آخوندی سر داده و می‌دهند. این دقیقاً همان چرخش و تغییر شرایط جامعهٔ ایران به سمت دگرگونی و انقلابی جدید در ایران است که غرب و مشخصاً اروپاییان را واداشت که خودشان را با آن منطبق کنند. هر چند که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همان دستگاه مماشات در آخرین بیانیه خودش اذعان کرده است که تحریم‌ها قبلی از سر گرفته نخواهد شد، اما یک واقعیت سرسخت وجود دارد که اکنون شرایط اجتماعی در ایران آخونده زده به‌نحوی است که چه تحولات اجتماعی و چه تحولات بین‌المللی به نقطه تعیین‌تکلیف نزدیک شده است. شعبدهٔ نعش‌کشی قاسم سلیمانی نیز نتوانست دردی از خامنه‌ای درمان کند. اکنون ایرانیان به ستوه آمده برای خلاصی از فقر و ستم و استبداد و فساد به‌دنبال سرنگون کردن این نظام پلید برآمده‌اند؛ و این واقعیت بیش از هر زمان در چشم کسانی فرو رفته است که شرایط ایران را تنها برای حفظ منافع اقتصادی خود دنبال می‌کنند.
اگر مکانیزم ماشه مجدداً فعال شده است تنها به‌دلیل شرایطی است که قیام مردم ایران به طرف حساب‌های بین‌المللی تحمیل کرده است و از این به بعد هم چنین خواهد بود. در یک‌کلام این قیام و اعتراض مردم برای سرنگونی رژیم قرون‌وسطایی و دیکتاتوری مذهبی آخوندی است که ماشه سرنگونی را خواهد چکاند.
